دیپلمات ترکیه: آنکارا برای حضور در افغانستان باید از طالبان مجوز بگیرد

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، تلاش برای حضور نظامی در افغانستان، به شکل جدی در دستور کار دولت ترکیه قرار گرفته است. با آن که هنوز توافق نهایی شکل نگرفته، اما آنکارا امیدوار است که نشست کارشناسان پنتاگون و وزارت دفاع ترکیه به زودی به نتیجه برسد.

این کشور که سیاستمداران آن، تا چند سال پیش، به طور مداوم از تنش صفر با همسایگان، تلاش برای ترویج دموکراسی و استفاده از قدرت نرم و دیپلماسی صحبت می کردند، حالا بیش از هر چیزی به حضور نظامی برونمرزی توجه می کند.

کارشناسان سیاسی بر این باورند که حضور نظامی در افغانستان، مجموعه ای از مخاطرات تازه را به دنبال دارد و دولت اردوغان نباید موقعیت خاص و پیچیده افغانستان را با سوریه، عراق و لیبی مقایسه کند. ترکیه برای تداوم حضور نظامی در افغانستان، توان خود را بر روی کسب رضایت آمریکا متمرکز کرده اما چالش اصلی، نه جلب توجه واشنگتن، بلکه چند و چون واکنش طالبان است.

حکمت چتین از وزرای امور خارجه پیشین ترکیه که مدت ها سفیر ترکیه نزد ناتو بوده و بر پرونده های تحرکات نظامی برونمرزی ترکیه اشراف دارد، در گفتگو با روزنامه جمهوریت، دیدگاه های خود را در مورد ریسک های حضور در افغانستان برای ارتش ترکیه، بیان کرده است.

حضور ما بدون تأیید طالبان، یک خطر امنیتی است

افغانستان همچنان ناآرام و در هم ریخته است. در چنین شرایطی، پیشنهاد ترکیه برای تأمین امنیت فرودگاه کابل را چگونه ارزیابی می کنید؟

توافقی بین ایالات متحده و طالبان در فوریه سال 2020 در دوحه امضا شد. بر اساس این توافق، تا اول ماه مه 2021 میلادی، باید تمام نیروهای خارجی از افغانستان خارج می شدند. اما تغییراتی روی داد و ایالات متحده آمریکا آن را به 11 سپتامبر کشاند.

طبق ماده دیگری از این توافق نامه، دولت انتقالی پس از خروج قدرت های خارجی ایجاد می شود. این اتفاق نیفتاد زیرا نشست صلح استانبول برگزار نشد.

در این دولت انتقالی، همراه با دولت کابل، طالبان نیز مشارکت خواهند کرد. انتظار می رود این روند بسیار دشوار باشد. زیرا طالبان، رئیس جمهور فعلی اشرف غنی را قبول ندارند. طالبان می خواهد همه نیروهای ناتو همراه با نیروهای آمریکایی از افغانستان خارج شوند. این شامل نیروی مسلح ترکیه نیز می شود.

تاکنون نتیجه ای از بحث در مورد این موضوع حاصل نشده است. قبلاً، به مدت 6 سال، عملیات و امنیت فرودگاه توسط ترکیه در چارچوب مأموریت ناتو تأمین شده است. اما اگر قرار است ترکیه دوباره در آنجا بماند، این باید با مجوز و تصویب مشترک طالبان و دولت کابل همراه باشد.

هم اکنون شاهد یک نوع آشفتگی مشهود در افغانستان هستیم. به نظر می رسد طالبان از نظر میدان مسلط باشد. بنابراین، پذیرفتن مسئولیت فرودگاه بدون تأیید طالبان برای سربازان ترک یک خطر امنیتی است.

حملات طالبان ممکن است فقط در حد یک احتمال باشد. نباید فراموش کرد که روابط مهم ترکیه و افغانستان از زمان آتاتورک ادامه داشته و در سراسر افغانستان، ترکیه و نیروهای مسلح ترکیه به گرمی مورد احترام قرار می گیرند. اما حضور مستقل و خارج از ناتو، یک موضوع مهم است و تأیید دولت افغانستان و طالبان برای این امر کلیدی است.

اگر تأییدیه حاصل شود و شرایط فراهم شود، من عقیده دارم که ترکیه باید این وظیفه را در افغانستان انجام دهد و نباید افغانستان را تنها بگذارد. البته لازم است که  ترکیه تدارکات و تأمین مالی و سایر حمایت ها را از کشورها و حوزه بین الملل، دریافت کند.

آتش بس در دوحه امضا شد اما بر روی ارض واقع، بازتاب چندانی نداشت. در چنین شرایطی، حتی اگر ترکیه موافقت طالبان را کسب کند، چگونه می توان این موافقت را دارای ضمانت اجرایی دانست؟

طالبان دو جناح دارد. بخش سیاسی و جناح نظامی. جناح غیرنظامی طرفدار سازش است. آنها در حال مذاکره در دوحه هستند. اما وقتی صحبت از جناح نظامی می شود، ساختار حقانی را باید به خاطر آورد. آنها بیشتر در پیشاور، در طرف پاکستان متمرکز هستند. با این حال، اگر تصمیمی در مورد حضور ترکیه در داخل طالبان گرفته شود، من فکر نمی کنم که گروه های داخل طالبان قدمی علیه ترکیه بردارند.

افغانستان، همراهی پاکستان با نیروهای ترکیه را نمی پذیرد

رئیس جمهور اردوغان، اعلام کرد که می توانیم با پاکستان و مجارستان در زمینه برقراری امنیت در فرودگاه همراه باشیم، نظر شما چیست؟

در آخرین نشست ناتو در بروکسل، صحبت هایی در میان بود. اما ویژگی مهم این دیدارها را می توان چنین خلاصه کرد: صحبت درباره افغانستان، بدون حضور خود افغانستانی ها. در مورد پاکستان و مجارستان، به شدت امیدوارم که فقط یک خطا و تفسیر اشتباهی وجود داشته باشد.

همین الان هم اغلب سران تندرو طالبان، در پاکستان حضور دارند. اساساً به نظر غیرممکن است که مسئله مشارکت در عملیات فرودگاه همراه با پاکستان، از طرف دولت غیرنظامی در افغانستان پذیرفته شود. زیرا بیشتر مردم افغانستان تصور می کنند که دولت آنها سالهاست با طالبان پاکستان مبارزه می کند. حمایت سیاسی پاکستان برای صلح و ثبات در منطقه بسیار مهم است و باید باشد. با این حال، تلاش برای استقرار در فرودگاه با هم اشتباه است و بعید است که این پیشنهاد در افغانستان پذیرفته شود.

خطر تجزیه در میان نیست

در برخی از تفاسیر سیاسی روز، گفته می شود که پس از خروج آمریکا و ناتو از افغانستان، دولت مرکزی در این کشور به شدت ضعیف می شود و یک ساختار چندپاره و شبه تجزیه به وجود می آید. فکر می کنید چنین چیزی تا چه اندازه امکان پذیر است؟

فکر نمی کنم این اتفاق بیفتد. زیرا به وجود آمدن یک ساختار چندپاره و شبه تجزیه، بدان معنی است که منطقه پشتون تحت تأثیر قرار بگیرد. اما چنین سناریویی بر پاکستان نیز تأثیر می گذارد.

در سمت مرز افغانستان حدود 13 میلیون پشتون و در طرف پاکستان 27-28 میلیون پشتون وجود دارد. به همین خاطر، از گذشته تاکنون، برخی محافل، معتقد به موجودیت پدیده ای به نام «پشتونستان» بوده اند. ولی با این وجود، من فکر نمی کنم پاکستان بخواهد بر چنین طرحی صحه بگذارد چرا که به شکل منفی، بر منافع خودش هم تأثیر خواهد گذاشت.

یک ویژگی بسیار مهم افغانستان، تنوع و گوناگونی گروه های قومی است. اما واقعیت این است که همه آنها می خواهند در یک چهارچوب واحد بمانند و عضوی از افغانستان یکپارچه و واحد باشند. در افغانستان، ازبک ها به وابستگی به ازبکستان فکر نمی کنند، ترکمن ها به ترکمنستان نمی اندیشند و تاجیک ها نیز چنین خواست و تمایلی ندارند. فراموش نکنیم که حدود 12 درصد افغانستان، هم تباران و خویشاوندان ما یعنی ترکمن ها و ازبک ها هستند.

می دانید که ممکن است شرایط نوینی شکل بگیرد که منجر به مهاجرت شود. اما برخی از مقامات پاکستانی اخیراً نگرانی های خود را در مورد تحولات افغانستان ابراز کرده و گفته اند که در صورت به راه افتادن موج احتمالی مهاجرت، مرزهای خود را باز نخواهند کرد. آیا این، منجر به شکل گرفتن یک  بحران انسانی جدید خواهد شد؟

همین الان هم افغان های زیادی ساکن پاکستان هستند. قبلاً چهار میلیون مهاجر افغان در پاکستان زندگی می کردند، برخی از آنها بازگشتند. بسیار طبیعی است که مقامات پاکستان چنین چیزی بگویند و اعلام کنند که اجازه موج جدیدی از مهاجرت را نمی دهند. اما خوب...واقعیت این است که کنترل آن بسیار دشوار است. بین دو کشور یک مرز طولانی وجود دارد. منطقه کوهستانی و ناهموار است. قبایل و اقوام فراوانی در آنجا وجود دارد که برخی از آنها در هر دو سوی مرز ساکن هستند. در نتیجه کنترل آن بسیار دشوار است.

مجوز پارلمان لازم است

ما در مورد تعیین تکلیف برای حضور نظامیان کشورمان در فرودگاه کابل، یک چالش سیاسی - حقوقی داخلی هم داریم. دولت می گوید، ما قبلاً برای حضور در افغانستان مجوز گرفته ایم و نیازی نیست دوباره برای اخذ مجوز به پارلمان برویم. اما مخالفان معتقدند که دولت برای این اقدام، نیازمند طرح جدید و مصوب جدید پارلمان است. نظر شما چیست؟

من معتقدم که حتماً نیاز به لایحه جدید وجود دارد. بله. نمایندگان پارلمان، قبلاً مجوز داده اند. اما آن مجوز، برای این بود که ترکیه در چهارچوب همکاری با اعضای ناتو، در افغانستان حضور داشته باشد. اما حالا ناتویی در کار نیست. این یک ماموریت جدید برای ارتش ماست و قرار است نظامیان ما در آنجا تنها و مستقل باشند. بنابراین از منظر حقوقی و مسئولیت سیاسی، ارائه لایحه جدید و تصویب آن از سوی پارلمان، شرط لازم و ضروری است.

از نظر شما، دغدغه امکان بازگشت مجدد طالبان به قدرت، تا چه اندازه اهمیت دارد؟

در حال حاضر، در افکار عمومی افغانستان، نگرانی ها در مورد احتمال بازگشت طالبان به قدرت، زیاد است. علاوه بر مسائل کلان سیاسی و اجرایی کشور، به ویژه در مورد حقوق زنان و دختران نیز نگرانی هایی در میان است.

وقتی که ما تابلوی تحولات افغانستان را بررسی می کنیم، به این نتیجه می رسیم که از نظر امنیتی، عملاً پس از 20 سال در افغانستان، دوباره به شرایط سال 2001 بازگشتیم. یعنی همان سالهایی که طالبان قدرت را در دست داشت و در خلال آن سالیان، حملات 11 سپتامبر صورت گرفت و تصمیم به مداخله در افغانستان گرفته شد. افغانستان هنوز هم یکی از فقیرترین کشورهای جهان است.

خصوصاً در مورد توجه به حقوق زنان، مشکلات جدی وجود دارد. زنان افغان در دوره طالبان بیشترین آسیب را دیدند. لذا در دوران جدید و در هماهنگی ها و مدیریت جدید، شرایط باید به گونه ای باشد که دردها و آلام زنان افغان جبران شود.

انتهای پیام/