ناکجاآباد لبنان در میان مانورهای سعد حریری؛ چرا دولت جدید تشکیل نمی‌شود؟

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، نزدیک به یک سال است که لبنانی‌ها از وجود دولتی مستقل که دست کم امور عادی کشور را در اختیار بگیرد محروم هستند.

چالش‌های پیچیده لبنان از بحران سوخت تا کمبود دارو

آنچه شرایط را دشوارتر می‌کند بحران‌های پیچیده اقتصادی و مالی است که هر دو تا حدود زیادی زاییده بن‌بست سیاسی لبنان هستند. این وضعیت موجب شده تا بسیاری در این کشور درباره بروز بحران گسترده امنیتی و اتفاقاتی مشابه اعتراضات اکتبر 2019 هشدار بدهند؛ همانطور که اخیرا خیابان‌های لبنان در مناطق مختلف از جمله بیروت و طرابلس شاهد تظاهرات‌های مردمی در اعتراض به اوضاع وخیم معیشتی هستند که طی هفته گذشته یک کشته و چندین زخمی نیز به جا گذاشت.

بحران سوخت نیز اخیرا به شکل جدی به چالش‌های مردم لبنان اضافه شده و هراز چندگاهی رانندگان اتومبیل‌ها که از ایستادن در صف‌های طولانی پمپ بنزین خشمگین هستند در اعتراض به کمبود سوخت و نیز افزایش قابل توجه قیمت آن که اخیرا در این کشور تصویب شده، با اقداماتی چون آتش زدن لاستیک‌ها و تحصن در جاده‌ها، راه های اصلی شهرها را مسدود می‌کنند.

کمبود دارو حتی داروهای معمولی و مسکن‌ها در داروخانه‌های لبنان نیز دیگر معضل اصلی این کشور به شمار می‌رود که پزشکان و بیماران را با مشکلات جدی مواجه می‌کند.

چرا دولت لبنان تشکیل نمی‌شود؟

اما آنچه عجیب به نظر می‌رسد این است که در سایه این مشکلات جدی، مسئولان لبنانی بیش از 8 ماه کشور را بدون دولت نگه داشته‌اند و دلایلی که برای عدم تشکیل کابینه مطرح می‌کنند با توجه به شرایط بحرانی لبنان اصلا قابل توجیه نیست.

بن‌بست سیاسی در لبنان و بحران تشکیل دولت به ویژه طی 3 سال گذشته همواره با نام مردی همراه بوده که مواضع و وابستگی‌های خارجی وی برای انجام ماموریت داخلی بر کسی پوشیده نیست. «سعد حریری» رئیس جریان المستقبل که یک بار در سال 2017 در خاک عربستان و تحت فشار سعودی‌ها از منصب نخست‌وزیری لبنان استعفا کرده بود، بار دیگر در جریان اعتراضات اکتبر 2019 در شرایط بحرانی این کشور استعفا کرد تا لبنانی‌ها علاوه بر بحران معیشتی درگیر بحران سیاسی نیز بشوند. از همان زمان تشکیل دولت در لبنان تبدیل به یک گره کور شده که همه سطوح این کشور را تحت تاثیر قرار داده است.

حتی دولت «حسان دیاب» نخست‌وزیر دولت پیشبرد امور لبنان که پس از چندماه بن‌بست سیاسی و در میان مانع‌تراشی‌های خارجی از جمله آمریکا تشکیل شد، چند ماه بیشتر دوام نیاورده و بعد از انفجار مهیب بندر بیروت در 4 آگوست 2020 در میان فشارهای داخلی و خارجی مجبور به استعفا شد.

پس از آن سعد حریری که اعلام کرده بود دیگر نامزد نخست‌وزیری لبنان نمی‌شود بار دیگر با مانورهای ویژه خود به صحنه سیاسی برگشت و در اکتبر 2020 از جانب «میشل عون» رئیس جمهوری این کشور مامور تشکیل کابینه شد. اکنون 8 ماه از این ماموریت می‌گذرد اما هیچ اتفاق جدیدی در عرصه سیاسی لبنان رخ نداده است.

درجا زدن روند سیاسی در لبنان

صرف نظر از اینکه سعد حریری از ابتدا قصد تشکیل دولتی بر اساس منافع ملی لبنان را داشت یا نه، آنچه مسلم است او از همان هفته ابتدایی با موج گسترده مداخلات خارجی و در راس آنها فرانسه و آمریکا مواجه شد.

- فرانسه از همان ابتدا با طرح پیشنهادی بر خلاف قانون اساسی لبنان اعلام کرد که همه وزرای دولت آینده باید توسط سعد حریری و با موافقت پاریس معرفی شوند که البته این درخواست مورد قبول تیم رئیس جمهوری و متحدان آن نبود.

-آمریکا نیز از زبان «دوروتی شیا» سفیر خود در بیروت حریری را تهدید کرد، در صورتی که قرار باشد او دولتی با حضور حزب‌الله تشکیل دهد، آمریکا علاوه بر قطع همه کمک‌های مالی خود از موسسات لبنانی شخص سعد حریری را همانند «جبران باسیل» رئیس جریان آزاد ملی تحریم خواهد کرد.

-اما آنچه که در این میان بیش از هرچیزی حریری را آزار می‌داد بی‌توجهی و عدم حمایت عربستان از او بود. سعودی‌‌ها که وابستگی بالای حریری به آنها موضوع پنهانی نیست به روش‌های مختلف نارضایتی خود را از نخست‌وزیری سعد حریری در لبنان اعلام کردند و تحلیلگران معتقدند عمده علت ناتوانی حریری در تشکیل کابینه همین موضوع است و تا زمانی که چراغ سبز ریاض را دریافت نکند قادر به تشکیل دولت نیست. در واقع تنها کاری که حریری طی 8 ماه ماموریت خود برای تشکیل دولت در لبنان انجام داد سفرهای متعدد خارجی به ترکیه و امارات و فرانسه و ... بود که اخیرا به قاهره نیز رسیده است.

اما در شرایطی که این سفرها نیز نتوانستند کمکی به سعد حریری در جلب رضایت عربستان بکنند و ابتکار «نبیه بری» رئیس پارلمان نیز در سایه مواضع ضد و نقیض و برخلاف قانون اساسی برخی طرف‌ها از جمله خود حریری به نتیجه نرسیده، بحث استعفای او به شکل جدی در محافل لبنان مطرح می‌شود.

درباره اینکه چرا تاکنون حریری استعفای خود را به شکل علنی مطرح نکرده چندین علت وجود دارد:

-برخی معتقدند سعد حریری هنوز به حمایت طرف‌های خارجی از جمله مصر و فرانسه جهت میانجیگری برای جلب رضایت ریاض در روند نخست‌وزیری وی امیدوار است.

-به اعتقاد برخی دیگر سعد حریری تصور می‌کند با اتلاف زمان بیشتر می‌تواند میثاق ریاست‌جمهوری را به چالش کشیده و آن را به عنوان مانع اصلی تشکیل دولت معرفی کند. بنابراین توپ در زمین تیم رئیس جمهوری قرار می‌گیرد و انتقادات از حریری دور می‌شود.

-برخی دیگر نیز بر این باورند که حریری قصد دارد دوره باقیمانده «میشل عون» در منصب ریاست‌جمهوری لبنان را با چالش‌های تشکیل دولت پر کند تا عون زمان رسیدگی به پرونده‌های فساد که بسیاری از نزدیکان حریری درگیر آن هستند را نداشته باشد.

اما به نظر می‌رسد در صورتی که اتفاق جدیدی نیفتد احتمالا حریری قادر به تشکیل کابینه نخواهد بود و نهایتا استعفا می‌دهد.

در همین زمینه منابع لبنانی 4 گزینه برای جانشینی وی معرفی می‌کنند.

- «فیصل کرمی» نماینده پارلمان یکی از این گزینه‌هاست که البته حامیان زیادی ندارد.

- نام «نجیب میقاتی» نسخت‌وزیر اسبق لبنان نیز به عنوان یکی از گزینه‌های جایگزین حریری مطرح شده؛ اما به دلیل مواضع سیاسی خود احتمالا مورد قبول تیم رئیس جمهوری نباشد.

-«فواد مخزومی» نماینده پارلمان لبنان یکی دیگر از گزینه‌هایی است که برای نخست وزیری آینده این کشور بعد از استعفای حریری مطرح شده که تحت حمایت «میشل عون» رئیس جمهوری لبنان قرار دارد.

-گزینه چهارمی که برای نخست وزیری آینده لبنان مطرح می‌شود « مصطفی ادیب» سفیر لبنان در آلمان است که پیشتر نیز برای انجام این ماموریت انتخاب شده و در انجام آن شکست خورده بود.

کارشناسان بر این باورند، هرچند که استعفای سعد حریری می‌تواند گره کور تشکیل دولت در لبنان را پیچیده‌تر از قبل کند، اما طی 8 ماه گذشته که حریری به عنوان نامزد نخست‌وزیری فعالیت می‌کرد نیز اتفاق خاصی نیفتاد و تقریبا امور در نقطه صفر قرار دارد. بنابراین شاید کناره‌گیری حریری به نوعی تکلیف پرونده سیاسی را روشن کند که البته تجربه ثابت کرده مسئولان لبنانی عملکرد موفقی در این زمینه ندارند.

در واقع تا زمانی که مداخلات خارجی و در صدر آن آمریکا در لبنان ادامه داشته باشد در سایه دشمنی قدیمی واشنگتن با مقاومت، لبنانی‌ها قادر به تصمیم‌گیری مستقل نخواهند بود. پوشیده نیست که ایالات متحده همواره برای تامین منافع رژیم صهیونیستی در لبنان تلاش می‌کند؛ همانطور که در موضع‌گیری این کشور در پرونده ترسیم مرزهای دریایی لبنان و فلسطین اشغالی مشاهده می‌شود.

مانع‌تراشی‌های آمریکا در روند واردات سوخت از ایران برای لبنان نیز از دیگر اقدامات خصمانه واشنگتن مقابل لبنان به شمار می‌رود که موجب شد برخی مسئولان این کشور جرات به اقدام به واردات سوخت از تهران را نداشته باشند؛ درصورتی که این کار بخش مهمی از بحران سوخت لبنانی‌ها را حل می‌کند.

حزب‌الله به عنوان یکی از مولفه‌های مهم لبنان که حامیان زیادی در این کشور دارد علاوه بر دفاع جامع از حاکمیت لبنان مقابل دشمن صهیونیستی، رویکرد باز و ملی در پرونده سیاسی این کشور دارد و با وجود اینکه از مواضع مخالف سعد حریری در قبال مقاومت آگاه است اما بنا به مصلحت کشور از نخست‌وزیری او در دولت آینده نیز حمایت کرد.

خود لبنانی‌ها می‌توانند تشخیص دهند در این شرایط پیچیده کدام طرف در کنار آنها قرار دارد و چه کسی مقابلشان ایستاده است. بنابراین مسئولان لبنانی باید با عبرت‌گیری از تجارب گذشته این کشور و ارزیابی پیامدهای مداخلات خارجی طی سال‌های گذشته به یک اجماع داخلی طبق منافع ملی برای تشکیل دولت برسند، در غیر این صورت سریال تکراری درجازدن روند سیاسی و به دنبال آن تداوم بحران اقتصادی و معیشتی ادامه خواهد داشت.

انتهای پیام/