آیا ایران می تواند درآمد قابل توجهی از صادرات واکسن کرونا داشته باشد؟
یک کارشناس اقتصادی گفت: ایران به لحاظ ریسک سیاستهای بهداشتی در رتبه ۱۶۴ (از ۱۹۵ کشور) و از نظر شاخص مراقبتهای بهداشتی در رتبه ۸۴ (از ۹۵ کشور) قرار دارد و در مقایسه با سایر کشورها نمی‌تواند درآمد قابل توجهی از صادرات واکسن کرونا داشته باشد.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، علی کاشمری که دارای دکترای تخصصی اقتصاد مالی از دانشگاه پوترا مالزی است بر این باور است که ایران حتی اگر اصرار به صادرات واکسن کرونا داشته باشد در این مسیر با چند مشکل اساسی روبرو است: اول و مهمترین آنکه رقبای قدرتمندی در تولید واکسن کرونا در اروپا و آمریکا وجود دارند که به راحتی بازار را از دست نمی‌دهند و دوم بلاتکلیفی تبادلات مالی این موضوع برای بخش خصوصی است که تحت الشعاع تحریم‌ها قرار می‌گیرد.
او که دبیر اسبق انجمن علمی اقتصاد، مالی و حسابداری (EFA) دانشگاه های جنوب شرق آسیا و عضو انجمن بین المللی اقتصاددانان ایران (IIEA) است تأکید دارد: ایران باید با سایر کشورها پروژه های تحقیقاتی درمانی مشترک داشته باشد. همچنین شهرک‌های سلامت و دارو را در کشور توسعه داده و برای تحقیقات بنیادین هزینه کند. از نظر نیز دور نسازد که هزینه اگرچه زیاد برای پیشگیری می‌تواند کمتر از هزینه برای درمان در آینده باشد.
دیگر نظرات این دکترای اقتصاد از مالزی را در گفت وگو با خبرگزاری تسنیم در ادامه می خوانید:
- به لحاظ ریسک سیاستهای بهداشتی در جایگاه 164 قرار داریم
سلامتی مردم در اقتصاد بهداشت چه جایگاهی دارد؟
به اقتصاد بهداشت می‌توان از دو منظر مختلف نگاه کرد: یکی وظایف دولت در قبال لزوم ارتقای سلامت جامعه و دیگری عرضه محصولات سلامت توسط بنگاه‌های اقتصادی در راستای سود بیشتر. این دو مسیر اگرچه یک موضوع را دنبال می‌کند ولی معمولاً در حوزه سلامت و درمان دو خروجی متفاوت از یکدیگر را دارند. فرض کنیم برای دولتی سلامت مردم مهم باشد و حاضر است برای سلامت نسبی یا حداقلی مردم هزینه کند ولی آنچه مردم می‌خواهند سلامت حداکثری است و بدین‌منظور مجبور هستند مابه‌تفاوت آن هزینه را شخصاً به بنگاه‌های خصوصی سلامتی، درمانی، دارویی پرداخت کنند. پس در این شرایط یکسری متقاضیان سلامت بیشتر داریم و در مقابل یکسری عرضه‌کنندگان که حتی می‌توانند ابزار طول عمر بیشتر را هم فراهم کنند. بر اساس آخرین آمار منتشر شده از ریسک سیاستهای بهداشتی در ایران، در جایگاه 164 از 195 کشور مورد بررسی قرار داریم که فاجعه است.
- اقتصاد بهداشت بر خلاف اسمش بی رحم است
آیا می‌توان از طریق مکانیزم‌های اقتصاد بهداشت، کرونا را مهار کرد؟
شاید این سوال برای خیلی‌ها مطرح باشد وقتی بسیاری از بیماری‌ها سال‌هاست که بین مردم گسترش یافته است مگر می‌شود درمان قطعی آن پیدا نشود یا انگیزه دانشمندان برای کشف دارو کم باشد. جواب این سوال بیشتر اقتصادی است تا پزشکی؛ درمان قطعی بسیاری از بیماری‌ها صرفه اقتصادی کمتری در مقایسه با درمان‌های تدریجی یا پیشگیری دارد. به عبارتی برای بنگاه‌های تولید دارو، فروش داروی بیشتر و تغییر ندادن خط تولید صرفه اقتصادی بیشتری دارد در مقایسه با اینکه داروی جدیدی را با خط تولید جدید کشف و تولید کنند. همین کرونا که در دنیا گسترش پیدا کرد باعث شد هم دولت‌ها هزینه تحقیقاتی بیشتری برای درمان و تحقیقات داشته باشند و هم بنگاه‌های خصوصی دارو. در این راستا خیلی از داروهای بیماری‌های دیگر نیز کشف و توسعه پیدا کرد ولی نمی‌توان به ورود داروهای جدید خیلی خوشبین بود چون پروسه تغییر خط تولید هم زمانبر هست و هم نیازمند توجیه اقتصادی یعنی بیمار پولدار بیشتر؛ بله متاسفانه اقتصاد بهداشت بر خلاف اسمش بی‌رحم است. یکی از چالش‌های دولت‌ها در اپیدمی یک بیماری خاص این است که نمی دانند چقدر باید هزینه کنند تا مشکل رفع شود و به عبارتی معلوم نیست هزینه‌های انجام شده چقدر در مهار بیماری تأثیر داشته است. برخی از مطالعات علمی که اخیراً برای بعضی کشورها انجام شده نشان می دهد که نمی‌توان تأثیر معنی داری بین هزینه‌های دولتی افزایش یافته برای مهار کرونا و تعداد مبتلایان به کرونا پیدا کرد و یا اگر این تأثیر وجود داشته بسیار اندک نشان می‌دهد. براین اساس با اینکه تئوری می‌گوید با افزایش هزینه‌های عمومی بهداشت، سلامت جامعه افزایش می‌یابد ولی آمار و ارقام آن را نمی‌تواند نشان دهد. برای همین تصمیم‌گیری برای میزان هزینه لازم در مهار این قبیل بیماری‌ها توسط دولت‌ها دشوار است.
- ایران در رتبه 84 از نظر شاخص مراقبتهای بهداشتی
- کنیا، تونس، اکراین، هند، ترینیدا و توباکو جایگاه بهتری در شاخص مراقبتهای بهداشتی نسبت به ایران قرار دارند
اینکه بعضی کشورها از درمان کرونا سود می‌برند واقعیت دارد؟ ایران هم می‌تواند؟
خیلی کشورها از درمان بیماران در صنعت گردشگری خود نیز سود می برند: مانند مالزی از اروپا. این اتفاق برای واکسیناسیون کرونا هم خواهد افتاد. اگر توان تولید واکسن فراهم باشد به جز بنگاه‌های خصوصی، حتی دولت‌ها هم به فکر سودآوری می‌افتند یا اینکه حداقل می‌خواهند هزینه‌های عمومی درمان یا تحقیقات خود را جبران کنند. در این راستا ممکن است عوارض و مالیات و امثال این را هم بگیرند که البته میزانش به شرایط اقتصادی آن ، همچنین به جایگاه بهداشت در کشورها بستگی دارد.
بر اساس آمار منتشر شده از شاخص مراقبتهای بهداشتی (HCI) ایران در جایگاه 84 ام از بین 95 کشور مورد بررسی در نیمه دوم سال 2021 قرار گرفته است. جالب توجه است جایگاه ایران نسبت به نیمه اول سال 2021 حتی چند پله بدتر هم شده است. به عبارتی بر اساس آمار مذکور، کشورهایی مثل کنیا، تونس، اکراین، هند، ترینیدا و توباکو جایگاه بهتری در شاخص مراقبتهای بهداشتی نسبت به ایران دارند. بر این اساس در مقایسه با سایر کشورها ایران با وضعیت فعلی نمی‌تواند درآمد قابل توجهی از طریق درمان جهانی کرونا داشته باشد. حتی در خصوص واکسیناسیون کرونا هم اگر بخواهیم صادرات داشته باشیم با چند مشکل اساسی مواجه هستیم: اول و مهمترین آنکه رقبای قدرتمندی در تولید واکسن کرونا در اروپا و آمریکا وجود دارند که به راحتی بازار را از دست نمی‌دهند و دوم بلاتکلیفی تبادلات مالی این موضوع برای بخش خصوصی است که تحت الشعاع تحریم‌ها قرار می‌گیرد.
- با سایر کشورها پروژه های تحقیقاتی درمانی مشترک داشته باشیم
- هزینه اگرچه زیاد برای پیشگیری می‌تواند کمتر از هزینه برای درمان در آینده باشد
چه توصیه‌ها و راهکارهای اقتصادی در چارچوب اقتصاد سلامت دارید؟
مهمترین وظیفه دولت‌ها این است که ساختار بهداشت و درمان خود را طوری بچینند تا در زمان بحران و اپیدمی بتوانند کنترل مناسب داشته باشند. بدین‌منظور لازم است همواره و نه فقط در زمان بحران، با سایر کشورها پروژه‌های تحقیقاتی درمانی مشترک داشته باشند و سرمایه‌گذاری‌های مشترکی انجام دهند.
همچنین شهرک‌های سلامت و دارو را در کشور توسعه دهند و برای تحقیقات بنیادین هزینه کنند. این موارد می‌تواند حتی هزینه‌های آینده درمان عمومی و هزینه‌های آینده اجتماعی را هم برای دولت کاهش دهند؛ به عبارتی هزینه اگرچه زیاد برای پیشگیری می‌تواند کمتر از هزینه برای درمان در آینده باشد.
لینک آمارها:
https://www.numbeo.com/health-care/rankings_by_country.jsp
https://www.ghsindex.org/country/iran/
انتهای پیام/