شاهنامه به مثابه مخزن حکمت و گنجینه عرفان/"رموز اشراقی شاهنامه" منتشر شد

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، شاهنامه تاکنون کتاب نقّالان بوده است یا موضوع پژوهش‌های ادبی یا بررسی‌های متفرّقۀ تاریخی و جامعه‌شناختی و مانند آن، و کمتر به‌عنوان مخزن حکمت و گنجینۀ عرفان به آن نگریسته‌اند. "رموز اشراقی شاهنامه" عنوان دو دفتر است در حکمت فهلوی و معرّفی چیستی آن. دفتر نخست به شرح ابیات و حلّ رموز داستان سیاوخش پرداخته است و دفتر دوم به بررسی داستان کیخسرو اختصاص دارد.

عالیخانی در بخشی از مقدمه این اثر می‌نویسد: ابن دفتر اختصاص یافته است به تبیین رموز سیاوخش در شاهنامه، ولی پیشتر بر یکایک بیت‌های آن توضیح ضروری نوشته شده و از رهگذر بررسی انتقادی دو شرح بسیار خوب (یادداشت‌های شاهنامه از دکتر جلال خالقی مطلق و نامه باستان از دکتر میرجلال‌الدین کزازی) سعی بر این بوده است که مسائل متعلق به قرائت و فهم درست متن در حد مقدور حل و فصل شود.

در بخش دوم این کتاب به حل رموز داستان سیاوخش پرداخته‌ایم و در این کار به تعالیم اشراقی سهروردی استناد کرده‌ایم. این داستان را به روش‌های گوناگون مثلا به روش ساختارگرایان یا روش پدیدارشناسان می‌توان بررسی کرد، ولی روش ما در این تحقیق روش اشراقی مقتبس از سهروردی است. در این روش معانی رموز شکافته می‌شود و به صورت منسجم ارائه می‌شود.

نویسنده همچنین در بخشی از مقدمه مفصل خودش بر بخش دوم کتاب، برای آشنایی با شیوه حل رموز اشراقی، توضیح داده است: فردوسی در حدود سال 400 هجری آخرین بازبینی شاهنامه را به پایان آورده و سهروردی در سال 582 هجری کتاب حکمة‌الاشراق را به رشته تحریر درآورده است. فردوسی با سخن گفتن دری به این جلال و جمالی که در شاهنامه دیده می‌شود قصص‌الاولین را از نو زنده کرد و آنها را از خطر نابودی بیرون آورد و به اهل معنی نشان داد. سهروردی از خمیره ازلی صحبت می‌گوید که دانایان هند و ایران و بابل و مصر و یونان بر گرد آن می‌گردیدند و حکمت خود را از آن استخراج می‌کرده‌اند. این سخن اوست در طبیعیات مطارحات. در رساله کلمه‌التصوف نیز صریحا می‌گوید که در حکمه‌الاشراق، حکمت نوری فُرس قدیم را احیا کرده و در این کار احدی بر او سبقت نگرفته است.

خمیره ازلی همان پویوتکیشی مذکور در اوستا و کتب پهلوی است که مستشرقان هرگز به درک آن موفق نشده‌اند، چرا که آنان متون باستاتی را صرفا از دیدگاه تاریخی و فقه‌اللغوی (فیلولوژیک) بررسی کرده‌اند.

اگر مقصود سهروردی از خمیره ازلی را دریافته باشیم، آنگاه داستان‌های شاهنامه را جلوه‌گاه خمیره ازلی خواهیم دانست. اکنون شاید ناگهان بر ما روشن شود که لقب فردوسی چیست و از کجا است. می‌توان گفت که پردیس ازلی (که با بهشت اعمال یکی نیست) گمگشته فردوسی بوده و او نیز بر گرد خمیره ازلی می‌گشته و حکمت خود را از آن استخراج می‌کرده است.

انتشارات مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران کتاب «رموز اشراقی شاهنامه؛ شرح ابیات و حل رموز داستان سیاوخش» را با قیمت 150 هزار تومان راهی بازار کتاب کرده است.

انتهای پیام/