سرنوشت قبرس، چالش بزرگ بین ترکیه و اتحادیه اروپا

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، بر اساس برنامه ریزی های اعلام شده، کمتر از یک ماه دیگر، رئیس جمهور ترکیه یک بار دیگر به بخش ترک نشین قبرس سفر می کند و این سفر، یک قدرت نمایی سیاسی آشکار در برابر قبرس رومی، یونان و کل اتحادیه اروپا است. چرا که ترکیه تنها کشور جهان است که ساختاری به نام «جمهوری ترک قبرس شمالی» (KKTC) را به رسمیت شناخته و به عبارتی روشن تر، آن را تاسیس کرده است.

این در حالی است که اتحادیه اروپا، یک بار دیگر، مخالفت خود را با رویکرد سیاسی ترکیه در قبال قبرس، اعلام کرده است.

اورسلا وندرلاین دیروز یک بار دیگر اعلام کرد که مساله قبرس برای اتحادیه یک مساله بسیار مهم و حساس است و باید بر اساس توافق سازمان ملل و خواسته های دولت قبرس حل شود. رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا اعلام کرده که در دیدار با رئیس جمهور ترکیه، به صورت شفاف و بی تعارف به او اعلام کرده که اتحادیه زیر بار پیشنهاد تاسیس دولت مستقل قبرس ترک نخواهد رفت.

شکست مذاکرات

این سخنان وندرلاین در حالی بیان شده که چندی پیش، مذاکرات درباره سرنوشت آینده قبرس تحت نظر سازمان ملل، پس از 3 روز به هیچ نتیجه ای نرسید و آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل به شکست مذاکرات 3 روزه قبرس شمالی و جنوبی اذعان کرد.

اگر چه  گوترش بر عزم استوار خود برای حصول توافق میان دو طرف تاکید کرد، اما واقعیت این است که میزان فاصله و اختلاف نظر، خیلی بیشتر از آن است که با میانجی گری و مذاکره، از بین برود.

در جریان مذاکرات 3 روزه اخیر که با حضور ارسین تاتار رهبر قبرس تُرک، نیکوس آناستازیادس رئیس جمهوری قبرس یونان، وزرای خارجه یونان، ترکیه و بریتانیا تحت نظارت دبیر کل سازمان ملل در ژنو برگزار شد، تیم تاتار – چاووش اوغلو، بر ضرورت استقلال قبرس ترک تاکید کرد و تیم مقابل نیز، صراحتاً اعلام کرد که به هیچ وجه زیر بار چنین پیشنهادی نمی رود.

نقشه ویژه اردوغان برای مرعش

یکی از اهداف مهم سفر آتی اردوغان به قبرس ترک، بازدید مجدد از منطقه ای است که آن را شهر متروکه مرعش می نامند.

مرعش، منطقه متروکه ای در بخش فاماگوستای تاریخی و توریستی است و در حال حاضر، منظره یک شهر ویران شده و جنگ زده را به نمایش گذاشته است. اردوغان، پارسال هم به قبرس ترک رفت و در آن سفر، خیابان دموکراسی و قسمت ‌های ساحلی منطقه متروکه مرعش «واروشا» به صورت تدریجی به روی عموم باز شد.

این منطقه طی 46 سال گذشته خالی از سکنه بوده و در جریان جنگ سال 1974 تحت کنترل نیروهای مسلح ترکیه درآمده و ساختار نظامی دارد. حالا قبرس ترک و آنکارا، به دنبال برداشتن پوشش نظامی این منطقه هستند. مرعش متروکه به «شهر ارواح» معروف بوده و همواره یک ابزار چانه‌زنی در مذاکرات صلح قبرس بوده است.

به خانه هایتان برگردید، به یک شرط

طبق قطعنامه شماره 550 شورای امنیت سازمان ملل متحد که در سال 1984 به تصویب رسید، هرگونه تلاش برای اسکان افرادی غیر از اهالی غازی ‌ماگوسا در این شهر «غیرقابل قبول» است. چرا؟

به این دلیل که این ممنوعیت، نه دلیل سیاسی، بلکه دلیل حقوقی و ملکی دارد. صدها خانه و مغازه خالی از سکنه این منطقه، به قبرسی های رومی تعلق دارد.

حالا بر اساس توصیه و نقشه تیم اردوغان، هیات دولت دفاکتوی قبرس ترک، می خواهد از قبرسی های رومی بخواهد به منطقه خود برگردند و با تحویل گرفتن سند و مدارک ملکی جدید، در همان خانه ها و جاهایی ساکن شوند که به پدران و مادران آنها تعلق داشته است. اما به یک شرط. به این شرط که صاحبان املاک مزبور، بپذیرند که تحت حاکمیت دولت قبرس ترک در این منطقه ساکن شوند!

آیا رومی ها بر می گردند؟ پاسخ چنین است: احتمالاً، درصدی از رومیان، باز خواهند گشت. چرا که خانه ها و مغازه های مزبور، ظرفیت آن را دارند که به سرمایه های چند میلیارد یورویی تبدیل شوند.

یعنی خانواده هایی که پنجاه سال پیش به قبرس روم فرار کرده و در فقر زندگی کرده، حالا می توانند با بازگشت به مرعش، در یک منطقه توریستی – تاریخی بسیار مهم مدیترانه، صاحب املاک گرانقیمت و لوکس شوند. اگر این اتفاق بیفتد، چالش سیاسی – حقوقی جدیدی برای قبرس روم و اتحادیه اروپا ایجاد می شود و احتمالاً تیم اردوغان خواهد توانست امتیازات جدیدی بگیرد.

دولت دست نشانده؟ یا الحاق به ترکیه؟

نیکوس آناستازیادیس رئیس جمهور قبرس در مورد پرونده حساس کشورش به یورونیوز گفته است:«ما مصوبه‌ های سازمان ملل را قبول داریم و حرکت باید بر اساس  توافق‌ هایی باشد که ضامن حقوق ترک ‌های قبرس است. در این چهارچوب، رسیدن به حقوق، باید مانند هر دولت فدرال دیگری باشد. اما شکاف تازه ای در میان است که مربوط به موضع کاملاً جدید طرف ترک است. طرف ترک خواستار آن است که راه حل سازمان ملل را برای رسیدن به دو ناحیه فدرال با حقوق سیاسی برابر کنار بگذاریم و ایجاد دو کشور مستقل و مجزا در میان باشد. اما چنین چیزی برای جامعه بین‌ الملل غیر قابل تصور است و با همه مصوبه ‌های سازمان ملل و اتحادیه اروپا مغایرت دارد. اگر ترکیه آقای اردوغان اصرار کند که مذاکره برای حل مشکل قبرس باید فقط به ‌شرط به‌ رسمیت‌ شناختن دولت ترک قبرس باشد، در این صورت، راه به ‌جایی نخواهیم برد. فعلاً کشتی ‌های ترکیه اکتشاف گاز را متوقف کرده ‌اند و تصمیم گرفته ‌اند حق حاکمیت و مالکیت جمهوری قبرس را بر نواحی انحصاری اقتصادی‌ خود به چالش نکشند، اما این کافی نیست. برنامه بازگشایی فاماگوستا یا شهر ارواح (مرعش)، در قبرس شمالی برای اسکان دادن افراد، همچنان ادامه دارد. اما از این گذشته چالش تازه راه حل دو دولت هم، مطرح شده است. خلاصه آن که آنها می ‌خواهند یا بخش شمالی جزیره را به خاک خود الحاق کنند یا دولت دست ‌نشانده‌ ای ایجاد کنند که در حکم یکی از استان‌ های ترکیه باشد، با هر نظامی که میزان استقلالش را دولت ترکیه تعیین کند».

آناستا زیادیس در ادامه اعلام کرده، پذیرفتن توصیه هایی که به نفع قبرس نباشد، برای خود او، به مثابه خودکشی سیاسی است و تهدید کرده که اگر اتحادیه اروپا، رفتار متفاوتی به نفع ترکیه داشته باشد، تصمیمات اتحادیه را وتو خواهد کرد.

وی گفته است: «انتظار دارم که فارغ از ابراز همبستگی در کلام، در عمل هم فعالانه و با عزم راسخ وارد کار شوند تا ترکیه بفهمد که نمی ‌تواند با منافع برخی از کشورهای اروپایی بازی کند».

خبری از شناسایی نیست

یکی از مهم ترین سوالات در مورد سرنوشت آتی بخش ترک نشین قبرس، این است: آیا کشورهایی پیدا می شوند که به خواست ترکیه برای شناسایی قبرس ترک تن دهند و «جمهور ترک قبرس شمالی» را به رسمیت بشناسند؟ دست کم تا اینجای کار، پاسخ منفی است.

ترکیه در ماه های اخیر، دو نقطه امید جدید پیدا کرده است:

1.دولت اردوغان امیدوار است پس از تحولات اخیر که در جنوب قفقاز روی داده و ترس به رسمیت شناخته شدن قره باغ از میان رفته، جمهوری آذربایجان پای کار بیاید و دفاکتو و دولت غیررسمی کنونی قبرس ترک را به رسمیت بشناسد. اما واقعیت این است که باکو در این حوزه، چند ملاحظه و دغدغه مهم دارد: الف) رژیم صهیونیستی، حامی سرسخت جمهوری قبرس است و تمایلی ندارد که دولت جدیدی به نام قبرس ترک شکل بگیرد و در نتیجه چنین اقدامی، بر روابط باکو با رژیم صهیونیستی تاثیر می گذارد.

2.دولت اردوغان روی کمک انگلیسی ها حساب باز کرده و امیدوار است که در مقطع زمانی فعلی پسا برگزیت، با ایجاد خط مستقیم پرواز از لندن به قبرس ترک، زمینه آن فراهم شود که دولت انگلیس، قبرس ترک را به رسمیت بشناسد. اما چنین چالش هایی در میان است: الف) پایگاه نظامی انگلیس در قبرس، برای لندن اهمیت فراوانی دارد. ب) انگلیس عضو اتحادیه اروپا نیست اما هنوز هم تجارت عظیمی با اروپا دارد و نمی خواهد این تجارت به خطر بیفتد. ج) انگلیس حالا عضو اتحادیه اروپا نیست. اما همچنان عضو پیمان نظامی ناتو است و نمی تواند توصیه های آمریکا و اتحادیه اروپا را نادیده بگیرد.

در کنار این فاکتورها، ترکیه به پاکستان هم امیدوار است. اما واقعیت این است که پاکستان در شرق مدیترانه و در میان کشورهای اروپایی، جایگاه و موقعیت خاصی ندارد و شناسایی قبرس ترک از سوی اسلام آباد، یک متغیر جدی برای تاثیرگذاری بر نتایج این بازی نیست.

در پایان باید گفت، اگر تا چند سال پیش، مسائل مربوط به حقوق بشری، مهم ترین انتقاد اتحادیه اروپا از ترکیه بود، حالا شاهد وضعیت متفاوتی هستیم و این قبرس است که به مهم ترین چالش سیاسی - امنیتی بین آنکارا و اتحادیه اروپا تبدیل شده است. 

انتهای پیام/