میزگرد| مسئولان نگرش و رویکرد درستی برای احیای دشت "شهرکرد" ندارند

به گزارش خبرگزاری تسنیماز شهرکرد ، خشکسالی دامن بسیاری کشورها را گرفته و چهارمحال و بختیاری نیز از آن مستثنی نیست و اما شهرکرد مرکز استان بسیار آرام و خاموش دارد به مرحله بحرانی نزدیک می‌شود، جالب اینکه مسئولان با مشاهده وضعیت دشت شهرکرد و تبعات عدم توجه به آن همچنان اندر خم یک کوچه هستند.

با گذشته حدود دو دهه از وضعیت نابسامان آب‌های زیرزمینی در دشت شهرکرد و هوای نامطلوب در روزهایی از سال و خیزش گرد و غبار، همچنان با نشستن پای سخن مسئولان، عمق درد و آینده‌‎ای نامعلوم را می‌توان مشاهده کرد.

آینده‌ای در اثر عدم توجه در سطح کلان کشور به موضوعات زیست محیطی وجود دارد و در این میان کارشناسان انگیزه‌ای برای بیان نظرات ارزشمند خود ندارند زیرا می‌دانند که نظر آن‌ها استفاده نمی‌شود و تا بوده همین بوده است.

دشت شهرکرد که در سال‌های قبل از وضعیت نسبتاً خوبی برخوردار بود و این وضعیت خوب را می‌شد در مراتع و پوشش گیاهی این دشت و همچنین سفره‌های آب زیرزمینی این دشت مشاهده کرد، اکنون به شدت بحرانی شده است.

اما متولیان امر در دو دهه اخیر به این دشت بی‌توجه بودند و اکنون که وضعیت بحرانی شده است هم به آن توجه کافی نمی‌کنند، کمبود اعتبارات اختصاصی، عدم توجه کافی و عدم نگاه اولویت‌دار به مسائل محیط‌زیستی در سطح کشور و استان، از جمله دلایلی است که می‌توان برای وضع موجود دشت شهرکرد برشمرد.

اکنون این دشت شهرکرد نیاز به برنامه‌ها و طرح‌های کارشناسی شده دارد تا بتواند احیا شود، به همین منظور میزگردی با حضور مسئولان و کارشناسان این حوزه با موضوع "راهکارها، ضرورت، موانع و فواید احیای دشت شهرکرد" در دفتر خبرگزاری تسنیم استان چهارمحال و بختیاری برگزار شد.

اسماعیل صالحی مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان، شهرام احمدی مدیرکل حفاظت محیط زیست استان، پژمان طهماسبی دکترای اکولوژی مرتع و عضو هیئت علمی دانشگاه شهرکرد، معصومه نوروزی معاون توسعه و پیش‌بینی اداره‌‎کل هواشناسی استان، احمدرضا امینیان معاون هماهنگی امور عمرانی فرمانداری شهرکرد، حمید فتح اللهی عضو هیئت رئیسه سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان و عضو شورای شهر و علی‌‎محمد محمدی معاون آبخیزداری اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان، در این میزگرد به بیان نظرات کارشناسی خود پرداختند.

اعتبار برای انجام طرح‌ها نداریم  

اسماعیل صالحی، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری، در این میزگرد اظهار داشت: با دغدغه مسئولین طی 2 تا 3 سال گذشته جلسات متعددی برای احیای مرغزار شهرکرد در فرمانداری برگزار شد، تصمیمات اخذ و پیگیری‌های انجام شد تا مرحله اجرایی رسید و به دلیل اینکه تامین اعتبار نشد، ابتر ماند اما رها نشده است.

وی افزود: وضعیت فعلی نتیجه سوء مدیریت دهه‌های گذشته است که موجب شده تا آبخوان‌ها خالی شود و دشت شهرکرد به سمت خشکی برود و با کوچکترین باد، ریزگرد را به وجود می‌آورد.

صالحی عنوان کرد: اداره‌کل منابع طبیعی از طریق مرکز تحقیقات منابع آب طرحی را تهیه کرده و در دستور کار  قرار داده است تا روان آب‌های سطح شهر شهرکرد که هشت مترمکعب در ثانیه است، به مرغزار با مساحت 440 هکتار که بخشی از دشت شهرکرد است، هدایت شود و فعلاً با مشکل تامین اعتبار مواجه هستیم.

وی تاکید کرد: این طرح نیازمند پنج میلیارد تومان اعتبار است که برنامه‌های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت دارد و در فرجه‌های زمانی که تعریف شده به مدیریت مرتع و چَرا خواهد پرداخت.

دامداران می‌گویند مکانی برای چرای دام نداریم  

صالحی گفت: البته یک‌سری مسائل و مشکلات اجتماعی پیرامون همین امر ایجاد خواهد شد که در سالیان گذشته هم دامداران جلوی فرمانداری تجمع کردند و حرفشان این بود که جایی برای چرای دام نداریم، در نهایت منابع طبیعی با آن‌ها همراه شد لذا تصمیمی که گرفته می‌شود، حمایت قاطعانه تمامی دستگاه‌ها را می‌طلبد تا بتوانیم آن را عملیاتی کنیم.

وی خاطرنشان کرد: برای خروج دام از مرتع و خرید حقوق عرفی دامداران، حدود دو میلیارد تومان اعتبار می‌خواهد و این در طرح آمده است.

صالحی با اشاره به اینکه قسمت‌هایی از مرغزار عاری از پوشش گیاهی است و با توجه به جنس خاک که سیلت است، ساختمان خاک هم بر اثر سم دام بهم خورده، با کوچکترین وزش باد به کانون ریزگرد تبدیل می‌شود، تصریح کرد: اگر دشت برای همیشه قرق شده و تنها هر پنج سال یا 10 سال یکبار چَرا در آن انجام شود، راه درمانی برای دشت صورت گرفته است.

وی ادامه داد: همه باید همکاری کنند اگر به فرض طرحی که منابع طبیعی برای احیای مرغزار دارد اجرایی و موفق شود که آب به دشت منتقل شود و سطح آن بالا بیاید اما همچنان چندین حلقه چاه و پمپاژ از آن‌ها و عدم مدیریت در برداشت منابع آب زیرزمینی ادامه یابد، مطمئناً اتفاق خاصی رخ نمی‌دهد.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان با اینکه با هماهنگی بین دستگاهی امید است بتوانیم پروژه را طی پروسه زمانی خود، اجرا کنیم، تاکید کرد: هر دستگاه باید به سهم خود نقش آفرینی کند، باید جهاد کشاورزی با افزایش بهره‌وری به سمت اجرای سیستم‌های نوین آبیاری برود، آب منطقه‌ای باید نظارت را بر برداشت‌ها بیشتر کند تا اگر آبی به سمت مرغزار رفت در جهت تعادل بخشی اقدامی صورت گیرد.

   14 برابر ظرفیت مرتع، دامدار در مرغزار شهرکرد وجود دارد  

علی‌‎محمد محمدی، معاون آبخیزداری اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان، در این میزگرد گفت: حوزه آبخیز دشت شهرکرد حدود 123 هزار هکتار است و پهنه دشت جایی است که عوام به آن دشت می‌گویند یعنی جایی که شیب‌اش کمتر از 10 درصد است و فعالیت‌های زراعی، ساختمان، جاده‌های بین مزارع و تاسیسات در آن قرار دارد و در حقیقت منفعت مستقیم می‌رساند، حاشیه دشت هم عموماً مراتع، کوه‌ها و صخره‌ها هستند که به نحوه پشتیبانی کننده دشت هستند.

وی افزود: مساحت پهنه دشت حدود 40 هزار هکتار است و چهار لکه مرغزار وسط دشت وجود دارد، افزود: یکی از لکه‌ها 440 هکتار است که بزرگترین پهنه مرغزار زیر جنوب فرودگاه قرار دارد و 90 درصد مرغزار است، لکه‌های 70 هکتاری، هفت هکتار و پنج هکتاری نیز دیگر لکه‌های مرغزار هستند اما کوچک هستند، در مجموع نقشه‌های ما حدود بیش از 500 هکتار مساحت مرغزار را نشان می‌دهد، لذا این مساحت پهنه‌ای از بهشت است که ملی است و کاربری آن در گذشته مرغزار بوده است.

محمدی این مساحت بیش از 500 هکتار و اراضی کشاورزی آیِش را از کانون‌های ریزگرد در دشت شهرکرد دانست و یادآور شد: زمانی که کشاورزان کشت بهاره دارند و شخم می‌زنند تا زمین آماده شود، 10 تا 15 روز زمین کاملاً بدون پوشش گیاهی است که اگر بادی بوزد تبدیل به ریزگردها می‌شوند. یا برعکس در پاییز  موقعی که کشت بهاره تمام می‌شود همین اراضی کانون ریزگرد می‌شوند.

وی با بیان اینکه حدود 13 تا 14 برابر ظرفیت مرتع معادل بیش از 90 دامدار در مرغزار ( پهنه 440 هکتاری ) وجود دارد، گفت: دام مازاد، عدم رعایت تقویم چرایی، بهره‌برداری بی‌رویه که در مواردی ناگزیر بودند زیرا در شرب استفاده می‌شد، عدم اصلاح الگوی کشت و عدم اصلاح سیستم‌های نوین آبیاری که باید برطرف شوند، از جمله مشکلات این حوزه است.

محمدی گفت: در نهایت طرحی از سوی منابع طبیعی برای اجرا و هدایت آب به پهنه 440 هکتاری از دشت شهرکرد، بعد از تدوین انتخاب شد و سال 97 فرمانداری آن را مطالبه کرد.

وی ادامه داد: در سال‌های 97 تا 99 از محل اعتبارات صندوق توسعه ملی به مبلغ شش میلیارد تومان برای حوزه فرخشهر، کیان، دوتو، قلنگانِ شهرکرد و هفشجان (پیرامون دشت) کار آبخیزداری انجام شد زیرا مطالعات زمین شناسی نشان داد که تغذیه از حاشیه دشت بسیار تاثیر گذار است که 60 سازه سنگی ملاتی با حجم 15 هزار متر مکعب و پنج سازه خاکی کوچک اجرا شد.

محمدی تصریح کرد: پروژه اولیه پیشنهاد دانشگاه شهرکرد تغییر کرد تا زمین زیادی از کشاورزان خراب نشود زیرا این زمین‌ها منبع تولید هستند و هنر ما باید این باشد که طرح با کمترین هزینه انجام شود.

وی افزود: اما طرح تنش اجتماعی دارد، دردسر دارد زیرا می‌خواهیم معیشت عده‌ای را حذف کنیم و بگوییم شما دیگر دام نیاورید، فشار سنگین بر فرمانداری خواهد بود و باید آن‌ها را به این درک برسانیم که خودجوش آن را تحویل دهند و هزینه‌اش را بگیرند.

محمدی با تاکید بر اینکه چند سال دشت را قرق کردیم اما دامداران مراتع دیگران را در شمال شهرکرد چراندند، لذا توسعه مشاغل خارج از بخش منابع طبیعی کمک می‌کند تا فشار به بخش منابع طبیعی کاهش یابد، عنوان کرد: اکنون چرای دام در استان 3.7 ظرفیت مرتع است در حالیکه میانگین کشوری 2.5 است و 8.5 برابر توان سرزمین بهره‌بردار مازاد در عرصه‌های مرتعی داریم و میانگین کشور در این زمینه نیز 5.5 است.

وی اظهار داشت: کارشناسان باید نظر کارشناسی دهند و موضوعات زیست محیطی اصل باشد زیرا جنگل‌ها و مراتع نابود شدند لذا باید قانون بازدارنده و قوی تدوین شود که نیازمند نهضتی فراگیر است.

معاون آبخیزداری اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گفت: کارشناسان وقتی حرف می‌زنند و برنامه می‌دهند اما استفاده نمی‌شود به مرور در بدنه ذوب یا بی‌انگیزه می‌شوند اما مطالبه گری‌های زیست محیطی مردم بسیار مهم است.

  رویکرد درستی میان مسئولان برای دشت شهرکرد وجود ندارد

پژمان طهماسبی، دکترای اکولوژی مرتع و عضو هیئت علمی دانشگاه شهرکرد در این میزگرد، اظهار داشت: از احیای مرغ شهرکرد چه می‌خواهیم؟ آیا به دنبال سرزمینی هستیم که یک متر آب روی آن قرار دارد یا طی سال رطوبت کافی داشته باشد؟ یا اینکه همین اندازه که بتوان مشکلات ریزگرد سطح شهر را برطرف کرد، کافی است؟ متاسفانه رویکرد تمام متولیان بردن آب به دشت شهرکرد است تا مشکل را حل کنند.

 وی افزود: از سال 88 با موضوع دشت روبرو هستم، همیشه تمام دستگاه‌ها این دیدگاه را داشتند و برنامه‌های متفاوتی ارائه دادند اما در این میان کمترین توجه به مدیریت چَرا و پوشش گیاهی بود.

طهماسبی بیان داشت: دانشگاه شهرکرد سال 89 مطالعه‌ ای انجام داد و چندین جلسه در پی آن برگزار شد که همواره عنوان می‌کردم چرا برای احیای دشت، سراغ آب می‌روید؟ زیرا در واقعیت آبی وجود ندارد، اکنون می‌گویند آب هست، کجاست؟ امسال را نمی‌گویم، سال‌های قبل با بارندگی خوب یا همین دو سال گذشته هشت متر مکعب آب وجود نداشت، حالا برخی اعتقاد دارند باید لایروبی و اصلاح شود، مشکلی نیست این هم صورت گیرد اما باید نگاهمان هم به آینده باشد.

  رویکرد آبی برای احیای دشت شهرکرد اشتباه است

 وی با تاکید بر اینکه در آینده تغییر اقلیم را داریم که مسئولان چندان به آن اعتقاد ندارند و اسمش را خشکسالی دوره‌ای می‌گذارند، عنوان کرد: طی 30 تا 50 سال آینده بارندگی‌ها کاهش می‌یابد که این مهم اصلاً مورد توجه نیست، مشکل اساسی رویکرد آبی برای احیای مرغزار در دشت شهرکرد است، زیرا اصلاً آبی وجود ندارد.

طهماسبی عدم هماهنگی و تعامل متولیان با هم را از دیگر مشکلات دانست و یادآورشد: این دستگاه‌ها در واقعیت با هم هماهنگ نبودند، 10 سال با هم نتوانستند مشکل را حل کند تازه دو سالی است که به این نتیجه رسیدند و دوباره پای کار آمدند اما این بار هم با همان رویکرد سابق.

دکترای اکولوژی مرتع تصریح کرد: در این راستا حدود 12 میلیارد برای هدایت آب به مرغزار و یک تا دو میلیارد برای مرتع در نظر گرفتند، اما با این اقدام چه اتفاقی برای مرغزار رخ می دهد؟

وی ادامه داد: در موضوعات تخصصی سال 90 بحث ممیزی انجام شد و 88 بهره‌بردار مشخص شد، بسیاری از این بهره‌بردارها به شکل واقعی بهره‌برداران آنجا نیستند و از مراتع دیگر آمدند و من آن‌ها را می‌شناسم و لیست دارم کاری که منابع طبیعی باید بکند این است که مجدد ممیزی را انجام دهد در این صورت بیشتر این افراد که در لیست وجود دارند، حذف خواهند شد.

عضو هیئت علمی دانشگاه شهرکرد، افزود: بیشترین تعداد دام برای بهره‌بردار با 21 واحد دامی است و بقیه در حد دو تا سه واحد دامی برایشان ممیزی شده است پس عقلانی نیست که یک نفر با دو واحد دامی ذیحق محسوب شود. همان موقع کارشناس منابع طبیعی باید می‌گفت این تعداد واحد دام فایده ندارد و باید از همان اول به فکر می‌بودند تا این افراد جز ممیزی نیایند زیرا بسیاری از آنها در شغل‌های دیگر هستند.

  باید به سمت کاهش تعداد بهره‌بردار و مدیریت پوشش گیاهی دشت برویم  

وی خاطرنشان کرد: اینکه یک بُت ساخته شود که معیشت بهره‌بردار چه می‌شود، این گونه نیست و با ممیزی مشخص خواهد شد که بسیاری از آنها ذی‌حق نیستند لذا باید به سمت کاهش تعداد بهره‌بردار و مدیریت پوشش گیاهی برویم.

وی تاکید کرد: راه اصلی برون‌رفت از مشکل و احیای مرغزار شهرکرد پوشش گیاهی است، هر راه دیگری اشتباه است حتی اگر 100 متر مکعب آب از هر جایی آورده شود تا زمانی که مدیریت پوشش گیاهی صورت نگیرد دامدار دامش را می‌آورد و چَرا می‌کند و مجدد پوشش گیاهی به صفر می‌رسد.

دکترای اکولوژی مرتع تصریح کرد: وجود هشت هزار واحد دامی در حدود 500 هکتار مرغزار شهرکرد، اگر به فرض تولید مرتع اش در سال در هر هکتار دو هزار کیلوگرم علوفه خشک هم باشد که اصلاً در استان چنین چیزی وجود ندارد، جواب نخواهد داد.

عضو هیئت علمی دانشگاه شهرکرد، تاکید کرد: من می‌گویم آبی نیست، اگر با آب مرغزار را احیا کنیم دوباره خاک منطقه همین خاکی می‌شود که اکنون هست زیرا با وجود 8 تا 10 هزار دام موجود، پوشش احیا شده توسط آب نیز هنوز تکافوی نیاز دام موجود را نمی‌کند.

وی اظهار داشت: مدیریت پوشش گیاهی از طریق مدیریت دام اگر درد دارد، سخت است و دستگاه‌ها هماهنگی نمی‌کنند اما تنها راه برون رفت برای احیا است، هیچ راه دیگری نیست، آب آوردن تنها کمکی می‌کند که تا حدودی به شکل مُسَکن عمل کرده و سرعت بازگشت پوشش را زیادکند و اگر آب هم آورده شود حتما باید به سمت مدیریت دام از طریق مدیریت ورود و خروج به هر شکلی که متولیان می‌دانند، صورت گیرد.

طهماسبی با تاکید بر اینکه تمام دستگاه‌ها باید به این نتیجه برسند که اگر فقط مرغزار را می‌خواهند احیا کنند بهترین نسخه همین است، گفت: سال 90 شرایط کشور به لحاظ اقتصادی بهتر بود و مردم راحت می‌توانستند شغل پیدا کند، اما اکنون اینگونه نیست لذا باید تمام دستگاه‌ها با یکدیگر هماهنگ باشند، مشکلات اجتماعی وجود دارد اما موفق‌ترین و سخت‌ترین راه همین است، آوردن آب راحت‌ترین راه بوده که چندان کمکی نمی‌کند.

وی تصریح کرد: اگر رویکرد انتقال آب به دشت آن هم به مرغزار است، دوباره مشکل ایجاد می‌شود چون آب انتقالی توسط مزارع اطراف و چاه‌های موجود برداشت خواهد شد برای مثال در دشت شهرکرد ذرت علوفه‌ای کشت می‌شود که نیاز آبی بالایی دارد و خاک را نابود می‌کند و جالب است که کاشت این محصول همین 10 سال گذشته صورت گرفته و قبلا نبوده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه شهرکرد، در پایان خاطرنشان کرد: مهمترین موضوع تغییر نگرش دستگاه بالا دستی است اما آیا رخ داده است؟ آیا مسئولان بعدی و بالادستی به این نتیجه می‌رسند که چه کاری باید بکنند؟ حقیقت این است من امیدی ندارم تغییری رخ دهد مگر اینکه تغییر از پایین به بالا شروع شود، وقتی گفته می‌شود اولویت زیست‌محیطی نیست یعنی 10 سال دیگر باز هم نیست و ما برای آیندگان نگران هستیم.

  تغییر الگوی بارش و افزایش دما از ابعاد تغییر اقلیم در استان است  

معصومه نوروزی، معاون توسعه و پیش‌بینی اداره‌‎کل هواشناسی استان، نیز در این میزگرد بیان کرد: دنیا در شرایط تغییر اقلیم قرار دارد و به تبع آن کشور و استان هم در همین وضعیت است که این امر نقاط مثبت و منفی دارد.

وی افزود: دو سال پیش بارندگی خوبی در فصل بهار در استان صورت گرفت اما متأسفانه این بارش به صورت روان آب از استان خارج شد، تغییر اقلیم شرایط حَدی را برای ما به وجود می‌آورد، ممکن است بارش‌ها سنگین، مخرب و سیل آسا باشد یا ممکن است مثل امسال تنها در شهرکرد 58 درصد بارش را دریافت کرده باشیم که معضل فوق العاده بزرگی است.

نوروزی تاکید کرد: همچنین افزایش دما از دیگر ابعاد تغییر اقلیم است، امسال افزایش دما فوق‌العاده زیادی داشتیم به نحوی که در سال زراعی جاری حدود 2.7 درجه سانتیگراد دمای میانگین استانی نسبت به بلند مدت افزایش داشته و دمای بیشینه استان به طور میانگین 3.5  درجه سانتیگراد بیشتر بود.

وی ادامه داد: در بازه 25 تا 31 خردادماه امسال افزایش دمایی در کل کشور بر اثر امواج گرمایی رخ داد و حدود 2.3 درجه سانتیگراد افزایش دما در کل کشور را در پی داشت که چهارمحال و بختیاری در هفته گذشته با افزایش دمای 4.9 دهم درجه سانتی‌گراد رکورد دار در کشور بود.

  دشت شهرکرد به منشا تولید گرد و خاک تبدیل شده است

نوروزی بیان داشت: این افزایش کاملاً مشهود است و می‌تواند موجب تبخیر و کاهش رطوبت سطح خاک شود، در اثر تغییر اقلیم و کاهش رطوبت، نوع خاک به خصوص در منطقه مرغزار شهرکرد که حتی با عبور و مرور از سطح زمین بلند می‌شود، گرد و غبار لحظه‌ای را ایجاد کرده و این تغییر اقلیم تعداد روزهای همراه با وزش باد را داشته و این منطقه به یک منشا گرد و خاک تبدیل شده است.

وی اضافه کرد: باد ملایم در روز در ساعات بعد از ظهر را همواره وجود دارد، در فصل بهار و تابستان اگر در عرض چند ثانیه افزایش وزش باد از 10 تا 15 متر بر ثانیه شود، می‌تواند اوج گیری گرد و خاک را شکل دهد، البته به شرایط هواشناسی بستگی دارد.

نوروزی تصریح کرد: به طور معمول سرعت وزش باد بیش از 15 متر بر ثانیه شود در شهرکرد گرد و خاک ایجاد می‌شود، اگر وزش باد مداوم باشد می‌تواند بازه زمانی گرد و خاک رو بیشتر کند.

وی بیان داشت: الگوهای بلند مدت نشان می‌دهد که ما همچنان در شرایط تداوم خشکسالی قرار داریم و پش‌بینی شده امسال هم خشکسالی باشد، الگوهای بلندمدت نیز همگی نشان از تاخیر شروع بارش‎‌ها یعنی پاییز دیررَس و کاهش بارندگی‌ها در فصل پاییز است.

نوروزی خاطرنشان کرد: پیش‌بینی هواشناسی متاسفانه افزایش دما در تابستان امسال بین نیم تا یک درجه و در برخی مناطق تا 1.5 درجه را نشان خواهد داد، که به تبع تبخیر و کاهش منابع برفی را در قله‌ها خواهد داشت و مسلما بسیار بیشتر به تولید گرد و غبار کمک می‌کند، چون هوا گرمتر می‌شود کاهش فشار بیشتری در منطقه خواهیم داشت و کاهش فشار به صورت نقطه‌‎ای می‌تواند افزایش سرعت وزش باد را در پی داشته باشد که پیامد آن افزایش روزهای توام با گرد و خاک می‌شود.

وی ادامه داد: علاوه بر گرد و خاک محلی چهار محال و بختیاری، منابع خارجی هم از مرکز کشور از استان‌های اصفهان و یزد خواهد بود که قطعاً در طی تابستان مانند سال‌های گذشته جریانات شرق وارد کشور می‌شوند و گذشت زمان متأسفانه به دلایلی اعم از خشکسالی تقویت شدند.

نوروزی ادامه داد: با وجود اینکه کمی گرد و خاک در عربستان کم شده اما منابع خارجی گرد و خاک از سمت غرب کشور هم وجود دارد و دیگر منبع عراق و شمال عربستان است که در شرایط خاص آب و هوایی فعال می‌شوند خاک آن مناطق با باد ضعیف هم بلند می‌شود و به ارتفاعات تا سه هزار متر می‌رود و با جریانات غرب وارد ایران می‌شود  که در پی آن، روزهایی در کوهرنگ گرد و غبار غلیظی شکل گرفت.

وی تاکید کرد: دستگاه سنجش کیفیت هوا باید در جایی قرار داده شود که تمام منطقه را پوشش دهد و نیاز است در نزدیک منطقه صورت گرد و غبار در شهرکرد ایستگاه دیگری داشته باشیم، همچنین در لردگان هم یک دستگاه لازم است چون پیش‌قراول از سمت خوزستان است، اگر یک دستگاه سنجش آلودگی هوا نصب شود بهتر می‌تواند گرد و غبار را سریعتر آلارم دهد.

نوروزی بیان داشت:  برای منشا گرد و خاک خارجی نمی‌توان کاری کرد اما برای منشا داخلی هم متاسفانه تصمیم‌گیری‌ انجام نشده است، تاکنون هماهنگی بین دستگاه‌ها نبوده است در حالی که از ابتدای سال جاری هواشناسی ماه به ماه و فصل به فصل و... گزارش ارائه داد اما متاسفانه تصمیمی و کار عملی و اجرایی ندیدیم.

وی ادامه داد: نباید نگاه، لحظه‌‎ای و منطقه‌ای باشد باید حتماً راهکاری در نظر گرفته شود که روان آب‌ها از شمال شهرکرد به جنوب هدایت شود که اقدامی موثر خواهد بود.

معاون توسعه و پیش‌بینی اداره‌‎کل هواشناسی استان، عنوان کرد: امسال تاکنون 187 میلی‌متر بارندگی داشتیم ولی باید تا امروز 321 میلیمتر باشد که متاسفانه نبوده و این یک بحران است و تنها 58 درصد بارندگی سال زراعی را دریافت کردیم که برای دو ماه آینده هم متاسفانه چشم امیدی نداریم گرچه بارش‌‎های رگباری خواهیم داشت.

  ارزش دشت شهرکرد، 93 درصد زیست محیطی و 7 درصد علوفه است 

شهرام احمدی، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان نیز در این میزگرد بیان داشت: سال 96، 53 روز ، سال 97هم 53 روز، سال 98، 7 روز،  سال 99، 10 روز و امسال نیز تاکنون 10 روز هوای استان با گرد و خاک همراه شده و این نشان می‌دهد کاهش تعداد روزهای گرد و خاک از پنجاه و سه روز به هفت روز در سال 98، به دلیل بارندگی بود که یک دفعه تعداد روزها را یک هشتم کرد.

وی با بیان اینکه محیط زیست یک دستگاه اجرایی نیست و یک دستگاه فرابخشی، نظارتی و حاکمیتی است، تاکید کرد: سخن کارشناسان و دیگر دستگاه‌ها را تایید می‌کنم ولی از تعارف باید گذشت و باید یاد بگیریم که تصمیمات سخت بگیریم.

 احمدی گفت: نگرش مردم به محیط زیست چیست؟ محیط زیست چقدر هنر دارد مردم را آگاه کند؟ دانشگاه که منبع تولید علم است چقدر توانسته از این علم را به مردم بدهد؟ اول باید بدانیم چقدر از ارزش مرتع در دشت شهرکرد زیست محیطی است.

وی خارنشان کرد: ارزش دشت شهرکرد 93 درصد زیست محیطی و 7 درصد علوفه است و آیا به اندازه 93 درصد به محیط زیست در این دشت بها می‌دهیم؟

احمدی ادامه داد: پس باید نگرش تغییر کند و بعد دستگاه‌های محیطی متولی قدم بردارند باید دید ارزش دشت از نظر زیست محیطی، سلامت، تفرج و مسائل روحی روانی و حفظ پوشش گیاهی چقدر است؟ بعد‌ ارزش تغذیه علوفه چقدر است؟ باید تصمیم‌گیران این را مد نظر قرار دهند.

وی  گفت: مطالعه‌ای با همکاری دانشگاه ‌شهرکرد انجام شد و سه دشت استان از جمله دشت شهرکرد مستعد گرد و غبار داخلی شناخته شدند زیرا پوشش گیاهی آن تخریب و منابع آب پایین رفته لذا باید ارزش گذاری صورت گیرد.

 احمدی خاطرنشان کرد: در کارگروه مخاطرات زیست محیطی چندین بار موضوع دشت شهرکرد مطرح و برنامه‌های مختلف با حضور دستگاه‌های متولی مختلف ارائه شد.

 وی بیان داشت: محیط زیست یک امر حاشیه ای و لوکس نیست، چرا که آیا در عمل به آن بها می‌دهیم؟ محیط زیست و تنوع زیستی مهم است و باید فرابخشی موضوعات را دید اما متاسفانه فعلاً به دنبال این هستیم تا دامدار فریادش بلند نشود تا بعد اقدامی انجام شود.

  خواه ناخواه دچار تغییر اقلیم شدیم

 احمدی اظهار داشت: باید امروز عالم به صندلی که بر آن تکیه زدیم باشیم و شرافتمندانه رفتار کنیم، چه بخواهیم چه نخواهیم دچار تغییر اقلیم شدید هستیم، خشکسالی یکی از مظاهر تغییر اقلیم است و در تمام دنیا هیچ راهی جز سازگاری با تغییرات نیست.

وی بیان داشت: در دشت شهرکرد اگر به ارزیابی زیست محیطی از نظر اقتصادی و زیست‌محیطی و ... توجه می‌شد، یا فرودگاه اگرجای فعلی جانمایی نمی‌شد اکنون همان مکان مرغزار بود لذا در سطح کلان این مشکلات وجود دارد.

احمدی تصریح کرد: بخش اجتماعی باید به کمک منابع طبیعی بیاید اکنون از خارج از استان در منطقه دام حضور دارد که دارد تخریب می‌کند و این فاجعه است، مسئولین امنیتی، انتظامی و اجتماعی باید به منابع طبیعی کمک کنند، ممیزی اصولی انجام شود، دامپزشکی باید مایه‌کوبی کند، حفظ پوشش گیاهی و دیگر دستگاه‌ها باید مسئولیت بپذیرند و سخت کار کنند، در حفاظت هم باید منطقی وارد شد، همچنین الگوی کشت باید تغییر کند.

وی با بیان اینکه حفظ پوشش گیاهی باید باشد ولی مسئله مهم جایگزینی آب‌های سطحی به جای منابع آب است که کار سختی است افزود: اگر قرار است آب استان به دیگر استان‌ها برای کشاورزی منتقل شود، چهارمحال و بختیاری برای تعادل بخشی دشت‌هایش که ممنوعه بحرانی هستند به آب نیاز دارد و انتقال آب راهکاری ثانویه است لذا تصمیمات سخت است.

احمدی عنوان کرد: این راهکارها شعار نیست، مصرف آب در شرب، کشاورزی و صنعت باید بهینه سازی شود، رعایت حقابه‌های زیست محیطی، مهم‌ترین مسئله  است، تولید غذا شاید یک میلیارد آسیب بزند اما گرد و خاک به سلامتی انسان صدها میلیارد آسیب می‌زند مانند تنش روحی و مسائل مختلف که وقتی 100 درصد دشت تخریب شد، قابلیت احیا ندارد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان یادآور شد: مسائل اقتصادی یک مسئله فرابخشی است و معیشت مردم مشکل دارد شاید بسیاری سخن‌های ما را نپذیرند پس باید تمام دستگاه‌ها در ایجاد اشتغال نقش آفرینی کنند و سراغ سازگاری با محیط زیست برویم که  توجه به سایر آب‌ها مانند آب سبز و خاکستری همه باید به یاری هم بیاییم.

وی با تاکید بر اینکه افکار عمومی و مشارکت اصل است، اظهار داشت: اکنون همه روی محیط زیست حرف دارند و افکار عمومی و رسانه‌ها دارند مراقبت می‌کنند .

احمدی با بیان اینکه محیط زیست برای سنجش آلودگی هوا آمار می‌گیرد و به سایر دستگاه‌های مورد نیاز اعلام می‌کند، عنوان کرد: پارامترهای تعیین شاخص کیفیت هوا PM10 و PM2.5 اهستند که اگر PM10  بین صفر تا 54 هوای پاک و بین 55 تا 154 هوای قابل قبول است و PM2.5 اگر بین صفر تا 15 باشد، هوای پاک و اگر بین 15 تا 35 باشد هوا قابل قبول است.

وی ادامه داد: در استان آلودگی‌ها مقطعی است وقتی پوشش گیاهی از بین برود، خاک خشک می‌شود در نهایت با وزش نسیمی وضعیت هوا به هم می‌ریزد.

احمدی تاکید کرد: کارگروه شرایط اضطرار برای شرایط ثبات آلودگی تشکیل می‌شود، امسال از خارج کشور و داخل استان به شدت با گرد و غبار درگیر خواهیم بود، وقتی بارندگی نیست فشار به اکوسیستم بوده و حقابه زیست محیطی رعایت نشده و این گونه می‌شود لذا باید یاد بگیریم حقابه‌های زیست محیطی اکوسیستم‌های طبیعی را رعایت کنیم .

وی با اشاره به اینکه یک دستگاه پایش آلودگی هوا در استانداری استان در شهرکرد قرار دارد اما در دیگر نقاط استان هم وجود دارد، تصریح کرد: نصب دستگاه چند پارامتر اعم از امنیت، خنک سازی و برق دارد برای نصب دستگاه در استانداری کار کارشناسی انجام شده است که بیشتر می‌تواند آلودگی هوا را نشان دهد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان گفت: باید پیش‌بینی‌ها برای آینده هم مدنظر قرار گیرد زیرا روزی صنایع و ... در استان بیشتر خواهد شد پس باید دستگاه‌ها بیشتر شده تا بتوانیم به محض آلودگی در محل آن را بسنجیم.

  اعتبارات برای اجرای طرح فعلی منابع طبیعی در مرغزار کافی نیست  

احمدرضا امینیان معاون هماهنگی امور عمرانی فرمانداری شهرکرد نیز در این میزگرد، گفت: مشکلات اجتماعی مانع اجرای طرح در دشت نبوده است، همپوشانی اعتبارات و فرصت زمانی اندک بود که در نهایت در مقطعی بهینه‌ترین برنامه را با اعتبارات صندوق توسعه ملی بالا دست دشت اجرا کردند.

وی افزود: اعتبارات برای اجرای طرح فعلی منابع طبیعی در مرغزار کافی نیست اما تمام مرتع داران استقبال کردند، حتی قرار شد یک زمین مشخص را رایگان برای اجرای این طرح اهدا کنند یا عنوان کردند در زمینه تاسیسات برقی هر کمکی از دستشان برآید انجام خواهند داد.

امینیان تاکید کرد: طرح منابع طبیعی برای هدایت آب به مرغزار شهرکرد کامل است، در دهه‌های شصت شاید زدن بندهای خاکی بهترین راهکار بود اما امروز با یک بحران مواجه هستیم با تلاش و جلسات متعدد تنها گزینه استفاده بهینه از روان آب شهر است تا از هدررفت آب جلوگیری کنیم.

معاون هماهنگی امور عمرانی فرمانداری شهرکرد تصریح کرد: راهبردی که فرمانداری در پیش دارد رسیدن به احیای دشت است، آیندگان ما را قضاوت می‌کنند، نباید تصمیمی گرفت که بگویند چرا این تصمیم را گرفتیم پس باید کار اساسی باشد و قدر آبی که دارد می‌رود را بدانیم که دغدغه امروز مردم دشت شهرکرد است.

  اگر این میزگرد در دهه 70 برگزار می‌شد اکنون شاهد وضعیت بحرانی دشت شهرکرد نبودیم  

حمید فتح اللهی، عضو هیئت رئیسه سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان و عضو شورای شهر شهرکرد در این میزگرد بیان داشت: چه شد که دشت شهرکرد دچار این وضعیت شد، در طول سالیان گذشته در آن چاه حفر شد و آب بندهایی روی آبراهه‌های طبیعی که قرار بود آب را به دشت تزریق کنند، زده شد و آب در جایی که نباید، محبوس شد و به جایی که نباید، نفوذ ‌کرد.

وی افزود: وقتی ورودی و خروجی سفره‌های آب زیرزمینی بهم خورد، سطح آب آن پایین رفت، زمانی پوشش گیاهی دشت متراکم بود اکنون دسترسی ریشه گیاهان به آب قطع شده و پوشش گیاهی فصلی است که همین پوشش را هم دام تغذیه می‌کند در نتیجه ریزگرد شکل گرفت.

عضو شورای اسلامی شهر شهرکرد، تاکید کرد: امروز به جایی رسیدیم که از متولیان ایراد می‌گیریم و این منصفانه نیست، متاسفانه همه در ایجاد این شرایط دخیل بودند شاید اگر در دهه 70 جلساتی به این شکل در رسانه برگزار می‌شد اکنون به اینجا نمی‌رسیدیم.

  رسیدن به شرایط دو دهه گذشته اصلاً امکان‌پذیر نیست  

فتح‌الهی خاطرنشان کرد: آبخیزداری، توجه ویژه به پوشش گیاهی و آبخوان‌ داری، توجه به مدیریت آب زیرزمینی است که هر کدام برنامه‌های متفاوتی دارد، امروز با شرایط بسیار سخت مواجه هستیم و یکی از سوالاتی که ذهن همه را مشغول کرده این است که آیا ممکن است به شرایط 10 تا 20 سال پیش برسیم، پاسخ این است که به هیچ وجه امکان پذیر نیست زمانی سطح سفره‌های آب زیرزمینی بالا بود امروز باید 30 متر پایین رفت تا به آب زسید، اگر کسی ادعا می‌کند می‌توان به شرایط چندین سال قبل بازگشت، سواد کافی ندارد.

وی عنوان کرد: منابع طبیعی با اجرای طرح خود بین 3 تا 5 میلیون متر مکعب را به دشت تزریق خواهد کرد این درحالی است که در یک مرحله آزادسازی آب سد زاینده رود 250 میلیون متر مکعب آب آزاد می‌شود و ما داریم حرص می‌خوریم تلاش می‌کنیم که کدام پروژه با کدام اعتبار با همکاری کدام کشاورز و دامدار بتوانیم اجرا کنیم تا تنها 3 تا  5 میلیون متر مکعب آب به دشت تزریق کنیم.

عضو هیئت رئیسه سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان، ادامه داد: آب‌های سطحی در بهترین حالت می‌تواند همین میزان آب را ذخیره کند حق ما از آب‌های استان کجاست؟ زمانی زاینده رود و اکنون بهشت‌آباد را پیش‌بینی کردند و با انتقال آب بهشت آباد ته کاسه‌های سفره‌های آب زیرزمینی تخلیه خواهد شد، متاسفانه شرایط استان خوب نیست.

فتح‌الهی گفت: در دو تا سه دهه اخیر محیط زیست اولویت تصمیم‌گیران نبود تا به اینجا رسیدیم اگر اولویت کار در کلان تصمیم‌گیری‌های کشور محیط زیست قرار گیرد می‌توانیم امیدوار باشیم شرایط تغییر کند اگر این اتفاق رخ ندهد از دست کسی کاری بر نمی‌آید.

عضو هیئت رئیسه سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان، خاطرنشان کرد: اینکه بحران چه می‌شود بستگی به تصمیم‌گیری‌های کلان کشور دارد چون هیچ وقت نمی‌توانیم امیدوار باشیم که سطح آب سفره‌های زیرزمینی دشت شهرکرد به 20 سال پیش برسد زیرا اصلاً خصوصیات خاک دیگر اجازه نمی‌دهد حتی اگر آبی به آنجا هدایت شود.

انتهای پیام/7540/ی