روایتی شفاف از روشنفکرانی که در پستو زندگی می‌کنند

کتاب «کافه داش آقا»، به قلم سعید تشکری، نقدی است صریح بر عملکرد روشنفکران دهه ۵۰؛ آدم‌هایی که در پستو زندگی می‌کنند و از محیط بیرونی‌شان خبری ندارند.

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، «کافه داش آقا»، نوشته سعید تشکری روانه کتابفروشی‌ها شد. این اثر که پیش از این توسط انتشارات سپیده باوران به چاپ رسیده بود، حالا در چاپ جدید خود به کوشش نشر ستاره‌ها بر پیشخوان کتابفروشی‌ها نشسته است.

نگاه به تاریخ و روایت از دل آن و وقوع حوادث در شهر مشهد، وجه اشتراک کارهای سعید تشکری است. او که در این سال‌ها با این رویکرد به خلق آثار متعددی چون «مفتون و فیروزه» پرداخته، در «کافه داش آقا» نیز گریزی زده است به سال‌های منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی و جریان‌های مختلف در آن سال‌ها. کتاب نقد جدی بر پدیده‌ای به نام «سلبریتی»، آن هم در زمانی که هنوز سلبریتی مد نبود و کسی به آنها توجه نمی‌کرد؛ هنرمندان خنثی که هیچ‌گاه در بزنگاه مناسب به عرصه‌های سیاسی و اجتماعی وورد نمی‌کردند. گویا از دیرباز رسمشان همین بوده است.

ماجرای کتاب در دوران پهلوی و در شهر مشهد رخ می‌دهد و بن‌مایه مستند دارد. ماجراهای این کتاب بیشتر در یکی از کافه‌های مشهد به اسم «کافه داش‌آقا» می‌گذرد که محفلی در این شهر بوده است. نویسنده درباره چرایی نگارش این رمان می‌گوید: «کافه داش آقا» نوشتنش برای من یک قرار بسیار محکم است با روشنفکران دهه 50 و اینکه در حقیقت خیلی زلال و شفاف بگویم وقتی آدم‌ها در یک پستو می‌روند و در یک پستو زیست می‌کنند، چقدر از محیط زیست بیرونی‌شان خارج می‌شوند. مناظره درون «کافه داش آقا» بین روشنفکران و لمپن‌ها موضوعی است که تاکنون در ادبیات ایران گفته نشده یا اگر گفته شده، جانبدارانه بوده است.

در این رمان در حقیقت شخصیت «ارسلان» یک لمپن روشنفکری است که برای بقای خودش دست به هر کاری می‌زند، در برابرش «منیژه» برای حفظ بقای شوهرش و یادداشت‌هایی که از او باقی مانده سراغ طایفه روشنفکرانی می‌رود که با او در واقع یک دوره‌ای هم‌زیست بودند و حالا این فرد اعدام شده و هیچ کسی حاضر نیست یادداشت‌های این فرد مبارز را که به واقع نوشته‌های خود این افراد هست، بازخوانی کند و در نتیجه به سراغ لمپن روشنفکری می‌رود به نام ارسلان که ... .

رمان «داش آقا» پیش‌بینی هست درون دهه 50 برای رسیدن به آن لحظه آرزومند سال 1357. امیدوارم که خواندن «کافه داش آقا» با همه اتفاقاتی که درونش می‌افتد، یک پیش‌آگاهی به مخاطبان بدهد که دوره‌ای که در آن زندگی نکردند، چه دوره‌ای بوده و چقدر شباهت به دوران کنونی دارد و اصلاً می‌تواند مابه‌ازایی داشته باشد یا نه؟ این پرسشی است که رمان «کافه داش آقا» به آن جواب داده است.

بیشتر بخوانید