گلایه‌های حسن اکلیلی از فیلم‌هایی که در شأن مردم نیست/ "آقای گرفتار۳" ساخته می‌شود
بازیگر قدیمی سینما و تلویزیون می‌گوید همیشه امیدوارم به همان دوران برگردیم که اندیشه و تفکر بیشتر از چیزهای دیگر در دنیای تصویر اهمیت داشت.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، این روزها با دیدنِ سریال‌های قدیمی حالمان بهتر می‌شود، کارهایی که چه در موسم تماشا و چه در هنگامه نوشتن از سریال "هشت بهشت" بار نوستالژی بر همه چیز سنگینی می‌کند و غالب است و خاطره‌بازی حرف اول و آخر را می‌زند.
مرحوم اکبر خواجویی حق زیادی بر گردن تلویزیون و مخاطبانش در دهه‌های 1360 و 1370 دارد. نویسنده و کارگردان بی‌ادعایی که برخی از پرتماشاگرترین سریال‌های مربوط به این دو دهه را ساخته است؛ از "کهنه سوار" و "دبیرستان خضراء" گرفته تا گل سرسبدشان "پدرسالار".
"هشت بهشت" شاید خاطره‌انگیزترین سریال مرحوم خواجوی باشد، هم به خاطر قدمتش و هم از باب فضایی که قصه در آن می‌گذرد.
"هشت بهشت"؛ قافله‌ای که راهی سفر حج است
قصه سریال ساده اما جذاب است. قافله‌ای که راهی سفر حج است در کاروانسرایی اقامت می‌کند. دسته‌ای از حرامیان و راهزنان در پی قافله‌اند تا مال و اموال زوار را به یغما ببرند. سرکرده حرامیان برای اطلاع از آن‌چه افراد قافله با خود دارند، در شمایل طالبان خانه خدا به آنها نزدیک شده و خود را به عنوان مسافر جا می‌زنند.
افراد قافله قرار می‌گذارند تا هر شب یکی از آنها قصه‌ای از زندگی خود را برای دیگران تعریف کند، هم به نیت سرگرم شدن و هم از برای عبرت‌اندوزی.
غفلت این روزهای سیما؛ طراحی سریال با متون کهن ادب فارسی
مرحوم خواجویی که خود کار نویسندگی فیلمنامه "هشت بهشت" را عهده‌دار بوده است برای طراحی قصه‌هایش از متون کهن ادب فارسی از جمله گلستان سعدی، جوامع‌الحکایات و مثنوی معنوی بهره خلاقانه برده و از آنها الهام گرفته است. اتفاقی که شوربختانه سال‌هاست در عرصه سریال‌سازی مغفول مانده و به فراموشی سپرده شده و در جریانِ گفت‌وگو با حسن اکلیلی از بازیگران خاطرانگیز و قدیمی سینما، تئاتر و تلویزیون، او این موضوع را به عنوان یکی از دغدغه‌های از یاد رفته در سیما، مطرح می‌کند.
متون ادبی کهن و کلاسیک ایرانی با وجود برخورداری از پتانسیل‌های فراوان و قصه‌هایی به شدت جذاب، تأثیرگذار و آموزنده کمتر محل رجوع فیلمنامه‌نویسان ایرانی‌اند و این ظرفیت، دست‌نخورده و بکر باقی مانده است.
مایه تأسف است؛ بازیگرانی که دیگر در میانِ ما نیستند
نکته‌ای که در هنگام تماشای "هشت بهشت" مایه تأسف است تقریباً تمام بازیگران اصلی این مجموعه نمایشی دیگر در میان ما نیستند؛ از هادی اسلامی و سیروس گرجستانی و حسین پناهی گرفته تا کاظم افرندنیا و خسرو شجاع‌زاده و فاضل اجبوری. دیدن دوباره هنرنمایی این هنرمندان بزرگ اگر چه دل‌انگیز است اما در عین حال، حسی توأم با افسوس و غصه را نیز برای مخاطب به همراه دارد.
سریال مرحوم اکبر خواجویی که در حومه شهرستان نایین تصویربرداری شده، این شب‌ها روی آنتن شبکه آی‌فیلم است. در کنارِ خاطره‌بازی با حسن اکلیلی او به ساختِ فصل جدید سریال نوستالژی "آقای گرفتار" اشاره کرد که در این روزهای انتقاد گروهی به تلویزیون بابتِ نپرداختن به حوزه جمعیت، فرزندآوری و خانواده خالی است.
هنرمند اصفهانی ضمنِ یادی از هنرمندان و کارگردانِ این سریال که از دنیا رفته‌اند می‌گوید بسیاری از آنان با وجودی که در زمان خود ستاره بودند اما رفتاری صمیمی و بی‌ریا داشته‌اند. بازیگر "هشت بهشت" با اشاره به بازپخش‌های این سریال تصریح می‌کند که این اثر، همچنان سریال به‌روزی است و ارزش تماشا را دارد.
خواجویی می‌خواست "هشت بهشت2" را بسازد اما نشد!
اکلیلی خاطرنشان می‌کند با دیدن سریال "هشت بهشت" دلتنگ بازیگران فقید این سریال می‌شود اما در عین حال، احساس می‌کند که جاودانه شده‌اند. او همچنین خبر می‌دهد که قرار بوده مرحوم خواجویی پس از سریال "پدرسالار" سری دوم هشت بهشت را بسازد که اجل به او مهلت نداده است. اکلیلی البته از ساخت سری سوم سریال "آقای گرفتار" در آینده‌ای نزدیک خبر می‌دهد.
اکلیلی علاوه بر هشت بهشت در سریال‌های دیگری از جمله غفلت، آتش دل، قصه شب یلدا، تفنگ سرپر، یکی بود یکی نبود، دل خوش سیری چند، پشت کوه‌های بلند و خاتون نیز بازی کرده است.
مشروح این گفت‌وگو را در ادامه بخوانید:
* این روزها خودتان سریال "هشت بهشت" را از تلویزیون می‌بینید؟
بله، سریال را می‌بینم و دنبال می‌کنم. فکر می‌کنم سریال "هشت بهشت" در طول این سال‌ها نزدیک به 50 بار از شبکه‌های مختلف بازپخش شده است و هر مرتبه یا دوستان اطلاع داده‌اند یا خودم سریال را دید‌ه‌ام.
"هشت بهشت" هنوز سریال به‌روزی است
* وقتی به تماشای بازپخش سریال در طول این سال‌ها نشسته‌اید، چه احساسی داشته‌اید؟
احساس می‌کنم همچنان سریال به روزی است و یک اثر ایرانی به حساب می‌آید. سریال، نگاهی انسانی دارد به مسائل جامعه و مفاهیمی همچون ایثار، گذشت، محبت، نوع‌دوستی و وطن‌دوستی در آن قابل مشاهده است. "هشت بهشت" پیام‌های انسانی و اخلاقی خوبی را به مخاطبان منتقل می‌کرد و شاید استقبال مردم از سریال هم به همین دلیل باشد.
وقتی این سریال را می‌بینم دلم می‌گیرد
* اکثر بازیگرانی که در این سریال حضور داشتند و با آنها همبازی بودید و حتی کارگردان هم به رحمت خدا رفته‌اند. وقتی سریال را تماشا می‌کنید از این بابت چه احساسی دارید؟
از آنجا که سریال در شهرستان ضبط می‌شد همه ما بازیگران با هم زندگی می‌کردیم و خیلی به هم نزدیک بودیم. وقتی بازپخش سریال را می‌بینم از یک نظر خیلی دلم می‌گیرد و ناراحت و پریشان می‌شوم؛ اما از طرفی دیگر، احساس می‌کنم آنها نمرده‌اند. تصویر به نوعی آنها را زنده نگه داشته است. بازیگران سریال آدم‌های خاصی بودند که فقط با هم همبازی نبودیم، بلکه زندگی‌ها کردیم.
* سریال هشت بهشت در کجا تصویربرداری شد و چه مدت درگیر بازی در آن بودید؟
بخش‌هایی از سریال در روستای نیستانک شهرستان نایین فیلمبرداری شد. کاروانسرایی قدیمی در آنجا وجود داشت که برای تصویربرداری ترمیم شد. سکانس‌های مربوط به کاروانسرا را آنجا گرفتیم و مابقی بخش‌های تاریخی در اصفهان ضبط شد. هشت بهشت کار خوبی بود و هنوز که هنوز است وقتی دوستان سریال را می‌بینند درباره آن صحبت می‌کنند و درباره‌اش بحث می‌کنیم. تقریباً به مدت یکسال هم درگیر بازی در هشت بهشت بودم.
* از دوبله سریال و به خصوص دوبله‌ای که برای نقش خودتان شده بود راضی بودید؟
آن زمان بیشتر سریال‌ها دوبله می‌شدند و به نظرم خودش یک نقطه قوت به شمار می‌رفت. صداهای خوبی هم به جای بازیگران سریال حرف زده بودند. صداهایی که آرامش‌بخش بوده و به خوبی روی شخصیت‌ها نشسته بودند. به هر حال، آن زمان همه با جان و دل کار می‌کردند، چه بازیگران و چه دوبلورها. دوبله سریال‌ها در زمان خودش کمک بزرگی به جذابیت آنها بود.
* استقبال مردم از سریال هشت بهشت چگونه بود؟ چه نظر و واکنشی داشتند؟
من نزدیک به 20 سریال بازی کرده‌ام اما شاید هیچ‌کدام‌شان به اندازه هشت بهشت مورد استقبال قرار نگرفته است. هشت بهشت از آن سریال‌هایی است که تاریخ مصرف ندارد و هنوز که هنوز است مردم درباره آن با من صحبت می‌کنند. حتی بعضی‌ها می‌پرسند که چرا ادامه آن ساخته نشده است؟ جالب است بدانید که مرحوم خواجویی قصد داشت بعد از سریال پدرسالار، فصل دوم هشت بهشت را بسازد که عمرش کفاف نداد.
کارگردان "هشت بهشت" می‌توانست کارهای بین‌المللی بسازد
مرحوم خواجویی از دوستان من به شمار می‌رفت و انسان بسیار فرهیخته و کاربلدی بود. اگر امکانات امروز در اختیار او بود چه بسا می‌توانست کارهای بین‌المللی بسازد. سریال هشت بهشت با امکانات و بودجه محدودی ساخته شد. به نظرم این نوع سریال‌ها نیاز جامعه‌اند و هنوز هم از بسیاری مجموعه‌های دیگر که فقط باعث آبروریزی و شرمندگی‌اند جذاب‌تر به نظر می‌رسند.
باید نگاه درستی به سریال‌سازی داشته باشیم
* یکی از نقاط قوت سریال هشت بهشت استفاده از متون کهن ادب فارسی در طراحی قصه‌هاست. به نظرتان چرا به خصوص در سال‌های اخیر نویسندگان و کارگردانان کمتر به سراغ این متون می‌روند؟
دلیلش این است که از اخلاقیات عبور کرده‌ایم و اشتباه فکر می‌کنیم. اتفاقاً بهره‌گیری از ادبیات کهن فارسی اگر به شکل درستی باشد بسیار اثرگذار خواهد بود و با استقبال مخاطبان مواجه می‌شود. باید نگاه درستی به سریال‌سازی داشته باشیم. در زمانی که هشت بهشت ساخته شد هیچ‌کس ادعای خاصی نداشت، در حالی که بسیاری از بازیگران سریال برای خودشان ستاره بودند.
امثال مرحوم هادی اسلامی و سیروس گرجستانی و حسین پناهی برای خودشان آرتیست‌های شناخته شده‌ای بودند و هر کدام‌شان می‌توانستند یک قصه را به تنهایی رهبری کنند، اما در پشت صحنه بسیار بی‌ریا و صمیمی بودند. درست است که آن زمان امکانات چندانی نبود اما بازیگرانی حرفه‌ای و کارگردانی کاربلد به خوبی در کنار هم قرار گرفته و هماهنگ شده بودند.
من کارهای تاریخی زیاد کرده‌ام مثل "تفنگ سرپر" و "پشت کوه‌های بلند" اما سریال هشت بهشت صفای دیگری داشت. هر چند اگر امکانات بهتری در اختیار داشتیم از این بهتر هم می‌توانست باشد.
"آقای گرفتار"3 ساخته می‌شود
* شنیدم این روزها مشغول "آقای گرفتار" جدیدید. آیا خودتان هنوز "آقای گرفتار" ماجرا خواهید بود و تهیه‌کنندگی را همچون دو سری قبل برعهده دارید؟
بله درست اشاره کردید. قرار است سری سوم سریال "آقای گرفتار" ساخته شود. نگارش فیلمنامه هم به پایان رسیده و فیلمبرداری سریال نزدیک است. هر چند کارگردان سریال هنوز مشخص نشده است. بچه‌های آقای گرفتار حالا 23 ساله‌اند و هر یک ویژگی‌های مخصوص به خود را دارند و یک ایران کوچک در خانواده شکل گرفته است.
خودم این نقش را بازی می‌کنم. احتمالاً تهیه‌کنندگی را به شخصی دیگر واگذار کنم. قرار است در این فصل به مسائل مبتلابه جوانان و نسل جدید کارآمد، ازدواج و اشتغال و چگونه زیستن جوانان بپردازیم. آقای گرفتار در این فصل تجربه‌هایش را در اختیار جوانان قرار می‌دهد.
فعلاً چیز بیشتری نمی‌توانم بگویم تا متن کاملاً آماده و شرایط مهیای تولید شود. اما این سریال 26 قسمتی در اصفهان کلید خواهد خورد و در کنار استفاده از کاربلدهای اصفهانی حتماً از بازیگران حرفه‌ای کشور هم بهره خواهیم برد.
کمدی‌هایی که در شأن مردم ایران نیست
* همیشه نسبت به کارهای کمدی امروزی خیلی نقد داشتید و آنها را بعضاً به عنوان کارهای سخیف نام بردید...
در این شرایط غم‌بار وجود کارهای طنز و کمدی با اصالت و با محتوا لازم است. زیرا برخی از کمدی‌هایی که ساخته می‌شود بعضاً در شأن مردم ایران نیست؛ کارهایی که به کمدی سخیف معروف‌اند. باید مسئولان به فکر باشند و برای در خانه ماندنِ مردم و اینکه حالشان خوب شود، کارهای مفرح و طنزآمیزِ جذاب و دلچسب بسازند.
همیشه امیدوارم ما به همان دوران برگردیم که اندیشه و تفکر بیشتر از چیزهای دیگر در دنیای تصویر اهمیت داشت. در همین اصفهان دوستان اصیل کار نمی‌کنند به دلیل اینکه متولیان امر دعوت نمی‌کنند و یا هزینه‌ای اختصاص نمی‌دهند کارهای با محتوا و با کیفیت ساخته شوند. همین استان اصفهان مرکز هنر است و سبقه تاریخی فرهنگی دارد اما چرا به این وضعیت رسیده، این هم قابل تأمل است و باید واکاوی شود.
بازیگری برایم جذابیت ندارد
* چرا این روزها کمتر بازی می‌کنید و حتی برخی گفته‌اند شما از بازیگری فاصله گرفته‌اید؛ صحت دارد؟
سال‌ها است خودم را وقف فعالیت در خیریه‌ها کرده‌ام و کارهای خیریه فرهنگی را خیلی دوست دارم. خیریه‌های زیادی وجود دارند که من در هیئت مدیره‌هایشان مسئولیت دارم و انجام وظیفه می‌کنم. کار بازیگری این روزها آن‌قدر برایم جذابیت ندارد البته اگر کار خوب پیشنهاد شود در اولین فرصت به سراغِ آن کار می‌روم. هنر همیشه برایم ارزشمند بوده اما نه به هر قیمتی.
موضوع، نقش نیست
موضوع برای من نقش نیست، بحث قصه و اتفاق خوب در این حرفه برایم اهمیت دارد. در کشوری زندگی می‌کنیم که مالامال از فرهنگ و ادب و تاریخ است و این‌ها باید لحاظ شود. آن‌قدر در اصفهان تمدن و تاریخ و فرهنگ وجود دارد و فکر می‌کنم بتوانیم تولیدات زیادی در داخل و حتی برای خارج از کشور داشته باشیم.
* از پخشِ سریال‌های قدیمی در تلویزیون (شبکه‌آی‌فیلم) استقبال می‌کنید و خودتان بیننده این سریال‌ها هستید؟
یکی از پنج نوه‌ام مشتری آی‌فیلم است و هر وقت به خانه می‌آیم با او می‌نشینیم و شبکه را می‌بینیم. به نظرم خیلی هم خوب است. با دیدن کارهای گذشته، حالمان هم بهتر می‌شود. متن و شیوه‌بازی‌ها در سریال‌های قدیمی چیز دیگری بود.
انتهای پیام/
