روحانی: اگر الآن سال ۹۲ باشد من همین مسیر را می‌روم/ از فردا کار علمی می‌کنم

به گزارش خبرنگار حوزه دولت خبرگزاری تسنیم، مرتضی حیدری از مجریان صداوسیما با حجت الاسلام حسن روحانی درباره عملکرد دولت‌های یازدهم و دوازدهم در حوزه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و فرهنگی گفت‌وگو کرد.

حجت‌الاسلام روحانی رئیس‌جمهور در ابتدای سخنانش اظهار داشت: در سال 92 من به مردم گفتم از طریق مذاکره و دیپلماسی می‌توانیم تحریم را برداریم. دلیل اینکه من کاندیدا شدم این بود که این گره از طریق دیپلماسی حل می‌شود. این گره یا با دیپلماسی حل می‌شد یا به جنگ می‌رسید.

وی ادامه داد: آقای اولاند به من گفت "در سال 2013 ما تصمیم قطعی گرفته بودیم برای جنگ با ایران و وقتی شما آمدید و وعده مذاکره دادید ما و 1+5 منصرف شدیم". ما از مهر شروع کردیم و در آذر ماه به توافق موقت رسیدیم.

روحانی خاطرنشان کرد: پس از آذر ماه سال 92 مردم نسبت به آینده نظر مثبت داشتند. نظرسنجی‌ها این را نشان می‌داد. نمی‌خواهم‌ بگویم دنیا دقیقا به تعهداتش عمل کرد اما آن چیزی که من به مردم قول داده بودم که به جای جنگ از طریق دیپلماسی گره را باز می‌کنم، انجام شد.

وی افزود: اینکه شما می‌گویید امروز تحریم باقیست مربوط به دولت دوازدهم است تا پایان سال 92 گشایش‌ها روز به روز بیشتر می‌شد. در دولت دوازدهم کسی به اسم ترامپ سر کار آمد. درست است که ما با 1+5 صحبت می‌کردیم اما در واقع طرف مذاکره ما آمریکا بود. الان هم همین است. درست است با 1+4 صحبت می‌کنیم‌ اما طرف حساب آمریکاست.

رئیس‌جمهور دولت دوازدهم بیان داشت: آمریکا وقتی از توافق خارج شد شرایط جدیدی ایجاد شد، ما ابتدا به 1+4 فرصت دادیم. مذاکره وقتی می‌کنیم تنها بحث دولت‌ها نیست. ممکن است با دولت‌ها توافق کنیم و‌تا 70 درصد به تعهدات عمل کنند، اما بیش از دولت‌ها با شرکت‌ها و بانک‌ها توافق می‌شود. شرکت‌ها و بانک‌ها همیشه عقب‌تر از توافق دولت‌ها هستند.

روحانی بیان داشت: اگر الان سال 92 باشد من همین مسیر را می‌روم چون غیر از این مسیری وجود ندارد. نظام اگر مجوز بیشتری می‌دهد بقیه تحریم‌ها هم قابل مذاکره خواهد بود. برداشتن همه تحریم‌ها میدان وسیع‌ترین برای مذاکره با آمریکا می‌خواهد.

رئیس‌جمهور در بخش دیگری از این گفتگو در پاسخ به سوالی در رابطه با مدیریت بیماری کرونا و واکسیناسیون عنوان کرد: به نظر من در ایران کل نظام تصمیمات مهمی را درباره کرونا اتخاذ کرد. در مساله واکسن ایرادی که به ما وارد است این است که واکسن دیرتر وارد کشور شد.

وی توضیح داد: در واکسن خارجی دو مساله پیش آمد؛ اول اینکه برخی از آن‌ها مورد تایید سازمان بهداشت جهانی نبود. واکسن‌هایی تولید شد که در مرحله بالینی سوم حاضر بودند به ما بدهند اما معنی‌اش این بود مردم ما هم تست شوند. اگر واکسن‌ها مشکلی ایجاد می‌کرد بلوایی درست می‌شد. برخی کشورها این ریسک را کردند.

روحانی خاطرنشان کرد: مقامات ما گفتند ما وارد این مرحله نمی‌شویم. از کوواکس واکسن خریدیم نتواسنت به ما بدهد، هند هم پولش را دادیم اما نتوانست به ما واکسن بدهد. چین هم مجددا خودش گرفتار شد.

روحانی در پاسخ به سوالی در خصوص چرایی پدیدن آمدن حوادث امنیتی در دولتی که رئیس‌جمهور آن سابقه امنیتی دارد، بیان داشت: ما هیچ تنش اجتماعی نداشتیم که زمانش به هفته رسیده باشد. تنش‌های غم‌آلود داشتیم اما برخی مسائل ریشه در جای دیگر دارد.

وی ادامه داد: حوادث تابستان 96 ریشه در جای دیگری داشت. ریشه آن برمی‌گردد به یک‌ قاضی در مشهد درباره موسسات مالی؛ در مساله موسسات مالی افتخار دولت این است موسسات اعتباری غیرمجاز را حذف کرد، البته با هزینه بسیار زیاد.

روحانی در رابطه با بحران اخیر خوزستان هم گفت: در مساله خوزستان تنشی به دلیل گرمای هوا و کم‌آبی ایجاد می‌شود. دولت از لحاظ امنیت منطقه‌ای و‌داخلی کارهای بزرگی کرده اما بسیاری مسائل تنها مربوط به دولت نیست.

رئیس‌جمهور در آخرین گفتگوی تلویزیونی در خصوص مهمترین مشکل پیش روی دولت آینده بیان داشت: خطرناک‌ترین شیوه تامین کسری بودجه آنجاست که از پایه پولی استفاده کنیم و‌ از بانک مرکزی استقراض کنیم. ما از مردم استقراض کردیم. عمدتاً از طریق اوراق و‌ فروش اموال و سهام کسری بودجه را جبران کردیم.

وی ادامه داد: یکی از کارهایی که من می‌خواستم انجام دهم و نشد این بود که دست دولت را از بنگاه‌های اقتصادی کوتاه کنیم و‌ دولت سهام‌دار باشد.

روحانی در خصوص فساد و شفافیت هم گفت: فساد ‌معضل اجتماعی ما بوده و هست و‌ خواهد بود. اعتقاد دولت من این بوده که فساد تنها در سایه شفافیت از بین می‌رود. باید دامنه اطلاع رسانی را فراخ کنیم.

وی ادامه داد: یکی‌از دلایلی که ما گفتیم سامانه‌های فضای مجازی باید توسعه پیدا کند همین مساله شفافیت بود.

رئیس‌جمهور در پاسخ به این سوال که پس از دوران ریاست‌جمهوری به چه کاری مشغول خواهد شد، گفت: من از مبارزات سال 42 به عنوان یک سرباز در کنار مردم بودم. من بیشتر تمایل به کار فرهنگی و علمی دارم. از فردا وارد کارهای علمی خواهم شد.

وی خاطرنشان کرد: در همه مواردی که ضعف و مشکلی داشتیم‌ از مردم عذرخواهی می‌کنم. ان‌شالله دولت سیزدهم در مسیر خودش موفق باشد. شکاف‌هایی بین ما و صدا و سیما بوده که دیگر گذشته است. امیدوارم دولت سیزدهم خدمت بیشتری به مردم بکند.

  مشروح گفت‌و‌گوی تلویزیونی روحانی به شرح زیر است  

سوال : جنابعالی سال 92 با شعار مذاکره و برداشتن تحریم‌ها در کارزار ریاست جمهوری آمدید و از جمله نقاط قوتی که مطرح می‌کردید اینکه زبان مذاکره با دنیا را بلد هستید و رقبای شما از این مسأله ناتوان هستند الان 8 سال گذشته و  تحریم‌ها هست و چشم‌انداز روشنی هم برای مذاکرات و لغو تحریم‌ها نیست و هیچ‌کس نمی‌داند چه خواهد شد. یعنی در واقع نقطه سر خط، چرا جنابعالی وعده‌ها و شعارهایی دادید که می‌دانستید یا نمی‌دانستید نمی‌شود. چرا نشد؟

روحانی : برمی‌گردیم به سال 92، یعنی آن وقتی که در فضای رقابت‌های انتخاباتی بودیم. همانطور که شما اشاره کردید من به مردم می‌گفتم ما از طریق مذاکره و از طریق دیپلماسی می‌توانیم تحریم را برداریم. اصلاً علت اینکه در سال 92  کاندیدا شدم عمدتاً برای این بود که گره‌ای که ایجاد شده بود، در ذهن من این بود این گره از طریق مذاکره و دیپلماسی قابل حل است چون این گره به جایی رسیده بود که یا با دیپلماسی و یا با جنگ حل می‌شد.

این حرفی است که آقای اولاند ( رئیس جمهور وقت فرانسه) در سفر من به پاریس در اواخر سال 94، زد و در مصاحبه‌ مطبوعاتی گفت که در سال 2013 ما 1+5، ما 6 کشور برای جنگ با ایران تصمیم قطعی گرفته بودیم. این را در مذاکرات رسمی به من گفت. گفت ما مصمم به جنگ بودیم و وقتی شما آمدید و اعلام کردید برای مذاکره و مذاکرات اولیه را دیدیم. از جنگ منصرف شدیم. الان متن مذاکرات رسمی‌اش و مصاحبه‌اش هست یعنی در ذهن من هم همین بود که بین دو راهی هستیم یا وارد جنگ با دنیا می‌شویم یا وارد صلح می‌شویم و راه صلح،  مذاکره و دیپلماسی است.

اما اینکه شما می‌گویید ما رفتیم از طریق مذاکره و دیپلماسی و به جایی نرسیدیم. اینجا را قبول ندارم.

سوال: دستاورد آن چه بود؟

روحانی: 20 درصد نفت ما کاهش پیدا کند. متوقف کردند، گفتند دیگر یک میلیون بشکه نفتی که ایران بفروشد کاهش داده نخواهد شد. این توافق اول. در توافق دوم پذیرفتند اصل فناوری هسته‌ای را ایران داشته باشد. قطعنامه‌ها می‌گفت این فناوری جمع شود، به این معنا حرف می‌زد. سوم اینکه اموال ایران به تدریج آزاد شود، یعنی هر ماهی 700 میلیون دلار پول کشور که مسدود شده بود، آزاد شد. خود این، هم از لحاظ اقتصادی و هم از لحاظ روانی فضایی را ایجاد کرد.

شما دیدید بعد از آن توافق انتظارات مردم به گونه‌ای بود که آینده را مناسب می‌دیدند. تمام نظرسنجی‌ هایی که بانک مرکزی برای آینده‌نگری انجام می‌دهد، در آن ماه‌ها نگاه کنید، مردم نسبت به آینده نظر مثبت داشتند.

بعد آمدیم در مراحل بعدی، یعنی فروردین 94، توافق لوزان و بعد آمدیم در تیرماه 94، توافق هسته‌ای و بعد اجرایش موکول به اواخر 94، یعنی دی 94 شد. به توافق رسیدیم، توافق این بود که تحریم‌های هسته‌ای برداشته شود و ایران هم یکسری محدودیت را در بخش هسته‌ای بپذیرید، اما در عین حال اصل فناوری هسته‌ای هم مورد قبول دنیا باشد. به این نقطه رسیدیم.

نمی‌خواهم بگویم تعهداتی که دنیا کرد، دقیقاً و 100 درصد عمل کرد، ممکن است این تعهدات 80 ، 70 درصد عمل شده باشد. اما آنچه که به مردم قول داده بودم که به جای جنگ از طریق دیپلماسی این گره را باز می‌کنم، این گره باز شد و شرایطی ایجاد شد که سرمایه‌داران، سرمایه‌شان را به سمت ایران سرازیر کردند. توافقات زیادی حاصل شد. بانک‌های دنیا قبول کردند نسبت به ایران بیایند و اعتبارات لازم را به ایران بدهند.

مثلاً بانکی بوده 10 میلیارد، بانکی بوده 30 میلیارد، در شرق و غرب اشاره می‌کنم. اینکه می‌گویید امروز تحریم باقی است، مربوط به دولت دوازدهم است. یعنی در دولت یازدهم در سال 92 قول دادیم و عمل کردیم، تا پایان 92 هم قدم به قدم گشایش‌ها برای ایران بیشتر می‌شد.

سوال: بعد از آن چه شد؟

روحانی: آمدیم در دولت دوازدهم. در دولت دوازدهم یک کسی در آمریکا سر کار آمد، چون در توافق هسته‌ای درست است که با 1+5 حرف می‌زدیم، با آنها توافق کرده بودیم، ولی واقعیت‌اش با آمریکا حرف می‌زدیم. در زمان مذاکره هم واقعیت‌اش این بود، امروز هم همین است. همین امروز هم که در وین صحبت می‌کردیم، با آمریکا حرف نمی‌زنیم، با 1+4 حرف می‌زدیم، ولی در واقع طرف مذاکره ما آمریکا است.

در آن زمان کسی در آمریکا روی کار آمد که در تبلیغات انتخاباتی‌اش اعلام کرد برجام بدترین توافق برای آمریکا بوده و اگر در انتخابات پیروز شوم، صریحاً نگفت از برجام خارج می‌شوم، ولی گفت این توافق را از بین می‌برم و تعدیل می‌کنم، تعبیراتی که داشت.

وقتی آمد، شرایطی که در سال 96 پیش آمد، دیدیم وقتی که ویورها را انجام می‌داد، یعنی تعلیق‌ها را برای تحریم انجام می‌داد، بار آخر گفت من آخرین باری است که این را انجام می‌دهم. 4 ماه قبل از اردیبهشت یعنی اواخر سال 96  آمریکا از توافق خارج شد. وقتی از توافق خارج شد شرایط جدیدی ایجاد شد. در این شرایط جدید اول فرصت دادیم با 4+1 تا بتوانیم به یک توافق برسیم، اما یک نکته مهم بگویم، ممکن است پاسخ شما طولانی شده باشد.

وقتی مذاکره می‌کنیم، تنها بحث دولت‌ها نیست، ممکن است با دولت‌ها توافق کنیم، دولت‌ها تا حدی عمل کنند، نمی‌گویم 100 درصد، مثلاً 70 درصد عمل کنند. اما در بخش تحریم و در بخش اقتصادی، بیش از دولت‌ها، شرکت‌ها و بانک‌ها تأثیر دارند. بانک‌ها و شرکت‌ها اینجوری نیستند که با مذاکره سیاسی بیایند و اموال‌ و پول‌شان را بدهند و اعتبار بدهند یا بیایند سرمایه‌گذاری در ایران بکنند. آنها یک اعتبار بالاتر از این می‌خواهند، یعنی فرصتی باشد، کاملاً مطمئن شوند که سرمایه‌شان در ایران از دست نمی‌رود، به منافع می‌رسند. شرکت‌ها و بانک‌ها همیشه عقب‌ترند. یعنی بعد از توافق دولت‌ها آنها چند ماه عقبند یا گاهی ماه‌ها و گاهی چند سال عقبند.

سوال: توافق سیاسی و امنیتی برای همین است برای اینکه آن بستر اطمینان‌بخش را فراهم کند. چرا توافقات سیاسی – امنیتی ما تضمین نداشت یا مکانیسم‌های درستی در آن دیده نشد؟ چرا آن فضای مناسب را برای سرمایه‌گذاری و تعاملات فراهم نکرد؟

پاسخ: آمریکایی‌ها همین را از ما می‌خواستند. آنها می‌گفتند این توافق وسیع‌تر شود، توافقات منطقه‌ای، سیاسی، دفاعی، اینها را هم وارد عمل کنیم. یکی از بحث‌هایی که در سال 93 با آمریکایی‌ها داشتیم، این بود که آنها می‌خواستند بحث منطقه و موشک را هم در همین مذاکرات برجام داخل کنند و ما ایستادگی کردیم، گفتیم نه.

وقتی به دنیا می‌گوییم فقط در بخش هسته‌ای با شما حرف می‌زنیم، باید محدودیت نتیجه را هم بپذیریم. یعنی وقتی سرمایه‌گذاری را محدود می‌کنیم، آثارش هم محدود خواهد بود.

به دنیا گفتیم فقط در زمینه هسته‌ای با شما صحبت می‌کنیم. بنابراین، بانک‌ها اینجور نیستند که فقط به مسأله هسته‌ای نگاه کنند، به مسأله سیاسی و امنیتی، به روابط کشورهای دیگر با ایران هم نگاه می‌کنند. وقتی اینها را کنار هم قرار می‌دهیم، می‌بینیم توقعاتی که داریم با مذاکرات نمی‌خواند. همین مصوبه‌ای که مجلس در آذرماه امسال گذرانده که یکی از موانع اصلی برای حل مذاکرات با 1+5، یا 1+4، به اضافه آمریکا، این است که گفتند تمام تحریم‌ها باید برداشته شود.

در مصوبه این است. در ماده 7 آن، می‌گوید تمام تحریم‌ها، تحریمی که مربوط به مسایل حقوق بشر، موشکی، تروریسم، است. بله می‌شود همه این تحریم‌ها را برداشت، منتها مذاکرات دیگر را می‌طلبد و یک فرصت و زمان دیگر.

بحث ما فعلاً، هم در 92 که به مردم قول دادیم، هم امروز، همین امروز توافق ما خیلی دور از دسترس نیست.

سوال: چرا امضاء نمی‌شود؟

پاسخ: شما در سوالتان گفتید اصلاً معلوم نیست آینده چه است. از نظر من اینجور نیست. می‌توانیم به توافق برسیم.

سوال: یعنی الان چشم‌اندازی برای توافق هست؟

پاسخ: از نظر من کاملاً. برای اینکه اگر معیار ما فرمایشات مقام معظم رهبری باشد. ایشان فرمودند، تحریم باید برداشته شود. بیاییم، راستی‌آزمایی کنیم، بعد از راستی‌آزمایی به کل تعهدات‌مان عمل کنیم. اگر این مبنا باشد.

سوال: دستاورد آن چه بود؟

روحانی: در 90 روز اول یعنی از مهرماه که شروع کردیم در آذرماه به توافق موقت رسیدیم، توافق موقت چه بود؟ در توافق موقت قرار بود که هر چند ماه 20 درصد نفت ما کاهش پیدا کند. متوقف کردند، گفتند دیگر یک میلیون بشکه نفتی که ایران بفروشد کاهش داده نخواهد شد. این توافق اول. در توافق دوم پذیرفتند اصل فناوری هسته‌ای را ایران داشته باشد. قطعنامه‌ها می‌گفت این فناوری جمع شود، به این معنا حرف می‌زد. سوم اینکه اموال ایران به تدریج آزاد شود، یعنی هر ماهی 700 میلیون دلار پول کشور که مسدود شده بود، آزاد شد. خود این، هم از لحاظ اقتصادی و هم از لحاظ روانی فضایی را ایجاد کرد.

شما دیدید بعد از آن توافق انتظارات مردم به گونه‌ای بود که آینده را مناسب می‌دیدند. تمام نظرسنجی‌ هایی که بانک مرکزی برای آینده‌نگری انجام می‌دهد، در آن ماه‌ها نگاه کنید، مردم نسبت به آینده نظر مثبت داشتند.

بعد آمدیم در مراحل بعدی، یعنی فروردین 94، توافق لوزان و بعد آمدیم در تیرماه 94، توافق هسته‌ای و بعد اجرایش موکول به اواخر 94، یعنی دی 94 شد. به توافق رسیدیم، توافق این بود که تحریم‌های هسته‌ای برداشته شود و ایران هم یکسری محدودیت را در بخش هسته‌ای بپذیرید، اما در عین حال اصل فناوری هسته‌ای هم مورد قبول دنیا باشد. به این نقطه رسیدیم.

نمی‌خواهم بگویم تعهداتی که دنیا کرد، دقیقاً و 100 درصد عمل کرد، ممکن است این تعهدات 80 ، 70 درصد عمل شده باشد. اما آنچه که به مردم قول داده بودم که به جای جنگ از طریق دیپلماسی این گره را باز می‌کنم، این گره باز شد و شرایطی ایجاد شد که سرمایه‌داران، سرمایه‌شان را به سمت ایران سرازیر کردند. توافقات زیادی حاصل شد. بانک‌های دنیا قبول کردند نسبت به ایران بیایند و اعتبارات لازم را به ایران بدهند.

مثلاً بانکی بوده 10 میلیارد، بانکی بوده 30 میلیارد، در شرق و غرب اشاره می‌کنم. اینکه می‌گویید امروز تحریم باقی است، مربوط به دولت دوازدهم است. یعنی در دولت یازدهم در سال 92 قول دادیم و عمل کردیم، تا پایان 92 هم قدم به قدم گشایش‌ها برای ایران بیشتر می‌شد.

سوال: بعد از آن چه شد؟

روحانی: آمدیم در دولت دوازدهم. در دولت دوازدهم یک کسی در آمریکا سر کار آمد، چون در توافق هسته‌ای درست است که با 1+5 حرف می‌زدیم، با آنها توافق کرده بودیم، ولی واقعیت‌اش با آمریکا حرف می‌زدیم. در زمان مذاکره هم واقعیت‌اش این بود، امروز هم همین است. همین امروز هم که در وین صحبت می‌کردیم، با آمریکا حرف نمی‌زنیم، با 1+4 حرف می‌زدیم، ولی در واقع طرف مذاکره ما آمریکا است.

در آن زمان کسی در آمریکا روی کار آمد که در تبلیغات انتخاباتی‌اش اعلام کرد برجام بدترین توافق برای آمریکا بوده و اگر در انتخابات پیروز شوم، صریحاً نگفت از برجام خارج می‌شوم، ولی گفت این توافق را از بین می‌برم و تعدیل می‌کنم، تعبیراتی که داشت.

وقتی آمد، شرایطی که در سال 96 پیش آمد، دیدیم وقتی که ویورها را انجام می‌داد، یعنی تعلیق‌ها را برای تحریم انجام می‌داد، بار آخر گفت من آخرین باری است که این را انجام می‌دهم. 4 ماه قبل از اردیبهشت یعنی اواخر سال 96  آمریکا از توافق خارج شد. وقتی از توافق خارج شد شرایط جدیدی ایجاد شد. در این شرایط جدید اول فرصت دادیم با 4+1 تا بتوانیم به یک توافق برسیم، اما یک نکته مهم بگویم، ممکن است پاسخ شما طولانی شده باشد.

وقتی مذاکره می‌کنیم، تنها بحث دولت‌ها نیست، ممکن است با دولت‌ها توافق کنیم، دولت‌ها تا حدی عمل کنند، نمی‌گویم 100 درصد، مثلاً 70 درصد عمل کنند. اما در بخش تحریم و در بخش اقتصادی، بیش از دولت‌ها، شرکت‌ها و بانک‌ها تأثیر دارند. بانک‌ها و شرکت‌ها اینجوری نیستند که با مذاکره سیاسی بیایند و اموال‌ و پول‌شان را بدهند و اعتبار بدهند یا بیایند سرمایه‌گذاری در ایران بکنند. آنها یک اعتبار بالاتر از این می‌خواهند، یعنی فرصتی باشد، کاملاً مطمئن شوند که سرمایه‌شان در ایران از دست نمی‌رود، به منافع می‌رسند. شرکت‌ها و بانک‌ها همیشه عقب‌ترند. یعنی بعد از توافق دولت‌ها آنها چند ماه عقبند یا گاهی ماه‌ها و گاهی چند سال عقبند.

سوال: توافق سیاسی و امنیتی برای همین است برای اینکه آن بستر اطمینان‌بخش را فراهم کند. چرا توافقات سیاسی – امنیتی ما تضمین نداشت یا مکانیسم‌های درستی در آن دیده نشد؟ چرا آن فضای مناسب را برای سرمایه‌گذاری و تعاملات فراهم نکرد؟

روحانی: آمریکایی‌ها همین را از ما می‌خواستند. آنها می‌گفتند این توافق وسیع‌تر شود، توافقات منطقه‌ای، سیاسی، دفاعی، اینها را هم وارد عمل کنیم. یکی از بحث‌هایی که در سال 93 با آمریکایی‌ها داشتیم، این بود که آنها می‌خواستند بحث منطقه و موشک را هم در همین مذاکرات برجام داخل کنند و ما ایستادگی کردیم، گفتیم نه.

وقتی به دنیا می‌گوییم فقط در بخش هسته‌ای با شما حرف می‌زنیم، باید محدودیت نتیجه را هم بپذیریم. یعنی وقتی سرمایه‌گذاری را محدود می‌کنیم، آثارش هم محدود خواهد بود.

به دنیا گفتیم فقط در زمینه هسته‌ای با شما صحبت می‌کنیم. بنابراین، بانک‌ها اینجور نیستند که فقط به مسأله هسته‌ای نگاه کنند، به مسأله سیاسی و امنیتی، به روابط کشورهای دیگر با ایران هم نگاه می‌کنند. وقتی اینها را کنار هم قرار می‌دهیم، می‌بینیم توقعاتی که داریم با مذاکرات نمی‌خواند. همین مصوبه‌ای که مجلس در آذرماه امسال گذرانده که یکی از موانع اصلی برای حل مذاکرات با 1+5، یا 1+4، به اضافه آمریکا، این است که گفتند تمام تحریم‌ها باید برداشته شود.

در مصوبه این است. در ماده 7 آن، می‌گوید تمام تحریم‌ها، تحریمی که مربوط به مسایل حقوق بشر، موشکی، تروریسم، است. بله می‌شود همه این تحریم‌ها را برداشت، منتها مذاکرات دیگر را می‌طلبد و یک فرصت و زمان دیگر.

بحث ما فعلاً، هم در 92 که به مردم قول دادیم، هم امروز، همین امروز توافق ما خیلی دور از دسترس نیست.

سوال: چرا امضاء نمی‌شود؟

روحانی: شما در سوالتان گفتید اصلاً معلوم نیست آینده چه است. از نظر من اینجور نیست. می‌توانیم به توافق برسیم.

سوال: یعنی الان چشم‌اندازی برای توافق هست؟

روحانی: از نظر من کاملاً. برای اینکه اگر معیار ما فرمایشات مقام معظم رهبری باشد. ایشان فرمودند، تحریم باید برداشته شود. بیاییم، راستی‌آزمایی کنیم، بعد از راستی‌آزمایی به کل تعهدات‌مان عمل کنیم. اگر این مبنا باشد.

سوال: یعنی فقط بخاطر مصوبه مجلس امضاء نشد؟

روحانی: مصوبه مجلس مانع است، بله. نه در این دولت مانع است. دولت بعدی هم که روی کار می‌آید، اگر مقید به مصوبه مجلس باشد، به توافق نخواهد رسید.

سوال: این یعنی اینکه چشم‌اندازی برای مذاکرات و توافق نیست؟

روحانی: اگر معیار را فرمایشات مقام معظم رهبری قرار دهیم بله اما اگر معیار را مصوبه قرار دهیم، خیلی سخت است. به نظر من به این زودی‌ها نمی‌شود.

سوال: فرض کنیم الان سال 92 است، شما همین مسیر را که رفتید می‌روید یا یک مسیر دیگری را می‌روید؟

روحانی: همین مسیری را که رفتم می‌روم. برای اینکه غیر از این، مسیری وجود ندارد. شما یا باید میدان مذاکره را فقط هسته‌ای قرار دهید یا میدان را باز کنید، اگر میدان را می‌خواهید باز کنید مجوز می‌خواهیم. یعنی باید نظام به ما مجوز بدهد و بگوید درباره همه موضوعات می‌توانید صحبت کنید اگر میدان فقط هسته‌ای شد، پس ما محدود می‌شویم در تحریم‌هایی که مربوط به هسته‌ای است.

تحریم‌های هسته‌ای همین‌هایی است که برداشته شده است، البته در خود توافقی که در برجام به عمل آمده است. رئیس جمهور آمریکا یکسری اختیارات دارد که عمل می‌کند. یکسری اختیارات هم مربوط به کنگره است که آن را درواقع ویو می‌کند یعنی برای مدت 4 الی 6 ماه به تعلیق در می‌آورد. این بر همین مبنا بود، اگر می‌خواستیم در برجام این مبنا را  قبول نکنیم می‌بایست، توافق ما با آمریکا به کنگره می‌رفت یعنی می‌رفت در سنا و مجلس نمایندگان و در شرایط آن روز تصویب نمی‌شد در شرایط امروز هم به نظر من باز بسیار بسیار مشکل است که تصویب شود. بنابراین اینکه شما می‌گویید آینده روشن است یا روشن نیست، وابسته به این است که توقعات ما در چه حد است.

اگر توقعات ما این است که روابط ما با جهان کاملاً عادی و بدون هیچ تحریم از جمله با آمریکا باشد، یک میدان وسیع‌تری برای مذاکره می‌خواهد اما اگر فقط در بخش هسته‌ای باشد، چرا الان همان چارچوبی که مقام معظم رهبری تعیین کردند با آن چارچوب می‌توانیم حرکت کنیم و به توافق برسیم.

در مدت 6 دور مذاکره در وین، تقریباً به یک چارچوب رسیدیم آن چارچوب در نامه وزارت خارجه به مجلس آمده است. یعنی در 23 تیر امسال، وزارت خارجه گزارشی را به مجلس شورای اسلامی فرستاد در آن گزارش کاملاً آمده که 1+5 چه کار خواهد کرد و ما چه کار خواهیم کرد. اگر این چارچوب باشد این چارچوب می‌شود آن دیدگاهی که برای آینده خواهیم داشت.

سوال: الان فعالان اقتصادی، عموم مردم، همه کسانی که از ایران می‌خواهند با دنیا کار کنند یا بالعکس، کسانی که می‌خواهند تصمیم بگیرند، به نوعی واقعاً سردرگم هستند که چه خواهد شد و اینکه دقیقاً قرار است در ماه‌‌های آینده در این حوزه چه اتفاقی بیفتد! مردم در یک بی‌خبری کامل هستند و در روزمره‌گی کامل و این خیلی ضربه می‌زند، به نظر می‌رسد دوستانی که بعداً کار را در دست می‌گیرند، باید زودتر تکلیف این ماجرا را روشن کنند! نکته مهم دیگر که در خاطرم هست، سال 92 گفتید من و دولت من چنان رونقی ایجاد خواهیم کرد که مردم حتی یارانه‌شان را نخواهند بگیرند. امروز واقعاً مردم به یارانه بیشتری محتاجند، تورم بالایی را در جامعه تجربه می‌کنیم، همراه با رشد اقتصادی خیلی کم. متوسط رشد اقتصادی‌مان نزدیک به صفر بوده و تورم دو رقمی مستمر بالا. چرا اینطوری شد؟ چرا علیرغم اینکه دولت در سال‌های اول توانست بخصوص تورم را مهار کند، تورمی که همه چیز را از بین می‌برد و زیرساخت همه چیز است، امروز به این نقطه رسید و الان اینجا هستیم؟

پاسخ: با چه تورمی دولت‌مان را شروع کردیم، در همان سال 92 که شما اشاره می‌کنید. تورم حدود 33 الی 34 درصد، تورم 12 ماهه بود. تورم نقطه به نقطه حدود 40 بود. این شرایط تورمی کشور بوده است. اگر یادتان باشد در همان مصاحبه اول که داشتم عملکرد 100 روز اول دولت را توضیح می دادم، می‌گفتم که تا پایان سال قادریم، این تورم را کاهش دهیم و در سال‌های آینده در دولت یازدهم به تورم تک رقمی می‌رسیم که وقتی مصاحبه‌ام تمام شد، دوستان اقتصادی به من اعتراض کردند و گفتند چرا به مردم قول دادید که تورم تک رقمی. اصلاً نمی‌توانیم در 4 سال هم به این هدف برسیم.

در حالی که وقتی به فروردین رسیدیم، تورم 34 درصد بود. در سال 93 تورم 15 درصد شد و در سال 94 در ماه‌های آخر 94، تورم تک رقمی شد. یعنی زیر 10 درصد رسیدیم. در سال 95 و 96 تورم تک رقمی بود. در سال 97 در ماه‌های اول در بهار هنوز هم تک رقمی بود. پس در تحقق این وعده که تورم را مهار کنیم، موفق شدیم و انجام دادیم. بعد از 26 سال، تورم ایران تک رقمی شد، آن هم برای مدت بیش از 2 سال و رشد اقتصادی هم که شما می‌گویید رشد اقتصادی در بلندمدت 8 سال حساب کنید. اگر 4 سال اول را حساب کنید، رشد اقتصادی ما حدود 4.5 به طور متوسط است. در سال 95 که سال آخر در دولت یازدهم است، رشد اقتصادی کشورمان در دنیا اول شده، یعنی رشد اقتصادی 12.5 است. پس هم در رشد اقتصادی و هم در تورم به یک نقطه‌ای رسیدیم، رشد اقتصادی 2 رقمه و تورم تک رقمی و اشتغال قابل قبول. اشتغالی که در فصل‌هایی از سال وقتی با فصل‌های قبلی مقایسه می‌کردیم، بالای 700 هزار اشتغال خالص داشتیم، برای 5، 6 فصل در کنار هم.

پس همه آمارها نشان می‌دهد که به شرایط و قول‌هایی که دادیم، عمل کردیم، اما در دولت دوازدهم تمام آمارهایی که ذکر می‌کنید، بعد از 97 است. یعنی در 96 هم شما آماری مشکل ندارید، نه در رشد اقتصادی و نه در تورم. در 97 که ترامپ از برجام خارج می‌شود، تحریم آمریکا برمی‌گردد، نفت دیگر یک میلیون بشکه نیست.

یعنی در سال 92 که شروع کردیم، یک میلیون بشکه فروش نفت مجاز بود، اما در سال 97 نفت به طور کامل مورد تحریم قرار گرفت و وقتی آمریکا تحریم کرد، همه ذهنیت‌های دنیا این بود که کشورهای دیگر یا شرکت‌های دیگر ممکن است جرأت کنند با یک تخفیفی با ما کار کنند، اما هیچ کشوری جرأت نکرد با ما کار کند و با یک شیوه‌های خاصی توانستیم مقدار کمی از نفت‌مان را به فروش برسانیم.

امروز در جلسه صبح، وزیر نفت اعلام کرد در این 3 سال اخیر، 116 میلیارد دلار کم‌تر از آنچه که لازم بوده نفت فروختیم. این شرایط برای همین ایجاد شد.

بنابراین این شرایط که می‌بینید برای بعد از 97 است. شما اگر جدا کنید 92 را تا پایان 96، این را کنار هم بگذارید، 97 الی 99 را کنار هم قرار بدهید، کاملاً اینها با هم متفاوت است.

کرونا مقوله دیگری است که اگر فرصت شد صحبت می‌کنیم.

سوال: در کرونا 2 تا شعار خیلی مهم دیگر هم داشتید یعنی 2 تا راهبرد اساسی برای دولت‌تان یکی محیط زیست بود و یکی سلامت. در مورد تحول سلامت اتفاقاتی افتاد نقدهایی به آن هست، منافعی هم داشته اما به طور مشخص در مورد کرونا مردم خیلی ناراحتند همان مردم کف خیابان که در موردشان صحبت می‌کنیم. در مورد واکسیناسیون از روز اول تا الان حرف‌های خیلی متضاد و متناقص زده شد. در همین تهران، انواع اقسام غیرمجازاش از 5 میلیون تا 25 میلیون هست. صف‌های طولانی که بروند و بزنند یا هموطنانی که آواره بعضی از کشورهای اطراف شدند. مثل ارمنستان و جاهای دیگر تا واکسن بزنند. هنوز هم عده زیادی هستند که واکسن ندارند. در مورد درمان و سیستم‌های درمان، حرف‌های خیلی مختلفی زده شد، یعنی حرف‌ها را کنار هم می‌گذاریم خیلی‌های آنها محقق نشد. در مورد وعده‌هایی که زمان‌دار بود مثلاً تا آخر این ماه اینجوری می‌شود. مقام‌های بهداشتی به ما می‌گفتند همه دنیا به ما زنگ می‌زنند که شما چه جوری اداره می‌کنید بعد الان گله می‌کنند که هیچ‌کس به حرف ما گوش نمی‌کند. 2 هفته مملکت را تعطیل کنید. خلاصه به نظر می‌رسد نظام سلامت ما در حوزه کرونا سردرگمی پیدا کرده است. خود شما واقعا از وضع واکسیناسیون و عملکرد حوزه سلامت راضی هستید؟

روحانی: سه تا مساله را کنار هم قرار دادید گفتید شما وعده محیط زیست دادید، تحول سلامت، پس کرونا جداست.

سوال: در شرایط بدی هستیم باید به سرعت تصمیمی گرفته شود.

روحانی: درباره کرونا به نظر من در ایران، کل نظام، تصمیمات بسیار مهمی را اتخاذ کرد. از ستاد ملی کرونا گرفته تا اقداماتی که انجام شد تا موج‌هایی که ما پشت سر گذراندیم یعنی موج اول، موج دوم، موج سوم، موج چهارم و این دو موج آخر که در واقع هر دو از بیرون، البته همه اینها، کرونا از بیرون بود آنها شرقی بود اینها به یک صورت دیگر از ووهان، بعد از انگلیس بعد از هند، وقتی که ما از فروردین گرفتار کرونای انگلیسی شدیم که از خوزستان شروع شد و اخیرا که گرفتار کرونای دلتا یا هندی شدیم که از سیستان و بلوچستان و هرمزگان و در واقع از جنوب شروع شد. دو مساله است؛ یکی اینکه در مساله کرونا همه دنیا هم همین کار را انجام می‌دهد ما هم باید همین کار را انجام دهیم. کرونا درمان ندارد اما خوشبختانه واکسن پیدا کرده است که البته اول واکسن هم نداشت در مساله واکسن ایرادی که ممکن است به ما وارد باشد اینکه واکسن کمی دیرتر وارد کشور شد. ما دو کار انجام می‌دادیم یکی اینکه واکسن در داخل بسازیم به طور طبیعی از دنیا کمی عقب بودیم ولی بحمدالله رسیدیم و واکسن داخلی ساخته شد و انواع دیگری هم خواهد آمد یعنی کنار واکسن برکت ، رازی و پاستور هم خواهد آمد که الان پاستور تقریبا وارد بازار شده و فخرا، نورا هم به تدریج می‌آیند.

درواکسن داخلی طبیعی بود که یک مقدار عقب باشیم اما در واکسن خارجی 2 مساله پیش آمد یکی اینکه واکسن‌ها مورد تایید سازمان بهداشت جهانی نبود البته می‌دانید واکسن هیچ کدام سیر طبیعی کامل خود  را هنوز در دنیا طی نکرده است همه مراحل خود را طی نکرده ولی به هر حال اگر می‌خواست همه مراحل را طی کند شاید دو سال، سه سال، پنج سال، واکسن‌هایی هستند که 10 سال، 12 سال طول می‌کشند تا به مراحل نهایی برسند. واکسن‌هایی تولید شد که در مرحله بالینی سوم حاضر بودند به ما بدهند منتها معنی آن این بود که مردم ما هم در این آزمایش وارد شوند یعنی همانطور که روی مردم خودشان داشتند تست می‌کردند روی مردم ما هم تست می‌کردند  حال اگر واکسن‌ها ناموفق بود یا مشکل ایجاد می‌کرد ببینید چه بلوایی درست می‌شد بعضی از کشورها این ریسک را کردند یعنی وارد این مرحله شدند مثلا با یک کشوری من باب مثال چین همانطور که چین آنجا مرحله سه را اجرا می‌کرد اینها هم آوردند در مرحله سه در کشور خودشان هم اجرا کردند و مرتب به چین گزارش می‌دادند که چه شد، آثار آن چه بود؟ این مرحله هم مقامات ما گفتند که وارد نمی‌شویم و همین باعث شد که کمی به تاخیر افتادیم البته مسائل دیگری هم بود مثلا از کوواکس خریدیم آن خودش الان عقب است و نتوانست به ما بدهد، از هند خریدیم نتوانست به ما بدهد با آنکه پول آن را دادیم، مثلا چین در واکسن به خاطر اینکه خودش در داخل گرفتار شد مدتی تاخیر افتاد اما در عین حال در شرایط فعلی و آینده به نظر من از نظر شرایط واکسیناسیون شرایط ما خوب است یعنی می‌توانیم 400، 500 هزار نفر را در روز واکسینه کنیم و به تدریج جلو برویم. کاری که در ماههای اخیر انجام گرفته یعنی واکسن را از 20 بهمن پارسال اولین واکسن را شروع کردیم اول برای کادر درمان و بعد به تدریج جلو آمدیم به نظر من الان وضعیت واکسیناسیون ما نسبتا مناسب است و می‌توانیم ادامه دهیم اما اینکه یک موج که می‌آید این موج یک دوره‌ای دارد باید طی کند و متاسفانه تلفات هم می‌گیرد، شما الان ببینید که این موج جدید در جنوب کم کم آرام می‌شود اما در بخش مرکزی کشور اوج می‌گیرد و در بخش های شمالی بدتر است. بعد از مدتی این موج‌ها عبور می‌کند و ممکن است بعد هم یک موج دیگری بیاید اما در عین حال الان شرایط ما مناسب است.

من می‌توانم  این را خلاصه کنم در پاسخ به سوال شما که در امر کرونا اقدامات موثر و خوبی انجام گرفته است، بعضی جاها با تاخیر مواجه بودیم اما نکته اساسی این است که همراهی مردم هم باید بیشتر شود یعنی اگر همه اصول بهداشتی مراعات نکنیم حتی اگر واکسن هم بزنیم باز هم دچار مشکل می‌شویم.

 مصوبه مجلس مانع است، بله. نه در این دولت مانع است. دولت بعدی هم که روی کار می‌آید، اگر مقید به مصوبه مجلس باشد، به توافق نخواهد رسید.

سوال: این یعنی اینکه چشم‌اندازی برای مذاکرات و توافق نیست؟

روحانی: اگر معیار را فرمایشات مقام معظم رهبری قرار دهیم بله اما اگر معیار را مصوبه قرار دهیم، خیلی سخت است. به نظر من به این زودی‌ها نمی‌شود.

سوال: فرض کنیم الان سال 92 است، شما همین مسیر را که رفتید می‌روید یا یک مسیر دیگری را می‌روید؟

روحانی: همین مسیری را که رفتم می‌روم. برای اینکه غیر از این، مسیری وجود ندارد. شما یا باید میدان مذاکره را فقط هسته‌ای قرار دهید یا میدان را باز کنید، اگر میدان را می‌خواهید باز کنید مجوز می‌خواهیم. یعنی باید نظام به ما مجوز بدهد و بگوید درباره همه موضوعات می‌توانید صحبت کنید اگر میدان فقط هسته‌ای شد، پس ما محدود می‌شویم در تحریم‌هایی که مربوط به هسته‌ای است.

تحریم‌های هسته‌ای همین‌هایی است که برداشته شده است، البته در خود توافقی که در برجام به عمل آمده است. رئیس جمهور آمریکا یکسری اختیارات دارد که عمل می‌کند. یکسری اختیارات هم مربوط به کنگره است که آن را درواقع ویو می‌کند یعنی برای مدت 4 الی 6 ماه به تعلیق در می‌آورد. این بر همین مبنا بود، اگر می‌خواستیم در برجام این مبنا را  قبول نکنیم می‌بایست، توافق ما با آمریکا به کنگره می‌رفت یعنی می‌رفت در سنا و مجلس نمایندگان و در شرایط آن روز تصویب نمی‌شد در شرایط امروز هم به نظر من باز بسیار بسیار مشکل است که تصویب شود. بنابراین اینکه شما می‌گویید آینده روشن است یا روشن نیست، وابسته به این است که توقعات ما در چه حد است.

اگر توقعات ما این است که روابط ما با جهان کاملاً عادی و بدون هیچ تحریم از جمله با آمریکا باشد، یک میدان وسیع‌تری برای مذاکره می‌خواهد اما اگر فقط در بخش هسته‌ای باشد، چرا الان همان چارچوبی که مقام معظم رهبری تعیین کردند با آن چارچوب می‌توانیم حرکت کنیم و به توافق برسیم.

در مدت 6 دور مذاکره در وین، تقریباً به یک چارچوب رسیدیم آن چارچوب در نامه وزارت خارجه به مجلس آمده است. یعنی در 23 تیر امسال، وزارت خارجه گزارشی را به مجلس شورای اسلامی فرستاد در آن گزارش کاملاً آمده که 1+5 چه کار خواهد کرد و ما چه کار خواهیم کرد. اگر این چارچوب باشد این چارچوب می‌شود آن دیدگاهی که برای آینده خواهیم داشت.

سوال: الان فعالان اقتصادی، عموم مردم، همه کسانی که از ایران می‌خواهند با دنیا کار کنند یا بالعکس، کسانی که می‌خواهند تصمیم بگیرند، به نوعی واقعاً سردرگم هستند که چه خواهد شد و اینکه دقیقاً قرار است در ماه‌‌های آینده در این حوزه چه اتفاقی بیفتد! مردم در یک بی‌خبری کامل هستند و در روزمره‌گی کامل و این خیلی ضربه می‌زند، به نظر می‌رسد دوستانی که بعداً کار را در دست می‌گیرند، باید زودتر تکلیف این ماجرا را روشن کنند! نکته مهم دیگر که در خاطرم هست، سال 92 گفتید من و دولت من چنان رونقی ایجاد خواهیم کرد که مردم حتی یارانه‌شان را نخواهند بگیرند. امروز واقعاً مردم به یارانه بیشتری محتاجند، تورم بالایی را در جامعه تجربه می‌کنیم، همراه با رشد اقتصادی خیلی کم. متوسط رشد اقتصادی‌مان نزدیک به صفر بوده و تورم دو رقمی مستمر بالا. چرا اینطوری شد؟ چرا علیرغم اینکه دولت در سال‌های اول توانست بخصوص تورم را مهار کند، تورمی که همه چیز را از بین می‌برد و زیرساخت همه چیز است، امروز به این نقطه رسید و الان اینجا هستیم؟

روحانی: با چه تورمی دولت‌مان را شروع کردیم، در همان سال 92 که شما اشاره می‌کنید. تورم حدود 33 الی 34 درصد، تورم 12 ماهه بود. تورم نقطه به نقطه حدود 40 بود. این شرایط تورمی کشور بوده است. اگر یادتان باشد در همان مصاحبه اول که داشتم عملکرد 100 روز اول دولت را توضیح می دادم، می‌گفتم که تا پایان سال قادریم، این تورم را کاهش دهیم و در سال‌های آینده در دولت یازدهم به تورم تک رقمی می‌رسیم که وقتی مصاحبه‌ام تمام شد، دوستان اقتصادی به من اعتراض کردند و گفتند چرا به مردم قول دادید که تورم تک رقمی. اصلاً نمی‌توانیم در 4 سال هم به این هدف برسیم.

در حالی که وقتی به فروردین رسیدیم، تورم 34 درصد بود. در سال 93 تورم 15 درصد شد و در سال 94 در ماه‌های آخر 94، تورم تک رقمی شد. یعنی زیر 10 درصد رسیدیم. در سال 95 و 96 تورم تک رقمی بود. در سال 97 در ماه‌های اول در بهار هنوز هم تک رقمی بود. پس در تحقق این وعده که تورم را مهار کنیم، موفق شدیم و انجام دادیم. بعد از 26 سال، تورم ایران تک رقمی شد، آن هم برای مدت بیش از 2 سال و رشد اقتصادی هم که شما می‌گویید رشد اقتصادی در بلندمدت 8 سال حساب کنید. اگر 4 سال اول را حساب کنید، رشد اقتصادی ما حدود 4.5 به طور متوسط است. در سال 95 که سال آخر در دولت یازدهم است، رشد اقتصادی کشورمان در دنیا اول شده، یعنی رشد اقتصادی 12.5 است. پس هم در رشد اقتصادی و هم در تورم به یک نقطه‌ای رسیدیم، رشد اقتصادی 2 رقمه و تورم تک رقمی و اشتغال قابل قبول. اشتغالی که در فصل‌هایی از سال وقتی با فصل‌های قبلی مقایسه می‌کردیم، بالای 700 هزار اشتغال خالص داشتیم، برای 5، 6 فصل در کنار هم.

پس همه آمارها نشان می‌دهد که به شرایط و قول‌هایی که دادیم، عمل کردیم، اما در دولت دوازدهم تمام آمارهایی که ذکر می‌کنید، بعد از 97 است. یعنی در 96 هم شما آماری مشکل ندارید، نه در رشد اقتصادی و نه در تورم. در 97 که ترامپ از برجام خارج می‌شود، تحریم آمریکا برمی‌گردد، نفت دیگر یک میلیون بشکه نیست.

یعنی در سال 92 که شروع کردیم، یک میلیون بشکه فروش نفت مجاز بود، اما در سال 97 نفت به طور کامل مورد تحریم قرار گرفت و وقتی آمریکا تحریم کرد، همه ذهنیت‌های دنیا این بود که کشورهای دیگر یا شرکت‌های دیگر ممکن است جرأت کنند با یک تخفیفی با ما کار کنند، اما هیچ کشوری جرأت نکرد با ما کار کند و با یک شیوه‌های خاصی توانستیم مقدار کمی از نفت‌مان را به فروش برسانیم.

امروز در جلسه صبح، وزیر نفت اعلام کرد در این 3 سال اخیر، 116 میلیارد دلار کم‌تر از آنچه که لازم بوده نفت فروختیم. این شرایط برای همین ایجاد شد.

بنابراین این شرایط که می‌بینید برای بعد از 97 است. شما اگر جدا کنید 92 را تا پایان 96، این را کنار هم بگذارید، 97 الی 99 را کنار هم قرار بدهید، کاملاً اینها با هم متفاوت است.

کرونا مقوله دیگری است که اگر فرصت شد صحبت می‌کنیم.

سوال: در کرونا 2 تا شعار خیلی مهم دیگر هم داشتید یعنی 2 تا راهبرد اساسی برای دولت‌تان یکی محیط زیست بود و یکی سلامت. در مورد تحول سلامت اتفاقاتی افتاد نقدهایی به آن هست، منافعی هم داشته اما به طور مشخص در مورد کرونا مردم خیلی ناراحتند همان مردم کف خیابان که در موردشان صحبت می‌کنیم. در مورد واکسیناسیون از روز اول تا الان حرف‌های خیلی متضاد و متناقص زده شد. در همین تهران، انواع اقسام غیرمجازاش از 5 میلیون تا 25 میلیون هست. صف‌های طولانی که بروند و بزنند یا هموطنانی که آواره بعضی از کشورهای اطراف شدند. مثل ارمنستان و جاهای دیگر تا واکسن بزنند. هنوز هم عده زیادی هستند که واکسن ندارند. در مورد درمان و سیستم‌های درمان، حرف‌های خیلی مختلفی زده شد، یعنی حرف‌ها را کنار هم می‌گذاریم خیلی‌های آنها محقق نشد. در مورد وعده‌هایی که زمان‌دار بود مثلاً تا آخر این ماه اینجوری می‌شود. مقام‌های بهداشتی به ما می‌گفتند همه دنیا به ما زنگ می‌زنند که شما چه جوری اداره می‌کنید بعد الان گله می‌کنند که هیچ‌کس به حرف ما گوش نمی‌کند. 2 هفته مملکت را تعطیل کنید. خلاصه به نظر می‌رسد نظام سلامت ما در حوزه کرونا سردرگمی پیدا کرده است. خود شما واقعا از وضع واکسیناسیون و عملکرد حوزه سلامت راضی هستید؟

روحانی: سه تا مساله را کنار هم قرار دادید گفتید شما وعده محیط زیست دادید، تحول سلامت، پس کرونا جداست.

سوال: در شرایط بدی هستیم باید به سرعت تصمیمی گرفته شود.

روحانی: درباره کرونا به نظر من در ایران، کل نظام، تصمیمات بسیار مهمی را اتخاذ کرد. از ستاد ملی کرونا گرفته تا اقداماتی که انجام شد تا موج‌هایی که ما پشت سر گذراندیم یعنی موج اول، موج دوم، موج سوم، موج چهارم و این دو موج آخر که در واقع هر دو از بیرون، البته همه اینها، کرونا از بیرون بود آنها شرقی بود اینها به یک صورت دیگر از ووهان، بعد از انگلیس بعد از هند، وقتی که ما از فروردین گرفتار کرونای انگلیسی شدیم که از خوزستان شروع شد و اخیرا که گرفتار کرونای دلتا یا هندی شدیم که از سیستان و بلوچستان و هرمزگان و در واقع از جنوب شروع شد. دو مساله است؛ یکی اینکه در مساله کرونا همه دنیا هم همین کار را انجام می‌دهد ما هم باید همین کار را انجام دهیم. کرونا درمان ندارد اما خوشبختانه واکسن پیدا کرده است که البته اول واکسن هم نداشت در مساله واکسن ایرادی که ممکن است به ما وارد باشد اینکه واکسن کمی دیرتر وارد کشور شد. ما دو کار انجام می‌دادیم یکی اینکه واکسن در داخل بسازیم به طور طبیعی از دنیا کمی عقب بودیم ولی بحمدالله رسیدیم و واکسن داخلی ساخته شد و انواع دیگری هم خواهد آمد یعنی کنار واکسن برکت ، رازی و پاستور هم خواهد آمد که الان پاستور تقریبا وارد بازار شده و فخرا، نورا هم به تدریج می‌آیند.

درواکسن داخلی طبیعی بود که یک مقدار عقب باشیم اما در واکسن خارجی 2 مساله پیش آمد یکی اینکه واکسن‌ها مورد تایید سازمان بهداشت جهانی نبود البته می‌دانید واکسن هیچ کدام سیر طبیعی کامل خود  را هنوز در دنیا طی نکرده است همه مراحل خود را طی نکرده ولی به هر حال اگر می‌خواست همه مراحل را طی کند شاید دو سال، سه سال، پنج سال، واکسن‌هایی هستند که 10 سال، 12 سال طول می‌کشند تا به مراحل نهایی برسند. واکسن‌هایی تولید شد که در مرحله بالینی سوم حاضر بودند به ما بدهند منتها معنی آن این بود که مردم ما هم در این آزمایش وارد شوند یعنی همانطور که روی مردم خودشان داشتند تست می‌کردند روی مردم ما هم تست می‌کردند  حال اگر واکسن‌ها ناموفق بود یا مشکل ایجاد می‌کرد ببینید چه بلوایی درست می‌شد بعضی از کشورها این ریسک را کردند یعنی وارد این مرحله شدند مثلا با یک کشوری من باب مثال چین همانطور که چین آنجا مرحله سه را اجرا می‌کرد اینها هم آوردند در مرحله سه در کشور خودشان هم اجرا کردند و مرتب به چین گزارش می‌دادند که چه شد، آثار آن چه بود؟ این مرحله هم مقامات ما گفتند که وارد نمی‌شویم و همین باعث شد که کمی به تاخیر افتادیم البته مسائل دیگری هم بود مثلا از کوواکس خریدیم آن خودش الان عقب است و نتوانست به ما بدهد، از هند خریدیم نتوانست به ما بدهد با آنکه پول آن را دادیم، مثلا چین در واکسن به خاطر اینکه خودش در داخل گرفتار شد مدتی تاخیر افتاد اما در عین حال در شرایط فعلی و آینده به نظر من از نظر شرایط واکسیناسیون شرایط ما خوب است یعنی می‌توانیم 400، 500 هزار نفر را در روز واکسینه کنیم و به تدریج جلو برویم. کاری که در ماههای اخیر انجام گرفته یعنی واکسن را از 20 بهمن پارسال اولین واکسن را شروع کردیم اول برای کادر درمان و بعد به تدریج جلو آمدیم به نظر من الان وضعیت واکسیناسیون ما نسبتا مناسب است و می‌توانیم ادامه دهیم اما اینکه یک موج که می‌آید این موج یک دوره‌ای دارد باید طی کند و متاسفانه تلفات هم می‌گیرد، شما الان ببینید که این موج جدید در جنوب کم کم آرام می‌شود اما در بخش مرکزی کشور اوج می‌گیرد و در بخش های شمالی بدتر است. بعد از مدتی این موج‌ها عبور می‌کند و ممکن است بعد هم یک موج دیگری بیاید اما در عین حال الان شرایط ما مناسب است.

من می‌توانم  این را خلاصه کنم در پاسخ به سوال شما که در امر کرونا اقدامات موثر و خوبی انجام گرفته است، بعضی جاها با تاخیر مواجه بودیم اما نکته اساسی این است که همراهی مردم هم باید بیشتر شود یعنی اگر همه اصول بهداشتی مراعات نکنیم حتی اگر واکسن هم بزنیم باز هم دچار مشکل می‌شویم.

حل مسائل کشور گاهی تنها در اختیار قوه مجریه است؛ گاهی در برخی تصمیمات حتما باید قوه قضاییه هم با ما هم همراه شود.  من میگویم ضرورت میدانم‌ برای حل مسائل اقتصادی وزارت صنعت معدت تجارت باید دو قسمت شود و به مجلس لایحه میدهم اما در نهایت نمی‌شود. من نمی‌توانم‌بیایم به مردم بگویم با فلان قوه دعوا کرده ام و...

 یک سری مسائل در کشور کلان تر است و هماهنگی کل نظام را می‌طلبد طرح این مسائل برای مردم به وحدت کلی ما کمک نمی‌کند و شکاف های ملی را بیشتر می‌کند.

درباره بحران موسسات مالی و اعتباری، بنزین و خوزستان؟

پیشگیری از این مسائل ساده نیست. ما هیچ تنش اجتماعی نداشتیم که زمان آن به دو هفته برسد و توانستیم مدیریت کنیم. در خوزستان به دلیل کم آبی تنش ایجاد شد که به مسئله تبدیل شد. دولت از لحاظ امنیت منطقه ای و داخلی کارهای بزرگی کرد اما بسیاری از مسائل هست که به دولت مربوط نمی شود و دولت می تواند یکی از عوامل باشد.

به نظر من مهم ترین پرونده ای که دست دولت سیزدهم قرار میگیرد باز هم مساله مذاکره وتعامل با دنیاست و هیچ‌راهی در کوتاه مدت جز مذاکره نداریم. مسائل اقتصادی که برخی از انها نیاز دارد مردم اینده را روشن تر ببینند دومین پرونده ای است که به دولت سیزدهم می‌رسد.

 مسائلی هست که ریشه در جای دیگری دارد. ریشه موسسات اعتباری به حکم یک قاضی بر می‌گردد. از حکم یک قاضی آغاز می‌شود و دولت ناچار به ورود می‌شود.دولت موسسات مالی غیرمجاز را جمع کرد و بیش از 30 هزار میلیارد تومان در این بخش پرداخت کردیم. بانک های نیروهای مسلح مشکلاتی داشتند که بار زیادی به دوش دولت گذاشت.

کسری بودجه یعنی عدم تعادل مالی و مخارج ما کفاف درآمدها را نمی کند و ما و مجلس در این بخش سهیم هستیم و لایحه سالانه در مجلس مصوب می شود. خطرناک ترین تامین این کسری استفاده از پایه پولی و بانک مرکزی است. ما از بانک مرکزی قرض نکردیم و از مردم قرض گرفتیم و اوراق بدهی را به مردم دادیم و در موعد مقرر با سود به آنها پولشان را برمی گردانیم.
وی ادامه داد: فروش اموال و سهام دولت در بورس یکی دیگر از موارد تعیین کسری بودجه بود. یکی از کارهایی که می خواستم انجام بدهم این بود که دست دولت در اداره بنگاه های اقتصادی کوتاه شود و دولت سهامدار و نه مدیر و اداره کننده باشد.

فساد یک معضل اجتماعی بوده و هست و خواهد بود چطور می توانیم از این مشکل دربیاییم؟ اعتقاد دولت من این بوده فساد در سایه شفافیت از بین می رود و تمام راهکارهایی که می گوییم در این باره است. قاچاق از جنوب در اختیار نیروی انتظامی بود و گفتیم در خلیج فارس سپاه وارد شود باز حل نشد. دادگاه های ما پرونده ها را رسیدگی می کنند اما حل نمی شود. ریشه حل این مسئله شفافیت و اطلاع رسانی است. یکی از دلایلی که گفتیم فضای مجازی باید توسعه یابد این بود. سامانه مهم تجارت که مصوب کردیم و یکی از کارهای ما این بود که از ابتدای ثبت کالا همه چیز مشخص باشد و همه بتوانند رویت کنند. دولت الکترونیک را در دولت خود از 10 درصد به 70 درصد رساندیم و ریشه مبارزه با فساد شفافیت است.

از سال 41 به عنوان سرباز کنار انقلاب بودم اما کار من عمدتا فرهنگی بوده است. سبقه امنیتی من بیشتر می‌چربد اما من دنبال کار علمی و فرهنگی هستم و دیگر سمت خاصی از فردا ندارم.

سخن پایانی

از مردم خوب ایران می گویم در این 8 سال تمام تلاش ما و دولت این بود به تعهدات و وظیفه و قانون عمل کنیم و مطمن هستم مانند خودم که متوسط 13 تا 14 ساعت کار کردم و در یک و سال نیم بحران کرونا من در هفته 2 تا سه جلسه برای کرونا داشتم؛ از نظر تفریحات من در طول مدت خدمت خودم، پنج‌شنبه‌ها یا جمعه‌ها سفرهای محدودی بوده است و سفرهای من بیشتر سفرهای کاری بوده است. فقط 6 سفر به عسلویه داشتم و کار و جلسات ما کاملا مشخص است وزرا و معاونان نیز اینگونه کار کردند. مواردی بوده که انتظار مردم را براورده نکردیم که یک عامل آن تحریم و جنگ اقتصادی و کرونا بود اما در عین حال افتخار داریم طرح‌های بزرگی چون احیای دریاچه ارومیه و صادرات نفت از دریای عمان و افزایش پتروشیمی و فولاد را داشتیم و هر پنجشنبه افتتاح داشتیم و 88 افتتاح ملی داشتیم. از مردم بابت ضعف‌ها عذرخواهی می‌کنم و امیدوارم دولت سیزدهم به مردم خدمت کند.

انتهای پیام/