استان زنجان در معرض سیل/ چرا مسئولان استانی به احداث زیرساخت‌های مقابله با سیل توجه نکردند؟
گروه استانها - عدم توجه به حریم رودخانه و ساخت‌و‌ساز در بستر آن‌ها، ضعف در زیرساخت‌ها همچون احداث کانال انتقال آب، شخم در جهت شیب، ضعف پوشش گیاهی و بسیاری از عوامل دیگر سبب شده تا پس از هر بارش رگباری باران در اغلب نقاط استان زنجان سیلاب ایجاد شود.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از زنجان ، به دلیل عدم بارش‌های نرمال "استان زنجان" امسال در شرایط سخت آبی قرار گرفته است و این موضوع اوضاع بغرنجی را از لحاظ تامین منابع آبی چه در بخش شرب و چه در بخش کشاورزی خصوصا برای روستانشنیان اغلب نقاط استان تحمیل کرده است.
اما در طول روز‌های اخیر آسمان سخاوتش را نشان داد و ابرهای باران‌زا مهمان آسمان زنجان شدند و با شدت و ضعف اغلب نقاط استان را تحت تاثیر خود قرار دادند و علاوه بر خنکی دلچسب هوا در روز‌های گرم و طاقت فرسای تابستان، مقدار قابل توجهی باران نیز به ارمغان آوردند.
با ورود سامانه‌های بارشی به استان شادی در اغلب افراد جامعه موج میزد اما طولی نکشید که قطره‌های باران بهم پیوست و با ایجاد رواناب و در نهایت سیلاب خسارات هنگفتی را در نقاط مختلف خصوصا در نواحی روستایی در بخش کشاورزی و دامداری ایجاد کرد و ده‌ها خانه را نیز در هم کوبید و با خود برد.
این در حالی بود که طبق اطلاعیه‌ها، اخطارهای هواشناسی و مدیریت بحران خبر از احتمال وقوع سیل و جاری شدن سیلاب داده بود و تقریبا عموم مردم از وقوع احتمالی سیلاب با خبر بودند و منتظر وقوع رخداد.
اما به دلیل اینکه افراد جامعه خصوصا در روستا‌ها کاری جز تخریب طبیعت ندارند و به حریم رودخانه‌ها نیز تجاوز کرده‌اند نمی‌توانستند اقدامی در راستای کاهش اثرات تخریبی سیلاب داشته باشند چرا که بستر رودخانه را با کاشت درختان و ایجاد مانع، کشت و زراعت، ساخت و ساز‌های غیرقانونی خانه باغ‌ها و حتی خانه‌های روستایی ویران کرده‌اند و سیلاب نیز با دوره بازگشت چندین ساله بلاخره درجدال با این زیاده‌خواهی انسان چاره‌ای جز باز پس گرفتن حریم خود نداشت.
همین عدم رعایت مسیل رودخانه‌ها، مدیریت حوزه‌های آبخیز را به فراموشی سپرد و سبب شد تا با دستکاری در طبیعت جان و مال خود و همنوعان خودمان را به مخاطره بیندازیم و در زمان وقوع حوادث مهیبی چون سیلاب چاره‌ای جز یک تماشاگر نداشته باشیم.
این تراژدی تلخ سیل که در استان زنجان رقم خورده دار و ندار، آرامش و هستی تعدادی از روستائیان را با خود به یغما برده و واقعیت تلخ این است که این داستان در همین جا تمام نمی‌شود و ادامه‌دار است چرا که رخدادهای طبیعی را به‌خوبی مدیریت نکرده‌ایم، همچنان در حال تعرض به حریم و بستر رودخانه‌ها هستیم، توجهی به لایروبی رودخانه‌ها و مسیل‌ها نداریم و باید همچنان منتظر قهر طبیعت و تحمل خسارت‌های طبیعی در طبیعت باشیم.
با تمام این‌ها روستا‌های زیادی به لحاظ مسکن، کشاورزی و دامداری در اثر وقوع سیلاب‌های اخیر در شهرستان زنجان، ماهنشان، ایجرود خسارت‌های سنگین دیده‌اند و این در حالی است که اگر در زمینه آبخیزداری و مهار سیلاب اقدامات مناسبی در طول سالیان انجام می‌گرفت می‌توانست خسارات را به حداقل برساند.
اما عدم توجه به نکات آبخیزداری همچون افزایش دو برابری دام در مراتع نسبت به ظرفیت موجود، از بین بردن پوشش گیاهی، فقر ماده‌آلی خاک و عدم دانه‌بندی و در نهایت سستی خاک، شخم در جهت شیب و ده‌ها عوامل دیگر در کنار تعرض به بستر رودخانه‌ها انجام گرفته که در ایجاد رواناب‌ها و سیلاب بسیار اثر گذاشته است.
از سویی دیگر با اینکه تمام این امور برای روستا‌های در معرض خطر سیلاب برای روستائیان و مسئولان کاملا شفاف و مشخص است و باید با همراهی دو قشر مذکور برای عبور سیلاب فرضا از وسط روستا اقدامی انجام می‌گرفت و با احداث کانال سیلاب احتمالی بدون خسارت به بیر‌ون روستا انتقال می‌یافت اما گاها در سایه عدم همراهی مردم محلی و غفلت مسئولان چنین پروژه‌هایی به فراموشی سپرده است در حالی که اگر به عواقب این ناملایمی‌ها فکر می‌شد شاید اندکی اوضاع بهتر از شرایط حاضر بود و روستائیان تا این حد دچار ضرر و زیان نمی‌شدند.
در این راستا صفی‌الله کرامتی، مدیر کل مدیریت بحران استان زنجان در گفتوگو با تسنیم با بیان اینکه تعدادی از روستا‌ها در استان زنجان تحت تاثیر سیل قرار گرفته است، گفت: در شهرستان‌های زنجان، ایجرود، ماهنشان و خدابنده بیشترین میزان خسارت وارد شده است که دستکاری افراد سبب ایجاد مشکلات ناشی از بارندگی برای اهالی روستا‌ها شده است.
وی با بیان اینکه با احداث کانالی با عرض 60 متر در روستای بهرام بیک و 30 متر در روستای وننق مشکلات سیلاب در این روستا‌ها تا حدودی حل می‌شود، افزود: لایروبی سایر رودخانه‌هایی که تهدید کننده روستا‌ها هستند کمک شایانی در پیشگیری وقوع سیلاب خواهد داشت.
با این وجود طبق اذعان جلیل جزو‌نقی فرماندار ماهنشان 16 روستا به طور مستقیم و غیر مستقیم در این شهرستان متاثر از سیلاب شده‌اند به طوری که خسارت در بخش کشاورزی، دامداری، پرورش ماهی، راه‌های مواصلاتی بیشتر بوده است.
طبق اعلام وی، میزان خسارت سیلاب وارد شده در این شهرستان بیش از 6 میلیارد تومان در بخش کشاورزی، 5 میلیارد تومان در حوزه راهداری و 20 میلیارد تومان در حوزه مسکن بوده است.
خسارت سیل به روستای گلابر
همین‌طور باب‌الله فتحی فرماندار شهرستان ایجرود نیز در گفتوگو با تسنیم با بیان اینکه 200 هکتار از اراضی زراعی این شهرستان دچار خسارت شده است، گفت: روستای گلابر شدیدا تحت تاثیر سیلاب قرار گرفت و 31 واحد مسکونی در این روستا تا 50 درصد تخریب شد. این در حالی است که ده‌ها راس دام دامداران نیز تلف شدند.
وی بیان کرد: خسارت سنگین به آب آشامیدنی روستای گلابر نیز وارد شد که اقدامات لازم برای بهبود شرایط انجام شد با این وجود دو تانکر برای آبرسانی به روستانشینان اعزام شده است.
اما سوال این است که اغلب نقاط استان همواره تحت تاثیر سیلاب و خسارت آن قرار دارد؛ آبخیزداری استان زنجان چه اقدامی در راستای ممانعت از خسارت سیلاب‌های احتمالی که تهدید کننده استان هستند داشته است؟
جعفر بیات، معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان زنجان در گفتوگو با تسنیم با اشاره به اینکه شهر آببر، کرسف، هیدج، زنجان، ابهر، قیدار و خرمدره در معرض سیلاب احتمالی قرار دارند که در صورت رخداد می‌تواند خسارات جبران ناپذیری به این شهرها وارد کند گفت: از سال‌های گذشته اقدامات آبخیزداری و پیشگیری از سیلاب در سطح برخی از شهرستان‌های استان زنجان انجام شده است با این حال در شهرستانی همچون ماهنشان اقدام موثری انجام نگرفته و طرح در مرحله مطالعه قرار دارد. در شهرستان‌های قیدار و هیدج طرح تکمیل شده و عملیات آبخیزداری در ابهر نیز در حال انجام است.
وی با بیان اینکه اقدامات کنترل سیلاب در حوزه آبخیز مشرف به شهر آببر از سال 97 آغاز شده و تا حال حاضر 2 میلیارد تومان هزینه برای آن صرف شده است گفت: تکمیل طرح نیازمند هزینه 3 میلیارد تومان دیگر است که از محل اعتبارات ملی 2.5 میلیارد تومان به طرح مذکور اختصاص یافته است.
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان زنجان با بیان اینکه در سه دهه اخیر اقدامات بسیار موثر آبخیزداری در تمام شهرستان‌ها و آبادی‌های استان انجام شده و حداقل در 60 نقطه نیز اجرایی شده است، عنوان کرد: اقدامات پخش سیلاب سبب شده تا روستائیان نیز از این شرایط راضی باشند چرا که علاوه بر کنترل سیلاب سطح آب‌های زیرزمینی نیز افزایش یافته است.
افزایش تجاوز به حریم رودخانه
وی بیان کرد: مطابق با آمار‌ها خسارت سیلاب در دهه گذشته معادل با سه دهه قبل است و 80 درصد دلیل این امر نیز تجاوز به حد و حریم رودخانه‌ها است.
بیات با تاکید بر اینکه نظارت ضعیف سبب شده تا تجاوز به حریم رودخانه‌ها انجام شود، عنوان کرد: یکی از موضوعات مهم دیگری که به تشدید سیلاب کمک می‌کند شخم در جهت شیب در حوزه‌های بالای سکونتگاه‌ها است.
با تمام این‌ها، با اینکه اقدامات آبخیزداری در سطح استان انجام شده و در حال انجام است تا مانعی در برابر خسارات سیلاب باشد، اما بازهم ضعف زیرساخت‌ها همچون نبود کانال عبور آب در روستا‌ها، عدم توجه و نظارت بر ساخت و ساز در حریم رودخانه‌ها، نبود سیل‌بند‌ها و دیوارهای حفاظتی، کشت و زراعت در بستر رودخانه‌ها، عدم توجه کشاورزان به شخم در خلاف جهت شیب و بسیاری از عوامل دیگر دست به دست هم می‌دهند و در سایه نبود مدیریت درست شرایط بحرانی را برای مدت‌های طولانی برای مردم تحمیل می‌کنند.
انتهای پیام/ی