«معجزه آبخیزداری»|هوتک ها؛ سامانه های ارزشمند آبگیر باران در جنوب ایران/ ضرورت سازماندهی ۲۰۰۰ هوتک

به گزارش خبرگزاری تسنیم «پرونده معجزه آبخیزداری»؛ هوتک سامانه ای سنتی برای مهار، کنترل و بهره برداری از سیلاب و به عنوان یکی از راه‌های متداول تامین آب در جنوب ایران به خصوص در استان سیستان و بلوچستان است. در واقع هر هوتک را می توان طرحی از طرحهای آبخیزداری عنوان کرد که قابلیت و نقش مهمی در جمع آوری آب دارند و از آن به عنوان یکی از راه‌های مواجهه با کمبود و محدودیت منابع آب و در نتیجه توسعه روستایی منطقه یاد می‌شود. بومیان این منطقه قدمت هوتک را به بیش از چند هزار سال قبل از اسلام می‌دانند که همچنان تا به امروز آب آشامیدنی و کشاورزی مردم منطقه را تامین می کند.

یکی از فواید هوتگ ها رویش درختانی نظیر چش در اطراف این گودال است، این درخت محلی که از گونه های بسیار مهم و اقتصادی در منطقه خشک دشتیاری وچابهار است می تواند باعث اشتغالزایی مردم روستایی، توسعه و رونق لنج سازی، تامین علوفه، خوراک دام و تولید زغال شود. علاوه براین هوتک ها را می توان منبعی برای تولید ماهیان آب شیرین، توسعه جنگل کاری و فضای سبز، بالا بردن سرانه فضای سبز و استقرار جنگل های منحصر به فرد از گونه‌های چش، کنار و کهیر عنوان کرد.

** هوتک چیست و چرا ساخته می شود؟

هوتگ یا هوتک چیست و چرا ساخته می شود هوتِگ یا هوتَک نام گودال مصنوعی و یا طبیعی نسبتاً بزرگی است که آب حاصل از بارندگی‌ها در آن هدایت و جمع آوری شده و در طول سال به مصارف کشاورزی و آشامیدنی انسان و حیوانات اهلی و وحشی می‌رسد. این گودال که در زبان بلوچی به هوتِگ یا هوتک مشهور است سامانه ای سنتی برای مهار، کنترل و بهره برداری از سیلاب است و به عنوان یکی از راه‌های متداول تامین آب محسوب می‌شود. ساخت هوتِگ در منطقه دشتیاری و چابهار با توجه به وضعیت آب و هوایی منطقه از زمان‌های بسیار دور مرسوم بوده و گودال‌های حفر شده با اشکال هندسی دایره، مستطیل، مربع و به عمق بیش از پنج، 10، 20 و حتی بیشتر است که در زمینی با بافت ریزدانه (رسی و سیلتی) توسط بومیان منطقه ساخته شده و اطراف آن دیواره خاکی با ارتفاع حدود یک تا 2 متر ایجاد می‌شود.

هوتگ های موجود و ساخته شده در طول سالهای گذشته در روستاهای شهرستان‌های دشتیاری و چابهار نیازمند لایروبی، رسوب برداری، حصارکشی، بهسازی و مرمت با تخصیص اعتبار لازم هستند تا بتوان پس از آبگیری از 6 ماه حتی تا یکسال برای کشاورزی و مصارف شستشو از آنها استفاده کرد. هوتگ ها عمر مفید بسیار بالایی دارند و با هزینه پایین ساخته می‌شوند و حمایت دستگاه‌های اجرایی به لحاظ تهیه ماشین آلات، طراحی و مطالعه، مکان سنجی، تخصیص اعتبار مورد نیاز تاثیر ارزنده‌ای بر حفظ، احیاء و ترویج این روش سنتی و بهره برداری از سیلاب خواهد داشت.

** اثر زیست محیطی هوتک

آب هوتک برای استفاده زیست محیطی و جلوگیری از فرسایش خاک و تثبیت شن های روان و جلوگیری از افزایش گردوخاک موثر است و موجب افزایش و رویش انواع گیاهان می شود. بدین خاطر پروژه ساماندهی و تقویت نظام عرفی استفاده از هوتک ها به عنوان منبع آب جامعه محلی در بخشی از مناطق جنوبی کشور به خصوص در استان سیستان و بلوچستان آغاز شده است.

** ضرورت ساماندهی هوتک های جنوب ایران

ساماندهی بیش از 2 هزار هوتک به منظور تامین آب آشامیدنی و مصرفی روستاییان و احشام در شهرهای استان سیستان و بلوچستان از جمله چابهار و دشتیاری سبب نگهداری آب بیشتر و افزایش دام‌های سبک و سنگین، رویش انواع گیاهان، توسعه کشاورزی، کشت گلخانه و ماندگاری روستاییان می‌شود و گامی در جهش تولید خواهد بود. در حال حاضر حدود 2 هزار هوتگ نیازمند رسوب برداری، لایروبی، بهسازی، مرمت و نگهداری اصولی هستند. طبق برآوردها برای لایروبی، رسوب برداری، حصارکشی، بهسازی و مرمت و یا ساخت هر هوتگ معمولا 50 تا 500 میلیون تومان (بستگی به حجم آن) باید هزینه شود که می توان سالها از آن بهره برداری کرد.

از همین پرونده بیشتر بخوانید:

انتهای پیام/