ترکیه و رویای دوردست تراز تجاری با چین

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، توسعه روابط اقتصادی با ابرقدرت بازارهای جهان یعنی چین، تبدیل به یکی از اهداف استراتژیک ترکیه شده است.

در پنجاه سالگی روابط رسمی دیپلماتیک بین آنکارا و پکن، تلاش  و تحرک فراوانی در هلدینگ ها و گروه های تولیدی و صادراتی ترکیه به وجود آمده تا از کیک بزرگ بازار مصرف چین، تکه ای برای خود بردارند. اما شواهد نشان می دهد در رقابت اقتصادهای بزرگ، برای صادرات کالا به پرجمیعت ترین کشور جهان، تولیدکننده، بازاریاب و صادرکننده ترکیه ای راه دور و درازی در پیش رو دارد.

در دوران تثبیت قدرت شی جینگ پینگ رئیس جمهور چین، دولت اردوغان برای توسعه روابط ترکیه با چین اقدامات فراوانی انجام داد و به جرات می توان گفت روابط سیاسی – اقتصادی ترکیه و چین در دوران اردوغان – شی جینگ پینگ، به اوج رسیده و در ادوار و مقاطع تاریخی پیشین هرگز تا این اندازه توسعه پیدا نکرده بود.

چینی ها نشان داده اند که به بازار مصرف، بورس و فاینانس در ترکیه علاقه مند هستند اما از آنجایی که در بخش صادرات کالا و مواد خام به ترکیه برگ برنده را در دست دارند در حوزه سرمایه گذاری و سهام اشتیاق چندانی نشان نداده اند.

معامله ای به نفع چینی ها

بررسی تحولات آماری مربوط به حجم مبادلات بازرگانی بین ترکیه و چین در چند سال اخیر نشان می دهد که تنها در یک دهه حجم مبادلات بین پکن و آنکارا چند برابر شده است. اما سوال اینجاست: معامله به نفع چه کسی است؟

بدون تردید به نفع چین. چرا که رسیدن به نقطه موسوم به تراز تجاری (Balance of trade) برای ترکیه عملاً به یک رویای دست نیافتنی تبدیل شده است. نسبت صادرات و واردات در روابط تجاری آنکارا – پکن در حد 1 به 7 است. یعنی به ازای هر 1 دلار کالایی که ترکیه به چین صادر کرده در مقابل 7 دلار وارد کرده و چند سالی است که چین برای ترکیه به مهم ترین مبدا واردات تبدیل شده است.

در 8 سال گذشته تابلوی مبادلات تجاری ترکیه و چین (با گرد کردن اعداد) به این شکل بوده است:

1.سال 2013 میلادی:

حجم: 28 میلیارد دلار.  صادرات به چین: 4 میلیارد دلار. واردات از چین: 24 میلیارد دلار.

2. سال 2014 میلادی:

حجم: 28 میلیارد دلار.  صادرات به چین: 3 میلیارد دلار. واردات از چین: 25 میلیارد دلار.

3. سال 2015 میلادی:

حجم: 27 میلیارد دلار.  صادرات به چین: 3 میلیارد دلار. واردات از چین: 24 میلیارد دلار.

4. سال 2016 میلادی:

حجم: 28 میلیارد دلار.  صادرات به چین: 2 میلیارد دلار. واردات از چین: 26 میلیارد دلار.

5. سال 2017 میلادی:

حجم: 26 میلیارد دلار.  صادرات به چین: 3 میلیارد دلار. واردات از چین: 23 میلیارد دلار.

6. سال 2018 میلادی:

حجم: 24 میلیارد دلار.  صادرات به چین: 3 میلیارد دلار. واردات از چین: 21 میلیارد دلار.

7. سال 2019 میلادی:

حجم: 21 میلیارد دلار.  صادرات به چین: 3 میلیارد دلار. واردات از چین: 18 میلیارد دلار.

8. سال 2020 میلادی:

حجم: 26 میلیارد دلار.  صادرات به چین: 3 میلیارد دلار. واردات از چین: 23 میلیارد دلار.

ترکیه و 10 بازار مبدا واردات

بر اساس آمارهای رسمی وزارت بازرگانی ترکیه، طی سالیان 2019 و 2020 میلادی، 10 بازار بزرگ که ترکیه از آنها کالا و مواد خام خریده و وارد کشور کرده، عبارتند از:

1.چین.

2.روسیه.

3.آلمان.

4.آمریکا.

5.ایتالیا.

6.فرانسه.

7.کره جنوبی.

8.هندوستان.

9.برزیل.

10.اسپانیا.

ترکیه در مجموع، در سال 2019 میلادی از کل این 10 کشور 210 میلیارد دلار و در سال 2020 نیز 210 میلیارد دلار کالا وارد کرده است.

10 بازار صادراتی ترکیه و جایگاه چین

بررسی آمارهای رسمی وزارت بازرگانی ترکیه نشان می دهد که در هر دو سال 2019 و 2020میلادی تغییر خاصی در لیست 10 بازار بزرگ مقصد صادرات تجار ترکیه ای حاصل نشده است. در دو سال مزبور لیست 10 مقصد بزرگ ترکیه عبارتند از:

1.آلمان.

2.آمریکا.

3.انگلیس.

4.ایتالیا.

5.عراق.

6.فرانسه.

7.اسپانیا.

8.هلند.

9.رژیم صهیونیستی.

10.روسیه.

کل حجم صادرات کالاهای ترکیه به این 10 کشور در سال 2019 میلادی معادل 181 میلیارد دلار و در سال 2020 میلادی نیز در سطح 170 میلیارد دلار بوده است.

به عبارتی روشن، در حالی که چین برای ترکیه در مقام نخست و صدر لیست واردات قرار گرفته، اما حتی در لیست 10 کشور اصلی مقصد صادرات جایگاهی ندارد و میزان کل صادرات ترکیه به چین همسان حجم صادرات ترکیه به برخی کشورهای کوچک آفریقایی است.

در سال 2020 میلادی، ترکیه برای تغییر این تابلوی تجاری راهکارهایی همچون توسعه تجارت و ترانزیت ریلی را برگزیده و قطارهای صادرات کالا از غرب ترکیه یعنی از آنکارا و نزدیک اروپا، به شرق ترکیه، گرجستان، دریای خزر، جمهوری آذربایجان، قزاقستان و نهایتاً به چین منتقل شد و از آنجایی که بخشی از این مسیر، دریایی بود، قطار مزبور، ناچار شد در سواحل خزر یک بار کل محموله را پیاده کرده و بر کشتی سوار کند و در سوی دیگر خزر، دوباره به قطار به چین برساند. اما این ترانزیت حاکی از سماجت و پافشاری نیز، آمار نهایی را تغییر نداده و چین همچنان فروشنده و ترکیه، خریدار است.

گره کور ارزش افزوده

کالاهای صادراتی ترکیه به بازارهای چین: انواع سنگ مرمر و تراورتن، کروم، مس، سرب، آهن، روی، سنگ معدن بورات طبیعی، اکسیدهای بور و اسیدهای بوریک.

واردات ترکیه از چین: ماشین آلات و تجهیزات محاسباتی، تلفن و تجهیزات مخابراتی و ادوات مربوط به  شبکه های بی سیم تلفن همراه، اسباب بازی، تجهیزات صدا و تصویر، الیاف، انواع و اقسام قایق و کشتی های مسافربری و ترابری.

تحلیل این دو تابلو نشان می دهد که بخش مهمی از صادرات ترکیه به چین، مصداق خام فروشی است و در مقابل، سهم صادرات چین به ترکیه، رسیدن به سود کلان ناشی از به کارگیری مهارت، فن آوری و حصول ارزش افزوده است.

در پایان باید گفت، برجسته شدن اهمیت توسعه روابط سیاسی – اقتصادی با آسیا و در راس آن تقویت رابطه با چین، برای وزارت امور خارجه ترکیه، یک هدف استراتژیک است.

اما واقعیت این است که با وجود هموار شدن مسیرهای دیپلماتیک، زیرساخت های تولید و صادرات در اقتصاد ترکیه، هنوز در سطحی نیست که بتواند در معامله با چین سود کلانی به چنگ آورد.

در صورت تداوم روند فعلی، ترکیه همچنان یکی از بزرگترین بازارهای مصرف کالاها و مواد خام چینی خواهد بود. اما اگر ترکیه در صدد تغییر این وضعیت باشد، ناچار است در سیاست های خود در بخش تولید، ترانزیت و بازاریابی، دست به عملیات پیچیده و گسترده ای بزند تا بتواند رفته رفته به تراز تجاری نزدیک شود.

انتهای پیام/