شکست اهداف ترکیه در افغانستان و چشم امید آنکارا به توافق با طالبان

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، همه چیز در افغانستان به سرعت برق و باد عوض شد و تسلیم شدن کابل در برابر طالبان، تیتر نخست اغلب روزنامه های امروز ترکیه بود.

روزنامه های چاپ آنکارا غالباً بر سقوط کابل زوم کرده و نگرشی منفی به طالبان دارند. اما در این میان، روزنامه های محافظه کار همچون ینی آکیت، آکشام و ملی گازته، کاری به طالبان ندارند و ترجیح می دهند در جریان تحولات اخیر، ابعادی را برجسته کنند که مربوط به شکست و هزیمت سنگین آمریکا است.

گفتگوی مقامات ترکیه با سران طالبان

در گذشته، رسانه ها و محافل سیاسی ترکیه، توجه چندانی به تحولات افغانستان نداشتند. اما حالا، چیزی که موجب آن شده این پرونده برای تحلیل گران و کارشناسان سیاسی ترکیه اهمیت پیدا کند، اهداف و دیدگاه های رجب طیب اردوغان رئیس جمهور و رهبر حزب عدالت و توسعه است که به زعم خود، برای قدرت گرفتن در افغانستان و تامین امنیت فرودگاه کابل، با جو بایدن به توافق رسیده بود.

اما حالا، به قول تحلیل گر روزنامه جمهوریت، با سقوط کابل سناریوهای آنکارا در مورد افغانستان نیز فرو ریخته و دولت اردوغان شانسی برای توسعه نفوذ در افغانستان ندارد.

با این حال، برخی از تحلیل گران سیاسی داخل ترکیه معتقدند که هنوز نمی توان در این مورد، نتیجه گیری قاطعانه ای انجام داد. چرا که به طور رسمی و پشت پرده برخی دیدارها بین دیپلمات های ترکیه و سران طالبان انجام شده و آنکارا امیدوار است به اهداف خود برسد. اما در عین حال، نخستین جمع بندی دستگاه دیپلماسی و حلقه مشاوران سیاست خارجی و امنیت ملی نهاد ریاست جمهوری ترکیه در مورد افغانستان این است: بدون هماهنگی با طالبان، نمی توانیم حتی یک قدم برداریم.

اظهارات متناقض مقامات امنیتی ترکیه

یک مقام امنیتی ترکیه که نخواسته نامش افشا شود، به خبرنگار بی.بی.سی ترک گفته است: «با آمدن طالبان، همه چیز عوض شد. ممکن نیست تامین امنیت فرودگاه کابل را به ما بدهند».

جالب اینجاست که مقام امنیتی دیگری در ترکیه، دیدگاه کاملاً متفاوتی دارد و می گوید: «طالبان نیازمند این است که با جامعه بین الملل در ارتباط باشد و خود را با سیستم جهانی تطبیق دهد. در نتیجه، بدون شک به مذاکره با ترکیه ادامه می دهند و می توان فرودگاه را در دست گرفت. اما مساله این است که آیا نمایندگی های دیپلماتیک جهان، در کابل تحت سیطره کابل می مانند یا نه؟ اگر بمانند، حضور ترکیه در فرودگاه کرزای ارزشمند است. اما اگر قرار باشد همه سفرا بروند، در آن صورت اساساً فرودگاه به چه دردی می خورد که بخواهیم آنجا بمانیم؟»

سربازانمان را خارج کنیم

مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه اعلام کرده که فعالیت های سفارتخانه ترکیه در کابل به قوت خود باقی است. اما همزمان با آغاز دومین دوران قدرت طالبان، رهبر بزرگترین حزب مخالف اردوغان، خواهان آن است که هر چه زودتر نیروهای نظامی و امنیتی ترکیه از افغانستان خارج شوند.

کمال کلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خلق در مورد تحولات کنونی افغانستان گفته است: «دیگران فرار کردند و پشت سرشان را هم نگاه نکردند. ما چرا باید بمانیم؟ باید هر چه زودتر تمام نیروهای نظامی و انتظامی مان را از افغانستان بیرون بیاوریم. سرباز ترک، فقط و فقط باید در خدمت منافع ملتمان باشد».

کمال کلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خلق در ادامه، تحولات سیاسی افغانستان را با رقابت سیاسی و حزبی داخل کشورش پیوند داده و گفته است:«ما وارد دوران جدیدی می شویم. با مشاهده خطر مهاجرت، غرب سعی خواهد کرد با اردوغان به مذاکره و گفتگو بنشیند. غرب، چنان ترس و واهمه ای از موج آواره و پناهجو دارد که حتی برای پیروزی اردوغان در انتخابات، دست دعا به سوی آسمان بلند خواهد کرد. ولی ما اجازه نمی دهیم. لازم است که اردوغان پیش از معامله با غرب بر سر پذیرش پناهجویان، از ملت ما اجازه بگیرد. اجازه را در کجا صادر می کنند؟ پای صندوق رای».

مشخص نیست که منظور کلیچدار اوغلو از صندوق رای، مبتنی بر پیشنهاد او برای برگزاری رفراندوم در مورد آوارگان است یا می خواهد به ضرورت برگزاری انتخابات پیش از موعد اشاره کند.

بیانات آقای متوهم درباره ایران

تحولات افغانستان، یک بار دیگر، فرصتی در اختیار یک تحلیل گر متوهم ترکیه ای به نام ابراهیم کاراگل نهاد تا باز هم بدون هیچ منطق و استدلالی، توهمات خود را منتشر کند و این بار، افتراهایی را علیه ایران مطرح کند.

کاراگل که قبلاً سردبیر روزنامه ینی شفق بود و در اغلب سفرهای خارجی اردوغان را همراهی می کرد، چند ماهی است پست سردبیری را از دست داده است.

او در مورد افغانستان و نقش ایران، ادعاهایی مطرح کرده که نه تنها ضدیت او با ایران، بلکه عدم تعادل روانی خودش را هم به نمایش می گذارد. کاراگل نوشته است: «من می خواهم توجه همه را به نقش ایران در مورد پناهجوی سوری و  پناهجوی افغان  جلب کنم. هر دو از طریق ایران، تحریک و مدیریت می شوند. هدف این است که ترکیه را در سوریه و افغانستان به دردسر بیندازد و دستان ما را ببندد. در این حالت، ایران ممکن است استراتژی  جنگ غیرمستقیم خود با ترکیه  را در سوریه (که در حلب مشاهده کردیم) در افغانستان نیز آغاز کند. در مورد عناصر وابسته به ایران در ترکیه بسیار دقت کنیم. متاسفانه آنها از داخل ترکیه به نزدیکی ما در افغانستان و آسیای مرکزی ضربه می زنند. هدفی به نام سرنگونی اردوغان و متوقف کردن ترکیه، پروژه ای جهانی است. ایالات متحده و اروپا این را بسیار امتحان کرده اند. امارات و عربستان سعودی تلاش کردند. حالا نوبت ایران است که این پروژه را امتحان کند».

کاراگل توهم زده، بارها در نوشته های خود به روابط ایران و ترکیه لطمه زده و با این وجود هنوز هم در روزنامه ای قلم می زند که از مهم ترین تریبون های حزب عدالت و توسعه است.

البته اتهام پراکنی و طرح ادعاهای متوهمانه، فقط در سطح برخی روزنامه نگاران نیست و پروفسور حقی چاشن نیز دچار چنین خطایی شده است. این چهره دانشگاهی که عضو هیات مشاورین سیاست خارجی و امنیت ملی نهاد ریاست جمهوری ترکیه است، اتهام بیشرمانه ای مطرح کرده و در مصاحبه با سی.ان.ان ترک ادعا کرد: «در مورد پناهجویان، من در صداقت مواضع ایران شک دارم. لابد آوارگان را با خودرو از افغانستان آورده و به مرز ما منتقل می کنند. شاید هم ایران با آمریکا توافق کرده است».

ترکیه و کارت پاکستان

درست در ساعاتی که در همه جای جهان، صحبت از سقوط کابل و فرار اشرف غنی در میان بود، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه در هفتاد و چهارمین سالروز استقلال پاکستان در مراسم به آب انداختن اولین کشتی پروژه میلگم در مقر فرماندهی کشتی سازی استانبول، میزبان همتای خود عارف علوی بود.

اردوغان گفت: «پاکستان مسئولیت مهمی در برقراری صلح و ثبات در افغانستان  برعهده دارد.  ترکیه با موج مهاجران افغان از سمت مرز ایران مواجه است، ما آماده هستیم تا تمام تلاش خود را برای برقراری امینت و ثبات در افغانستان انجام دهیم، در این زمینه با پاکستان همکاری خواهیم داشت. تنها به این صورت می ‌توانیم نگرانی مربوط به احتمال موج جدید مهاجرت از افغانستان را مرتفع کنیم».

در همین حال، محمد شاه محمود قریشی، وزیر امور خارجه پاکستان در گفت‌وگو با خبرنگاران در اسلام‌ آباد گفت: «وقتی که زمانش فرا برسد در راستای توجه به اجماع بین ‌المللی، واقعیت‌ های میدان و منافع ملی پاکستان، دولت طالبان را به ‌رسمیت خواهیم شناخت. پاکستان در افغانستان بی طرف است و فقط خواستار روابط خوب با همسایه ‌اش است. مسئله افغانستان را با کشورهای همسایه مانند چین، ایران، ازبکستان، ترکمنستان و هند به‌زودی مورد بحث و بررسی قرار خواهیم داد».

پس از فرار مارشال عبدالرشید دوستم از افغانستان، ترکیه برای بازی با کارت ازبک ها، عملاً یک امکان و ابزار بسیار مهم را از دست داد. با این حال، ممکن است برخی از ازبک ها و ترکمن های افغانستان نیز در طالبان، امکان  رشد و قدرت گرفتن داشته باشند و ترکیه به آنها نیز امیدوار باشد.

شواهد نشان می دهد که دولت اردوغان، امیدوار است تا با وساطت پاکستان، روابط گسترده ای با طالبان برقرار کند. اما در دو ماه اخیر، سخنگو و مسئولین طالبان، هیچگاه سیگنالی نداده اند که دال بر موافقت این گروه با درخواست های اردوغان در مورد فرودگاه کابل باشد.

انتهای پیام/