بازخوردهای سقوط دولت افغانستان در آسیای مرکزی
با خروج اشرف غنی از افغانستان، جمهوری‌های آسیای مرکزی بازخوردهای متفاوتی را از تشدید تدابیر امنیتی و مذاکره با طالبان، تا میزبانی از رئیس‌جمهور مستعفی افغانستان از خود بروز داده‌اند.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، وضعیت افغانستان برای جمهوری‌های آسیای مرکزی اهمیت مضاعفی دارد. هم‌زمان با آغاز بی‌ثباتی‌های اخیر در این کشور، جمهوری‌های آسیای مرکزی نیز نگرانی‌های جدی در خصوص احتمال تسری ناامنی‌ها به این منطقه داشته‌اند. تشدید کنترل‌های مرزی و برگزاری رزمایش‌های مشترک با روسیه، در کنار برگزاری مذاکرات مستقیم با طالبان و کشورهای ذی‌نفوذ در افغانستان، از مهم‌ترین واکنش‌های این کشورها طی ماه‌های اخیر بوده است.
با این حال طی روزهای اخیر با سقوط هرات، مزار شریف و رسیدن دومینوی سلطه نیروهای طالبان به نزدیکی کابل، این کشورها به طرق مختلفی واکنش نشان داده‌اند. روز گذشته با خروج اشرف غنی، رئیس‌جمهور افغانستان از کابل و تسهیل حضور نیروهای طالبان در پایتخت این کشور، مجدداً موج جدیدی از نگرانی‌ها را در آسیای مرکزی شاهد بوده‌ایم.
قزاقستان
جمهوری قزاقستان اگرچه مانند تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان مرزهای مشترکی با افغانستان ندارد و کمتر از 3 جمهوری یاد شده در مساله افغانستان و پروسه صلح درگیر بوده، اما نگرانی‌های جدی در این زمینه داشته است.
با افزایش بی‌ثباتی‌ها، قاسم ژامرت توکایف، رئیس‌جمهوری قزاقستان در جلسه‌ای که روز یکشنبه 15 آگوست با مقامات عالی رتبه نظامی و امنیتی این کشور در خصوص بررسی وضعیت افغانستان داشت، صریحاً ابراز نگرانی کرد. وی برگزاری این جلسه در روز تعطیلی آخر هفته را در صفحه توییتر شخصی خود منتشر کرد.
بنا بر نوشته خبرگزاری دولتی اینفورم، رئیس‌جمهور قزاقستان در این جلسه بر اتخاذ تدابیر لازم برای تامین امنیت شهروندان و دیپلمات‌های قزاق که در حال حاضر در افغانستان به سر می‌برند، تاکید کرد. توکایف همچنین تصریح کرد که شدیداً نگران افزایش تنش‌ها در افغانستان بوده و دائم در حال رصد تحولات در این کشور است.
رئیس‌جمهور قزاقستان همچنین در جلسه دیگری با اعضای نهاد ریاست جمهوری و وزارت امور خارجه این کشور در زمینه هماهنگی میان دستگاه‌های مختلف دولتی این کشور برای بررسی و رسیدگی به مسائل افغانستان تاکید کرد.
به نوشته خبرگزاری‌های رسمی قزاقستان، سفارت این کشور در کابل کماکان به کار خود ادامه میدهد، اما شمار کارکنان حاضر در آن محدود شده است. همچنین گفته می‌شود قزاقستان درحال بررسی برخی تدابیر امنیتی برای تامین سلامتی کارکنان دیپلماتیک خود در کابل است.
در همین راستا روز پنج شنبه نیز مختار تیلوبردی، وزیر امور خارجه قزاقستان با آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا به صورت تلفنی گفت‌و‌گو کرد.
به نوشته وزارت امور خارجه قزاقستان در این تماس تلفنی موضوعاتی نظیر «مشارکت استراتژیک دو کشور، مسائل بین‌المللی جاری و رویدادهای دوجانبه و چندجانبه پیش‌رو» مورد بررسی قرار گرفتند.
رسانه‌های قزاق بعد از این تماس تلفنی از آمادگی قزاقستان برای پذیرش 2 هزار نفر از پناهجویان افغانستان خبر دادند.
اما آیبیک صمدیاروف، سخنگوی وزارت امور خارجه قزاقستان اندکی بعد این خبر را تکذیب کرد. وی روز یکشنبه در مصاحبه خبرگزاری تاس روسیه گفت که تا به امروز اطلاعات منتشر شده با واقعیت انطباق ندارد.
او همچنین تاکید کرد، وضعیت افغانستان به صورت لحظه‌ای تغییر می‌کند و برای اتخاذ چنین تصمیمی همچنان زود است.
تاجیکستان
مقامات رسمی تاجیکستان تا پایان روز یکشنبه موضوعی مشخص در خصوص سقوط دولت افغانستان اتخاذ نکرده و وزارت امور خارجه این کشور نیز بیانیه‌ای در این خصوص منتشر نکرده است.
با این حال پس از انتشار خبر خروج اشرف غنی از کابل، برخی رسانه‌های تاجیک به نقل از منابع آگاه اخباری را منتشر کردند مبنی بر آن که وی به تاجیکستان پناهنده شده است.
سجاد نورستانی، یکی از مقامات دولت افغانستان این موضوع را به آسیاپلوس گفته است. در شبکه‌های اجتماعی نیز پرواز یک هواپیما از کابل به دوشنبه منتشر شد. با این حال ساعاتی پس از انتشار این خبر، اخبار دیگری منتشر شد مبنی بر آن که غنی پس از دوشنبه به یک کشور ثالث سفر کرده است.
ازبکستان
تحولات افغانستان در حالی طی روزهای اخیر به وقوع پیوست که خبرگزاری‌های رسمی ازبکستان روز جمعه از دیدار نمایندگان این کشور با رئیس دفتر سیاسی طالبان در دوحه خبر دادند.
به گفته این رسانه‌ها، مقامات روسیه نیز در این نشست حضور داشتند. عصمت‌الله ایرگاشیف، نماینده ویژه دولت ازبکستان در مساله افغانستان مقام حاضر در این نشست بوده است.
ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان نیز اشاره کرده که این نشست با هدف بررسی مسائل منطقه‌ای از جمله تجارت بین افغانستان و آسیای مرکزی برگزار شد.
در همین حال موضوع دیگری که روز جمعه حواشی بسیاری را در رسانه‌های ازبکستان مطرح کرد، پس از سقوط مزار شریف بود.
با سقوط مرکز ولایت بلخ، شمار زیادی از سربازان و شهروندان افغانستان خود را به مرزهای مشترک با ازبکستان در پایانه حیرتان رسانده و خواستار پناهندگی به این کشور بودند.
به نوشته برخی رسانه‌ها، عصر روز یکشنبه بیش از 1000 نفر در قسمت افغانستانی پل دوستی در مرز مشترک حیرتان- ترمذ تجمع کرده بودند. در همین حال منابع رسمی ازبکستان تایید کردند که از این میان 84 نفر از نیروهای نظامی افغانستان توانستند از مرزهای رسمی ازبکستان عبور کنند که البته توسط نیروهای مرزبانی ازبکستان بازداشت شدند.
رسانه‌ها همچنین نوشته‌اند که این افراد مقاومتی در مقابل دستگیری نداشتند و تنها با هدف دریافت کمک‌های پزشکی برای 3 مجروح از مرز عبور کرده‌اند.
وزارت امور خارجه ازبکستان در ساعات پایانی روز یکشنبه با انتشار بیانیه‌ای تصریح کرد که جمعیت تجمع کرده پشت پایانه مرزی حیرتان متفرق شده و آرامش بر این منطقه مرزی حاکم شده است.
دولت ازبکستان همچنین با شدت گرفتن تنش‌ها، تدابیری را نیز برای خروج شهروندان خود اتخاذ کرده است. در این راستا مذاکراتی با مقامات افغانستان برای بازگشت سریع شهروندان ازبکستان برگزار شده و روز شنبه 14 آگوست نیز کارکنان راه‌آهن خط ریلی ترمذ- مزار شریف به ازبکستان باز گشتند.
ژنرال ابرار بردی‌اف، یکی از مقامات عالی‌رتبه نظامی ازبکستان نیز در مصاحبه‌ای با شبکه ازبکستان 24 از تشدید تدابیر امنیتی در مرزهای ازبکستان خبر داده است.
به گفته او در این اقدامات نیروهای وزارت دفاع، وزارت امور داخلی و نیز گارد ملی حضور دارند. همچنین بخشی از نیروهای مرزبانی منطقه سرخندریا نیز به این مناطق منتقل شده‌اند.
بردی‌اف همچنین تصریح کرده که فرماندهان عملیاتی در ترمذ مستقر شده‌اند.
همچنین روز یکشنبه شوکت میرضیایف، رئیس‌جمهور ازبکستان طی یک تماس تلفنی با ولادیمیر پوتین، وضعیت افغانستان را مورد بررسی قرار داد. به نوشته دفتر مطبوعاتی کرملین، سران دو کشور در این مکالمه تلفنی در خصوص تشدید همکاری‌ها میان دپارتمان‌ها و وزارتخانه‌های مرتبط برای تامین امنیت آسیای مرکزی توافق کردند.
در همین حال صبح امروز نیز برخی رسانه‌های ازبکستان نظیر پایگاه «قلمپیر» ذکر کرده‌اند که غنی به همراه حمدالله محب، مشاور امنیت ملی افغانستان وارد تاشکند شده است. با این حال برخی منابع الجزیره این خبر را تکذیب کرده‌اند.
ترکمنستان
طی روزهای اخیر به نظر می‌رسد ترکمنستان تحرکات کمتری را در ارتباط با تحولات افغانستان داشته است. در نشست روز یکشنبه مقامات ازبکستان و روسیه با دفتر سیاسی طالبان در دوحه، گفته می‌شود مقامات ترکمنستان نیز حضور داشته‌اند.
به نوشته پایگاه اورینت، نمایندگان ترکمنستان از جمله وپا حاجیف، معاون وزیر امور خارجه ترکمنستان در این نشست حاضر بوده است.
رشید مرداف، وزیر امور خارجه این کشور نیز روز یکشنبه دیداری را با متیو اس کلیماو، سفیر آمریکا در عشق‌آباد ترتیب داد. جزئیات این نشست همچنان منتشر نشده و وزارت امور خارجه ترکمنستان تنها به ذکر «مذاکره در خصوص مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی که دو کشور دارای منافع مشترک در آن هستند» اکتفا کرد.
انتهای پیام/