انتخاب ترکیه در پرونده افغانستان، ماندن کنار شرق

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، ورود پناهجویان افغانستانی به ترکیه و همچنین اخبار مرتبط به تحولات میدانی در کابل، از موضوعات پایدار گزارش ها و اخبار رسانه های ترکیه در روزهای اخیر بوده و هست.

علاوه بر این، اعلام مواضع مقامات دولت اردوغان در مورد آینده افغانستان، مورد توجه رسانه ها قرار گرفته و گفتگوی تلفنی رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه با همتای روسی اش ولادیمیر پوتین، بازتاب گسترده ای پیدا کرد. گفتگوی تلفنی روسای جمهوری ترکیه و روسیه و به موازات آن، اظهارات اورسلا وندرلاین رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا، نشان داد که شرق و غرب دیدگاه های کاملاً متفاوتی درمورد آینده افغانستان و طالبان دارند.

وندرلاین، برخلاف اظهارات چند روز پیش جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، اعلام کرده که این اتحادیه قصد ندارد با طالبان مذاکره کند و اساساً آن را به رسمیت نمی شناسد. اما محتوای گفتگوی تلفنی اردوغان و پوتین، مبتنی بر صبر و عمل گرایی بود.

اردوغان و پوتین توافق کردند که در مورد برقراری رابطه با دولت جدید افغانستان هماهنگ باشند. اردوغان در این گفتگو، باز هم به این اشاره کرد که ترکیه می تواند مسئولیت خود را در قبال امنیت و عملکرد فرودگاه کابل در آینده به شرط ایجاد شرایط مناسب اقدام کند. او همچنین به این اشاره کرد که دولت جدیدی که در افغانستان تأسیس می شود، باید فراگیر و نماینده تنوع مردم افغانستان باشد.

اردوغان می خواهد، مذاکره و معامله ای را که با آمریکا و دولت غنی به فرجام نرساند، با روسیه، پاکستان و طالبان حل کند و در ساختار آتی، سهم قابل توجهی در اختیار ازبک ها و ترکمان ها قرار بگیرد. علاوه بر این، سخنان اردوغان با پوتین و تاکید موکد بر ضرورت مذاکره با طالبان، در تضاد کامل با برخورد اروپایی ها است و شواهد نشان می دهد که ترکیه در پرونده افغانستان، در جبهه شرق و استفاده از ظرفیت های پاکستان، روسیه و چین است.

تناقض در مورد پناهجویان

خبرگزاری رسمی آناتولی ترکیه اعلام کرده که در عملیات پلیس در استان مرزی وان، در یک خانه مخروبه که مورد استفاده شبکه قاچاقچیان انسان است، 25 پناهجوی افغان که به شکل غیرقانونی وارد شده اند، دستگیر شدند. در این عملیات، علاوه بر واحدهای زمینی، از بالگرد نیز استفاده شده و خبر آن با آب و تاب درج شده و این در حالی است که به قول روزنامه ینی چاغ، پناهجویان در روز روشن حتی به آنکارا هم رسیده اند و کسی مانع ورود آنها نشده است.

اردوغان بارها اعلام کرده، اگر لازم باشد، با طالبان مذاکره می کنیم. تحلیل گران معتقدند که این حرف های اردوغان، اساساً به معنی درخواست و پیشنهاد مذاکره است.

همه اینها در حالی است که برخی از کارشناسان امنیتی ترکیه، دولت را برحذر داشته و معتقدند باید در مورد طالبان، با احتیاط کامل قدم بردارد. عبدالله آغار از متخصصین مطالعات امنیتی ترکیه، در مورد طالبان، دیدگاه متفاوتی دارد و معتقد است:«یکی از مدل های بازی آمریکا، شرط بستن روی تمام اسب ها است. چرا نباید تصور کنیم که طالبان نیز می تواند با آمریکا همراه شود؟ خطاست اگر تصور شود که طالبان، در میدان نبرد صاحب یک پیروزی بزرگ شده است. چرا که می توان به این سناریو هم فکر کرد که اساساً این انتخاب عامدانه واشنگتن بوده است. چنین چیزی عملاً اتفاق افتاده و حالا، آمریکا ترجیح می دهد با طالبان نیز بازی کند. روسیه و چین نیز در این میان اهداف خاص خودشان را دارند و لازم است در مورد طالبان، نگاه و رویکرد هوشیارانه داشته باشیم».

ترکیه در افغانستان می ماند؟

رسانه های تحت امر اتاق فکر حزب عدالت و توسعه، مطابق معمول، از اقدامات حماسی سربازان ترک در فرودگاه کابل و نجات جان یک کودک توسط یک درجه دار زن ترک، صحبت می کنند و ترجیح می دهند به مساله آواره و پناهجو و سیاست های کلان ترکیه در افغانستان اشاره نکنند.

 شواهد نشان می دهد که در پشت صحنه، ترکیه به شدت در حال تلاش و گفتگو است تا هر طوری شده با واسطه پاکستانی ها، طالبان را راضی کند که تامین امنیت فرودگاه کابل در اختیار سربازان تحت امر آنکارا باشد. اما دست کم تاکنون، خبری از توافق نیست و ظاهراً طالبان تمایل ندارد زیر بار پذیرفتن چنین پیشنهادی برود.

شاید به همین دلیل است که لحن سخنان خلوصی آکار وزیر دفاع ترکیه تغییر یافت و اعلام کرد: «اگر برادران افغانستانی از ما بخواهند کشورشان را ترک کنیم و یا شرایط غیرعادی پیش بیاید، ظرف  24 ساعت می توانیم افغانستان را ترک کنیم. همه گزینه ها و سناریوهای ما حاضرند».

زنبیل ترکیه در پنجشیر

پیش از آن که کابل به دست طالبان بیفتد، مارشال عبدالرشید دوستم در ترکیه حضور داشت و شاید تصور نمی کرد که کار افغانستان به این زودی یکسره شود. اما زمانی که زادگاه او شبدرغان نیز به دست طالبان افتاد، دوستم به افغانستان بازگشت و پس از سبک سنگین کردن قضایا، از کشور گریخت. اما حالا قرار است "یار دوستُم" یکی از پسران عبدالرشید که در ترکیه و در دانشکده افسری آنکارا فارغ التحصیل شده، در پنجشیر به میدان برود.

قرار است یار دوستم در پنجشیر در کنار فرزند احمد شاه مسعود، مقاومت را آغاز کند و اگر چه امید چندانی به پیروزی و فرجام کار این دو جوان وجود ندارد اما به طور قطع و یقین، یار دوستم نیز همچون پدرش، از حمایت های ترکیه برخوردار خواهد بود.

سخنگوی طالبان، ترکیه را به طمع انداخت

مصاحبه روزنامه «ترکیه» با سهیل شاهین سخنگوی طالبان که متن کامل آن در تسنیم ترجمه و منتشر شد، مورد توجه بسیاری از تحلیل گران داخلی ترکیه قرار گرفته است.

مهم ترین سخن شاهین در مصاحبه مزبور، چنین بود: «بیش از همه به ترکیه نیاز داریم و ترکیه می تواند در بازسازی افغانستان به ما کمک کند».

اسماعیل سایماز از روزنامه نگاران و تحلیل گران منتقد دولت اردوغان در این مورد، در یک مصاحبه تلویزیونی، در حالی که نسخه ای از این روزنامه را در دست داشت اعلام کرد:« سخنگوی طالبان، ترکیه را به طمع انداخت. حتی طالبان هم نقطه ضعف ما را می شناسد. خیلی خوب می داند که دولت برآمده از آکپارتی و پیمانکاران وابسته به این حزب، عاشق بتن و آسفالت هستند. این یعنی چه؟ یعنی می توانند معامله کنند. پیام این است: پیمانکارانتان را بیاورید برایمان جاده و پل و ساختمان بسازند و معادن ما را استخراج کنند، در مقابل، شما هم دولت طالبان را به رسمیت بشناسید».

سایماز در ادامه با لحنی طنز آلود گفت: «مهمت چنگیز و چند پیمانکار دیگر که همیشه با اردوغان همراه هستند، می توانند 24 ساعته افغانستان را صاف کنند و همه جا را بتن ریزی کنند. پس طالبان، گروه باهوشی است و می تواند به همین راحتی با ترکیه معامله کند و مشروعیت به دست بیاورد».

در پایان باید گفت، موضوع تحولات افغانستان، در چند هفته گذشته برای مردم ترکیه، پیش از آن که یک موضوع مرتبط با سیاست خارجی باشد، به یک بحث داغ داخلی تبدیل شده و اما و اگرهای مربوط به ورود پناهجویان افغانستانی، ذهن بسیاری از شهروندان ترکیه را به خود مشغول کرده و دولت، فارغ از تمام این مسائل، به دنبال آن است تا در افغانستان، امتیازاتی بگیرد و از نفوذ منطقه ای، برخوردار شود.

انتهای پیام/