مواجهه وزیر پیشنهادی ارشاد با "مخالفت‌های خارج از شمول" پس از ۲۴ سال کار فرهنگی
گزینه پیشنهادی آیت‌الله رئیسی برای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی امروز در جلسه بررسی صلاحیت وزرای پیشنهادی دولت سیزدهم در حالی با برخی از "مخالفت‌های خارج از شمول" روبرو شد که به گفته خودش ۲۴ سال عقبه کار فرهنگی دارد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، نام محمدمهدی اسماعیلی وزیر پیشنهادی فرهنگ و ارشاد اسلامی از سوی رئیس دولت سیزدهم، دانش‌آموخته مدرسه عالی شهید مطهری، دکترای علوم سیاسی از پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران و همچنین مدیر گروه «جامعه‌شناسی سیاسی مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی» دانشگاه تهران که امروز سه‌شنبه دوم شهریور ماه در معرض بررسی نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی قرار گرفت تا پیش از معرفی با این عنوان، در حوزه فرهنگ با سمت مجری طرح نظام جامع ارزیابی تولیدات صداوسیما و مدیر مرکز افکارسنجی این سازمان و مدیرکل ارزیابی برنامه‌های تولیدی سیما و مؤسس قرارگاه رسانۀ سازمان صداوسیما به اهالی فرهنگ معرفی شده است.
همچنین اسماعیلی در کارنامه خود به عنوان وزیر پیشنهادی فرهنگ و ارشاد اسلامی سوابق کاری خود را به عنوان رئیس کمیسیون فرهنگی و رسانه و همچنین معاون فرهنگی‌اجتماعی مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری در دولت نهم و عضو کارگروه تحول فرهنگی وزارت ارشاد در زمان وزارت محمد‌حسین صفارهرندی برشمرده است، البته مشاور فرهنگی و اجتماعی آیت‌الله رئیسی در قوه قضائیه و نماینده ایشان در سازمان صدا و سیما را نیز باید به این موضوع اضافه کرد.
اسماعیلی در حالی امروز در معرض بررسی صلاحیت توسط نمایندگان مجلس شورای اسلامی به عنوان وزیر پیشنهادی فرهنگ و ارشاد اسلامی در مجلس شورای اسلامی قرار گرفت که برنامه ارائه شده از سوی وی درباره نقاط قوت و ضعف جریان جاری تولیدات فرهنگی در کشور و نیز افق ترسیم شده برای تحقق با برخی انتقادات و حواشی از سوی اهالی فرهنگ و هنر همراه شد. حاشیه‌هایی که یکی از نمایندگان مخالف وی نیز در سخنانش به آن اشاره کرد.
البته وزیر پیشنهادی ارشاد چند روز پیش در گفت‌وگو با یک رسانه این برنامه را تدوین شده توسط اطلاعات برگرفته از منابع مختلف پژوهشی مربوط به خود وزارتخانه، یکی از مراکز بررسی وابسته به ریاست جمهوری و برخی گزارش‌های نهادها دانسته و عنوان کرده بود: برنامه‌های ما در این گزارش، تماما نکات ایجابی و ناظر به سیاست‌های فرهنگی دولت در وزارت ارشاد آینده است. به نظر می‌رسد فضاسازی و دوقطبی‌سازی موجب شد تا بخش برنامه‌ها دیده نشود. یادمان نرود که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مدافع هنرمندان است و قطعا این مواضع که در گزارش‌ها درباره وضع موجود بوده، با ذهنیت اینجانب و شأن و منزلت هنرمندان و نهادهای صنفی تطبیق ندارد و جنجال رسانه‌ای باعث شده اساساً گزارش وضع موجود که قطعاً موضع ما نیست، به عنوان برنامه پیشنهادی القا شود.
به هر حال وزارت ارشاد یکی از پرتلاطم‌ترین وزارتخانه‌های دولت روحانی بود، سید‌عباس صالحی اگرچه انتخابی معقول‌تر بود و همه او را به اخلاقی نیکو می‌شناختند، اما بسیاری بر این باورند که با وجود تمام خوبی‌های شخصیتی صالحی، وی در مقام مدیریت نتوانست از عهده الزامات و بایدهای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برآید و بسیاری از مشکلات این روزهای فرهنگ ناشی از همین نبود تجربه کافی برای مدیریت بر عرصه فرهنگ کشور بود. به همین دلیل اینکه چه کسی در چهار سال آینده بر مسند قدرت در ساختمان بهارستان می‌نشیند بسیار حائز اهمیت است. این موضوع امروز نه بر نمایندگان مجلس و نه بر رئیس جمهور و وزیر پیشنهادی‌اش پوشیده نیست.
با این زمینه اسماعیلی امروز در مجلس شورای اسلامی میزبان نمایندگان مجلس و نظراتشان درباره برنامه خود و نیز جریان فرهنگی کشور در چهار سال آینده شد.
در ابتدای جلسه بررسی صلاحیت اسماعیلی، گزارش کمیسیون فرهنگی مجلس از زبان سخنگوی آن قرائت شد.
کمیسیون فرهنگی مجلس در گزارش خود مواردی که را برای صلاحیت اسماعیلی بررسی کرده است چنین برشمرد:
ارزیابی رابطه تحصیلات و تخصص تجربی و میدانی
نگاه تحول‌خواه و انقلابی
میزان اطلاع از اسناد بالادستی و توجه به‌منافع ملی و گام دوم انقلاب اسلامی
شناخت آسیب‌های موجود و راهکار برای رفع آن‌ها
داشتن مدیریت و شجاعت لازم و...
در گزارش کمیسیون فرهنگی مجلس ضمن اشاره به تأیید استعلام سوابق تحصیلی اسماعیلی نتیجه تطبیق برنامه‌های وی با اسناد بالادستی نشان داد که 56 درصد از برنامه‌های پیشنهادی با اسناد بالا دستی منطبق و 33 درصد همسو بوده است. همچنین موردی مغایر با اسناد بالادستی یافت نشد.
در نهایت سخنگوی کمیسیون فرهنگ قبل از اینکه اعلام کند که کمیسیون با اکثریت آرا صلاحیت وزیر پیشنهادی را تأیید کرده است، به تعهدات شفاهی وی در صحن کمیسیون اشاره کرد، تعهداتی که اسماعیلی در سخنان خود در پایان روند بررسی صلاحیت نیز به آن‌ها دوباره تأکید کرد. از جمله توسعه دیپلماسی فرهنگی کشور که در دولت دهم و یازدهم نیز در گفتمان‌های وزرا و معاونانش مورد توجه بود اما در مقام عمل چندان پیش نرفت.
تعهد شفاهی دیگر اسماعیلی که این روزها به عنوان دغدغه بخشی از اهالی فرهنگ و هنر مطرح است، رشد تولید فیلم و سریال‌های خانواده محور، تقویت شورای فرهنگ عمومی و اقدامات جدی برای حل مشکلات چاپ و نشر و تأمین برخی نیازها از جمله کاغذ بود.
کاغذ امروز کلیدواژه پرتکراری در میان سخنان موافقان و مخالفان و شخص وزیر پیشنهادی بود، کالایی که مدت‌ها است دغدغه اصحاب فرهنگ و مسئولان است، از یک سو با مشکلات مدیریتی و قانونی در زمینه تولید آن روبرو هستیم و از سوی دیگر واردات آن نیز با وجود هزینه‌کرد هزاران دلار هنوز سرانجام پیدا نکرده و یک معضل جدی برای مصرف‌کنندگانش در بخش فرهنگ به شمار می‌رود.
البته در برنامه پیشنهادی وزیر حمایت از تولید داخلی و توانمندسازی واحدهای تولیدی کاغذ مطرح شده است.
مخالفان اسماعیلی امروز در مجلس تلاش کردند تا از تمام وقت خود برای بیان دلایل مخالفت استفاده کنند، بر خلاف موافقان، این مخالفان بودند که با فاکتور گرفتن از مقدمات توانستند به اصل موضوع مخالفت خود بپردازند و از حواشی سخن خودداری کنند.
علی‌اصغر خانی نماینده شاهرود و میامی در مجلس شورای اسلامی نخستین مخالف وزیر پیشنهادی بود که به عدم ارتباط سوابق تحصیلی اسماعیلی با حوزه فرهنگ خرده گرفت و فعالیت پژوهشی در پژوهشگاه فرهنگ و هنر و مرکز اسناد انقلاب اسلامی را ولو منجر به تولید 200 کتاب هم شده باشد، مرتبط با وظیفه اجرایی وزارتخانه فرهنگ و ارشاد اسلامی ندانست.
خانی وزارت ارشاد را در حال حاضر وزارتخانه‌ای منفعل و بی‌اثر دانست و خروج از این انفعال را نیازمند وزیری مسلط به مباجث پیچیده فرهنگ عنوان کرد. در عین حال گفت که اسماعیلی با کدام تجربه و برنامه می‌خواهد به فعالان فرهنگی تعامل کند و برای فعالیت آن‌ها برنامه‌ریزی داشته باشد؟ موضوعی که بعدتر اسماعیلی در سخنان خود آن را تلویحا رد کرده و گفت: که سابقه 24 ساله فرهنگی در عقبه خود دارد.
موضوع دیگری که خانی آن را دستمایه مخالفت خود با اسماعیلی قرار داد، وضعیت معیشتی هنرمندان، خبرنگاران و نهادهای فرهنگی بود. وی حل این مشکلات را نیازمند دانش و تجربه‌ای دانست که به باور او در اسماعیلی وجود ندارد.
دیگر مخالف وزیر پیشنهادی فرهنگ و ارشاد اسلامی، یزدی‌خواه نماینده مردم تهران، شمیرانات و پردیس بود که در نطق خود به بودجه خارج از شمول استانداری اصفهان در دوران حضور اسماعیلی در معاونت سیاسی و امنیتی استانداری اشاره کرد و گفت: متأسفانه انضباط مالی در استانداری اصفهان در زمان حضور آقای اسماعیلی دیده نمی‌شود. این در حالی است که 85 درصد از بودجه 2 هزار و 500 میلیونی وزارت ارشاد خارج از شمول است و هیچ ترتیب قانونی برایش متصور نیست و با یک یادداشت وزیر می‌توان آن را به هر فرد و نهادی داد.
بنا به گفته خود یزدی‌خواه، اسماعیلی در همه آن‌ها به جز دو مورد که هنوز باز است تبرئه شده است، با این حال این نماینده مجلس اظهار نگرانی کرد که وزیر پیشنهادی نتواند در بودجه وزارت ارشاد که 85 درصد آن خارج از شمول است بدرستی عمل کند. به نظر می‌رسد این نگرانی نماینده مخالف هر چند در نوع خود جدی و حائز اهمیت است اما درباره هر وزیر پیشنهادی دیگری در این حوزه صادق باشد.
این نماینده مخالف همچنین به برخی موضع‌گیری‌های اهالی فرهنگ در چند روز گذشته نسبت به برنامه‌های وزیر پیشنهادی اشاره کرد و گفت: همه اهل فرهنگ که العیاذ بالله ضد انقلاب نیستند، ما نیروی متعهد نیز در بین آن‌ها بسیار داریم.
در روزهای گذشته و پس از انتشار برنامه‌های وزیر پیشنهادی ارشاد بخشی از نهادهای صنفی از جمله خانه تئاتر، اصناف سینمایی ایران، انجمن‌های صنفی سینما، نسبت به برنامه پیشنهادی وی بیانیه‌هایی انتقادی صادر کردند، هرچند بیانیه‌ها و یادداشت‌هایی هم در دفاع از او و برنامه‌هایش از سوی چهره‌ها و تشکل‌های فرهنگی منتشر می‌شود. اسماعیلی نیز بعد از نخستین انتقادات تلاش کرد در گفت‌وگو با یکی از رسانه‌ها موضع خود را واضح نشان دهد و برنامه‌اش را حاصل پژوهش دستگاه‌های مرتبط با حوزه فرهنگ عنوان کرد.
وزیر پیشنهادی که در تمام مدت ایراد نطق مخالفانش با چین‌های افتاده در کنار چشمانش لبخند پشت ماسک را نشان می‌داد، حالا منتظر دفاع موافقان بود. موافقانی که بیشتر کلی‌کویی کردند.
نخستین نماینده موافق با اسماعیلی عفت شریعتی کوهبنانی نماینده زرند بود که در سخنان خود بیشتر به کلی‌گویی در عرصه فرهنگ و حتی شعرخوانی در این زمینه پرداخت. وی البته اسماعیلی را شخصیتی قابل احترام در عرصه دانشگاه و رسانه و مشرف بر مبانی شرعی معرفی کرد.
بنا به گفته شریعتی، اسماعیلی یکی از مشکلات اصلی کشور در حوزه فرهنگ را که همان تعدد دستگاه‌های تصمیم‌گیر است احصا کرده و برای حل آن برنامه داده است. پیشنهاد تأسیس معاونت فرهنگی در ستاد ریاست جمهوری از دیگر نکات حائز اهمیت برنامه اسماعیلی به گفته شریعتی بود.
وی در ادامه سخنان خود از مقبولیت عام و محبوبیت چهره اسماعیلی در میان جوانان انقلابی، شخصیت قابل احترام وی در میان دانشگاهیان به ویژه دانشگاه تهران و خوشنامی وی در حوزه رسانه سخن گفت و به دیدار چند روز اخیر اسماعیلی با اصحاب رسانه اشاره کرد.
شریعتی در پایان سخنان خود گریزی هم به سخنان نماینده مخالف اسماعیلی و اشاره او به پرونده‌های مختومه و تبرئه اسماعیلی در زمان استانداری اصفهان زد و گفت: اگر اتهامی به کسی زده و تبرئه حاصل شد، زمینه برای بروز و دوباره مطرح کردن آن نباید وجود داشته باشد.
حجت‌الاسلام تقوی دیگر نماینده موافق با وزیر پیشنهادی فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز وی را مدیری دیندار و دارای گرایش درونی و جوشنده فرهنگی معرفی کرد.
وی در عین حال اسماعیلی را فردی آزاداندیش معرفی کرد برخلاف آنچه که نهادهای صنفی در بیانیه‌های خود عنوان کرده بودند، وی اطمینان داد که اسماعیلی به تعامل فرهنگی اعتقاد کامل دارد.
دور دوم صحبت‌های مخالفان اسماعیلی با سخنان محمد علی‌پور نماینده ماکو و چالدران آغاز شد، علی‌پور در ابتدای سخنان خود ضمن تأکید بر حمایت از دولت رئیسی تلویحا اظهار ناچاری خود از مخالفت با گزینه پیشنهادی را مطرح کرد و گفت: در روزهای گذشته به عنوان موافق وزرای پیشنهادی ثبت نام کردم و تنها در چند مورد به عنوان مخالف بوده است که از قضا قرعه برای مخالفت به او افتاده است.
وی در سخنان خود با تأکید بر اینکه وزارت ارشاد متولی مسائل حیاتی در جامعه است گفت آقای اسماعیلی و برنامه ایشان وجاهتی قابل قبول برای این موضوع ندارند. ایشان شاید دغدغه فرهنگی داشته باشد اما برنامه کاری و عملی در این زمینه ندارند.
علی‌پور اذعان داشت که مخالفت وی با وزیر پیشنهادی به دلیل مسائل و مشکلات و دغدغه‌هایی است که در عرصه فرهنگ وجود دارد و اسماعیلی به دلیل عدم تناسب سوابق تحصیلی و شغلی نمی‌تواند موفق به حل آن‌ها شود.
وی در خلال دیگر سخنان خود به برنامه پیشنهادی اسماعیلی هم اشاره کرد و گفت: چه برنامه‌ای برای خروج از چالش‌‌های اقتصادی فرهنگ که با شیوع کرونا نیز بیشتر شده است، وجود دارد؟
این نماینده مخالف بارها در سخنان خود از اسماعیلی خواست تا برنامه‌ای برای حل این معضلات ارائه کند وی در عین حال به مسئله کاغذ برای مطبوعات و ناشران اشاره کرد و از پروژه‌های بر زمین مانده در این زمینه در اقصی‌نقاط کشور انتقاد کرد.
کلی‌گویی در برنامه پیشنهادی ایرادی بود که دیگر نماینده مخالف وزیر پیشنهادی یعنی مسلم صالحی نماینده مردم اقلید به آن اشاره کرد و گفت: این برنامه در آخرین ویرایشش هم روی نقاط ضعف و قوت این وزارتخانه هیچ تمرکزی ندارد. صحبتی از هم افزایی دستگاه‌های فرهنگی در آن نیست. سخنی درباره امرار معاش و بیمه هنرمندان نمی‌زند و حتی نمی‌گوید می‌خواهد چگونه با ادارات فرهنگ و ارشاد اسلامی که در برخی استان‌ها تنها با دو کارمند اداره می‌شود، برخورد کند.
انتقاد دیگر صالحی عدم توجه به اقلیت‌ها در برنامه‌های صالحی بود. نبود جایگاه پژوهش در برنامه‌های وزیری که سابقه پژوهشی فراوان دارد نیز از دیگر انتقادات وی علیه وزیر پیشنهادی بود.
صالحی در آخرین جمله خود گفت: چهره فرهنگ به اندازه کافی در این سال‌ها غبار آلود بوده و امید است این غبار در دولت فعلی بار دیگر بر چهره مظلوم فرهنگ ننشیند.
سید محمد موحد نماینده کهگیلویه از جمله نمایندگان موافق وزیر ارشاد پیشنهادی بود که گفت از صحبت‌های اسماعیلی به این نتیجه رسیده که او آمده است تا تمام توان خود را در همه ظرفیت‌های فرهنگی بکار گیرد.
کمال حسین‌پور نماینده پیراندشت و سردشت نیز که در آغاز سخنان خود تعجیل داشت و در میانه کلام منشی مجلس سخنانش را آغاز کرد از موافقان اسماعیلی بود.
وی سخنانش را با فرمایشاتی از مولای متقیان علی(ع) خطاب به مالک اشتر آغاز کرد و اسماعیلی را از فعالان فرهنگی و رسانه‌ای باسابقه عنوان کرد که در دهه 70 فعالیت فرهنگی خود را از سردبیری و مدیرمسئولی چندین نشریه آغاز کرده است.
وی تأکید اسماعیلی بر فرهنگ عمومی در برنامه‌اش را قابل تقدیر دانست و پرهیز از تصدی‌گری را از دیگر ویژگی‌های برنامه وی عنوان کرد.
در ادامه جلسه بررسی صلاحیت، وزیر ارشاد پیشنهادی نیز به ایراد سخن پرداخت و با اشاره به جلسات با نمایندگان مجلس از فضیلت و نخبگی نمایندگان ملت سخن گفت.
وی با اشاره به جلسات چند روز اخیر مجلس شورای اسلامی در بررسی صلاحیت نمایندگان مجلس از مردمسالاری دینی که به مدد رهبری امام خمینی و رهبر معظم انقلاب به وجود آمده است، یاد کرد.
وی در اهم صحبت‌هایش فرهنگ را مقوله‌ای با تعاریف متعدد دانست و اهالی فرهنگ را در صف نخست با هجمه‌های فرهنگی و جنگ تبلیغاتی دنیا علیه ایران دانست که حمایت از آنان وظیفه شرعی قانونی و عقلانی دولت است.
اسماعیلی که باز هم تلاش داشت تا لبخند را مهمان لب‌هایش کند، بار اصلی کارزار فرهنگی را بر دوش اصحاب اندیشه فرهنگ، هنر و رسانه دانست و گفت: برخی دوست دارند که دولت در عرصه فرهنگ ناتوان و ناظر بی‌تفاوت باشد ولی من این را قبول ندارم و عرصه فرهنگ را عرصه سهل‌اندیشی نمی‌دانم. در عین حال تصدی‌گری را نیز برای ارشاد صحیح نمی‌دانم.
وی از بکارگیری انجمن‌ها در فعالیت‌های فرهنگی خبر داد. انجمن‌هایی که بعضاً در دولت روحانی کنار گذاشته شدند و بر خلاف ادعای مطرح دولت روحانی در برخی موارد خود متصدی شد.
در سخنان وزیر ارشاد پیشنهادی به تعطیلی سینماها، سالن‌های کنسرت، کتابفروشی‌ها و در دوره کرونا و خساراتی که به فرهنگ وارد شده نیز اشاره شد. حذف کالای فرهنگی از سبد خانواد که سال‌ها است مسئله و دغدغه جدی کارشناسان اهل فرهنگ است نیز دیگر سخن وزیر ارشاد بود.
اشاره اسماعیلی به سابقه 24 سال فعالیتش در حوزه فرهنگ که در پاسخ به نمایندگان مخالف که وی را بی‌ارتباط به حوزه فرهنگ می‌دانستند از دیگر صحبت‌های وزیر پیشنهادی بود.
اسماعیلی در سخنانش از کمبود نیروی انسانی در ساختار وزارت ارشاد در شهرستان‌‌ها، تعطیلی شورای فرهنگ عمومی در برخی استان‌ها طی دو سال اخیر، عدم خودکفایی در زیرساخت‌های اصلی حوزه نشر و وابستگی 90 درصدی به واردات کاغذ، جوهر، فیلم و زینک، کاهش شمارگان نشر به 200 تا 500 نسخه نیز اشاره کرد که نشان می‌داد وی با مشکلات حوزه فرهنگ حداقل در حوزه چاپ و نشر بیگانه نیست اما در عین حال راه‌حلی برای برون رفت از این مشکلات ارائه نکرد.
وی اهالی فرهنگ را مردمانی از قبیله باران خواند و سخنان خود را با شعری از نادر ابراهیمی با این مطلع «ما برای آنکه ایران گوهری تابان شود خون دلها خورده‌ایم» به پایان رساند.
انتهای پیام/