احیای قنات‌ها؛ راهکاری بر حل بحران کم آبی در استان گلستان
گروه استانها - کم‌آبی آرام آرام در حال گستراندن سلطه خود به همه جای گلستان است و زیاد شدن روزهای کم بارش در کنار نیاز همیشگی بهره‌برداران به آب، اجرای طرح‌های سازگاری با خشکسالی از جمله احیای قنوات را در این استان خشک و نیمه خشک ضروری کرده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از گرگان، قنات یکی از شگفت‌انگیزترین و قدیمی‌ترین سازه‌های آبی دست ساز بشر است که از دیرباز به عنوان ابتکار دیرینه پیشینیان برای آبرسانی در سطح استان‌های خشک و نیمه خشک کاربرد داشته است و امروز نیز احیای این روش، می‌تواند به عنوان راهکاری موثر در امر تامین آب مورد نیاز برای مهار بحران کم آبی و مقابله با اثرات خشکسالی نقش ایفا کند.
با وجود اینکه چندین هزار سال از اختراع قنات می‌گذرد هنوز این روش استفاده از آب، در قسمت مهمی از روستاها و مناطق مسکونی و کشاورزی و دامداری کشور و به تبع آن استان گلستان البته در سطحی کوچک‌تر، معمول و متداول است.
اما این سال‌ها کم‌آبی آرام آرام در حال گستراندن سلطه خود به همه مناطق گلستان است و زیاد شدن روزهای کم بارش در کنار نیاز همیشگی بهره‌برداران کشاورزی به آب، اجرای طرح‌های سازگاری با خشکسالی از جمله احیای قنوات را در این استان خشک و نیمه خشک ضروری کرده است.
بر اساس آماربرداری منابع و مصارف صورت گرفته توسط شرکت آب منطقه‌ای در سال‌های 97 و 98 تعداد 354 رشته قنات در سطح استان گلستان، آماربرداری شده است که از این تعداد 246 رشته بایر و تعداد 108 رشته دایر و فعال گزارش شده است.
مدیر دفتر حفاظت و بهره برداری منابع آب شرکت آب منطقه‌ای استان در این باره به خبرنگار ما گفت: این 354 رشته قنات واقع در سطح استان 324 کیلومتر طول دارد و متوسط طول هر قنات حدود 900 متر است و بلندترین رشته قنات در شهرستان گنبد کاووس با طول 5 هزار و 600 متر قراردارد.
عبدالاحد باشقره اضافه کرد: عمیق ترین میله چاه مادر قنات استان با عمق 45 متر در محدوده شهرستان بندرگز و کم عمق ترین میله چاه قنات نیز 4 متر عمق دارد.
وی همچنین با اشاره به آبدهی لحظه‌ای قنات‌های استان اظهار داشت: حداکثر آبدهی پر آب ترین قنات استان در فصل مرطوب 29 لیتر بر ثانیه اندازه‌گیری شده است و مجموع تخلیه سالیانه قنا های استان حدود 11 میلیون و 160 هزار متر مکعب محاسبه شده است و تخلیه سالیانه هر قنات به طور متوسط در سطح استان، حدود 103 هزار متر مکعب است.
بر اساس آماربرداری صورت گرفته، حدود 5 میلیون متر مکعب از آب قنات‌های استان، در فصل زراعی برای کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد و مابقی آب آنها در فصول غیر زراعی به رواناب‌های سطحی هدایت می‌شود.
باشقره بیان داشت: با توجه به اینکه قنوات از سفره آب زیرزمینی سطحی و کم عمق تغذیه می‌شود شرایط خشکسالی روی آبدهی قنات‌های استان تاثیر شدیدی دارد و با افت سطح آب زیرزمینی تخلیه آبدهی قنات‌های استان کاهش می‌یابد.
تغییر اقلیم، استفاده بی رویه آب زیرزمینی در بخش کشاورزی، مالکیت مشاعی قنات‌ها و هزینه گزاف تعمیر و احیا و نگهداری قنات و به علاوه سهولت حفر چاه به ویژه چاه‌های محفوره به روش دستگاهی و استحصال ساده تر آب از جمله عوامل تهدید کننده قنات‌ها در استان است.
وی با بیان اینکه حدود هزار هکتار از اراضی استان، سالیانه با آب قنات‌ها آبیاری می‌شود، گفت: فرهنگ سازی در استحصال آب زیرزمینی به ویژه در بخش کشاورزی، جلوگیری از حفر چاه‌های غیر مجاز به ویژه چاه‌هایی که در حریم قنوات وجود دارد، کنترل برداشت و جلوگیری از اضافه برداشت چاه‌های مجاز با نصب کنتورهای هوشمند و تامین هزینه‌های احیا و نگهداری قنوات از سوی دولت از جمله راهکارهای مقابله با تهدیدات قنات در استان است.
انتهای پیام/582/ ع