نگاهی به تحولات امنیتی اخیر کشورهای آسیای مرکزی برای افغانستان جدید

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، با افزایش سرعت تحولات در افغانستان، تکاپوی امنیتی در آسیای مرکزی نیز شدت گرفته است. روز 23 آگوست در همین راستا سران سه جمهوری قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان در آسیای مرکزی در چارچوب پیمان امنیت دسته‌جمعی به صورت مجازی با یکدیگر دیدار کردند. بررسی تحولات افغانستان اصلی‌ترین محور این نشست بود.

از طرف دیگر، شماری از چالش‌های امنیتی و سیاسی دیگر نیز در این کشورها وجود داشته که تحت شرایط جدید آن‌ها نیز بروز و ظهور جدیدی یافته و نگرانی‌های مضاعفی را نیز در این کشورها برانگیخته است. این وضعیت منجر به تغییر در برخی ساختارهای امنیتی کشورهای منطقه و نیز انجام برخی تحرکات در میان آن‌ها شده است.

قرقیزستان: تغییر در ساختار شورای امنیت

از زمان تحولات پس از انتخابات پارلمانی اکتبر 2020، قرقیزستان در شرف تغییرات ساختاری گسترده‌ای قرار گرفته است. طی بازه‌ای کمتر از 2 ماه سورانبای جین‌بیک‌اف، رئیس‌جمهور وقت استعفا داد، نتایج انتخابات لغو شده و پارلمان جدید شکل نگرفت، هیات دولت کلاً تغییر کرد و سادیر جباروف توانست در نهایت پس از ریاست جمهوری موقت، در انتخابات ژانویه 2021 نیز پیروز شود.

در عین حال با اصلاح قانون اساسی در خلال یک رفراندوم، نظام سیاسی این کشور نیز از پارلمانی به ریاست جمهوری تغییر یافت و جباروف به عنوان رئیس‌جمهور از اختیارات گسترده‌تری برخوردار شد.

طلعتبیک مسدیکوف، معاون جدید رئیس شورای امنیت قرقیزستان

یکی از اختیارات جدیدی که برای رئیس‌جمهور در چارچوب ساختار جدید نظام سیاسی و قانون اساسی قرقیزستان پیش‌بینی شده است، شکل‌یابی یک ساختار جدید برای شورای امنیت کشور است.

بر همین اساس و منطبق بر پاراگراف هشتم از بخش اول اصل هفتادم قانون اساسی قرقیزستان، رئیس جمهور شورای امنیت این کشور را متشکل از ترکیب جدید، تاسیس می‌کند. روز گذشته سادیر جباروف طی حکمی که در خدمات مطبوعاتی ریاست جمهوری قرقیزستان منتشر شد، ترکیب جدید شورای امنیت این کشور را مشخص کرد.

بر اساس حکم جدید، علاوه بر شخص رئیس‌جمهور که به عنوان رئیس شورای امنیت قرقیزستان در این شورا حضور دارد، ساختار شورای امنیت شامل سه بخش دیگر از جمله معاون رئیس شورای امنیت، دبیر شورای امنیت و اعضای شورای امنیت می‌شود. طبیعتاً رئیس، معاون و دبیر از قدرت و اختیارات بیشتری در این شورا برخوردارند.

همچنین بر اساس این حکم اعضای شورای امنیت نیز به ترتیب شامل رئیس پارلمان، رئیس کابینه وزرا (جایگزین نخست‌وزیر در نظام سیاسی پیشین)، رئیس دفتر رئیس جمهور، وزیر امور خارجه، دادستان کل، رئیس ساختار دفاعی در دولت (وزیر دفاع یا فرمانده ستاد کل)، رئیس ساختار دولتی در حوزه امور خارجی (وزیر امور خارجه یا معاون سیاست خارجی رئیس‌جمهور)، رئیس ساختار دولتی در حوزه شرایط اضطراری (وزیر وضعیت اضطراری)، ریاست ساختار دولتی در امور داخلی (وزیر کشور) و در نهایت رئیس ساختار دولتی در زمینه تضمین امنیت ملی (رئیس کمیته دولتی امنیت ملی) می‌شود.

قزاقستان: انتصاب رئیس خدمات امنیتی ریاست جمهوری

حدوداً یک ماه پیش بود که پس از افشاگری‌هایی که در خصوص قربانی شدن برخی کشورها از نرم‌افزار جاسوسی اسرائیلی پگاسوس منتشر شد، نام قزاقستان نیز در میان کشورهای مربوطه ذکر شد.

پس از اندکی در تاریخ 30 جولای در اقدامی غیر منتظره کلموخانبت قاسم‌اف، رئیس خدمات امنیتی نهاد ریاست جمهوری که مدت‌ها عهده‌دار سوابق امنیتی قابل توجهی بود از کار خود استعفا داد. رئیس‌جمهور قزاقستان در پیام خود از سال‌ها خدمت قاسم‌اف قدردانی و علت برکناری وی را بازنشستگی قاسم‌اف اعلام کرد.

یرمک سگینبایف، رئیس جدید خدمات امنیتی ریاست جمهوری قزاقستان

در همین حال چند روز پیش از استعفای قاسم‌اف، معاون او در خدمات امنیتی نهاد ریاست جمهوری که تلگات مختارف نام داشت نیز از این سمت به دلیل انتصاب به سمتی دیگر برکنار شد. در غیاب قاسم‌اف و مختارف، یرمگ ساگینبایف، از دیگر مقامات امنیتی نهاد ریاست جمهوری قزاقستان به صورت موقت عهده‌دار این سمت شد.

با این حال روز 25 آگوست قاسم ژومارت توکایف، رئیس‌جمهور قزاقستان طی حکمی جدید یرمک سگینبایف را از مقام سرپرستی به عنوان ریاست خدمات امنیتی نهاد ریاست جمهوری منصوب کرد. سگینبایف پیش از این به عنوان معاون گارد ملی قزاقستان مشغول به کار بوده است.

تاجیکستان: افزایش تعداد ژنرال‌ها و تقویت پایگاه 201 روسیه

طی یک هفته گذشته تاجیکستان نیز تحولاتی را در حوزه امور دفاعی و نظامی تجربه کرده است. روز گذشته امامعلی رحمان، رئیس‌جمهور تاجیکستان طی مراسمی، برخی جوایز و تشویق‌های نظامی را به تعداد 100 نفر از چهره‌های نظامی، دفاعی، امنیتی و قضائی این کشور اعطا کرد. این جوایز به نظر می‌رسد به مناسبت فرا رسیدن سی‌امین سالگرد استقلال این کشور به این افراد اعطا شده است.

بر اساس داده‌های منتشر شده در رسانه‌های این کشور، تاکنون به 37 نفر درجه سرلشکری اعطا شده است. همچنین حدود 18 نفر نیز نشان عالی «سی سالگی استقلال دولت تاجیکستان» را دریافت کرده، شمار دیگری نیز نشان‌های دیگر شجاعت، شایستگی و ... را دریافت کرده‌اند.

در همین حال برخی رسانه‌ها به این نکته نیز اشاره کرده‌اند که برای نخستین بار از زمان استقلال تاجیکستان، یک زن توانسته است در این کشور به درجه سرلشکری نائل آید. گفته می‌شود این فرد احتمالاً رئیس خدمات اجرایی دولت تاجیکستان است.

این در حالی است که در سال 2020 امامعلی رحمان تنها به 11 نفر درجه ژنرالی اعطا کرده بود. به نظر می‌رسد تحولات اخیر افغانستان و آمادگی مقامات نظامی، دفاعی و امنیتی این کشور عامل افزایش این تعداد بوده است.

خبر دیگری که در تحولات امنیتی تاجیکستان مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفته است، تجهیز و تقویت پایگاه نظامی 201 روسیه در جنوب تاجیکستان به موشک‌های ضدتانک است. رسانه‌های تاجیک به نقل از ریانووستی در این زمینه تصریح کرده‌اند که شمار قابل توجهی از موشک‌های ضدزره کورنت که برای مقابله با انواع ادوات زرهی از جمله خودروهای نظامی، تانک، نفربر و حتی هلیکوپتر نیز استفاده می‌شود، به پایگاه 201 روسیه تحویل داده شده است. پیش از این نیز روسیه به تقویت ساختارهای نظامی خود و دولت تاجیکستان پرداخته بود.

در کنار این تحولات، پس از انتشار اخباری مبنی بر انتقال سلاح، سوخت و تجهیزات به نیروهای مقاومت در پنجشیر افغانستان از طریق هلیکوپتر و از تاجیکستان، وزارت امور خارجه این کشور با انتشار بیانیه‌ای این اخبار را تکذیب کرده و تصریح می‌کند که «هیچ بالگرد تاجیکستانی مهمات به افغانستان منتقل نکرده است». این خبر به ویژه پس از تاکید امامعلی رحمان بر ضرورت تعیین سرنوشت تاجیک‌تبارها در افغانستان و سهم آن‌ها در دولت آتی در دیدار با وزیر امور خارجه پاکستان، به طور گسترده در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده بود.

انتهای پیام/