سید جواد هاشمی: باید مراقبت بیشتری داشته باشم/ چرا سینما و تلویزیون حق مطلب را نسبت به "شهید رجایی" ادا نکردند؟
سید جواد هاشمی سه بار نقش شهید رجایی را بازی کرده و اعتقاد دارد هنوز سینما و تلویزیون آنطور که باید و شاید به این شهید بزرگوار نپرداخته است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، بعد از تئاتر حج ابراهیم حج عاشورا در سال 58، با بازی در فیلم سینمایی «پرواز در شب» رسول ملاقلی‌پور رسماً وارد سینما شد. سیدجواد هاشمی بازیگر، کارگردان، نویسنده و مجری است که کمتر کسی است بازی‌های او را در نقش چندین شهید و شخصیت تاریخی به یاد نداشته باشد؛ او تاکنون در سریال‌های متعددی حضور داشته و نقش‌های مهمی همچون شهید کشوری را ایفا کرده است.
هاشمی در فیلم‌های سینمایی همچون "جان سخت"، "پرواز روح"، "راه طی شده"، "اخراجی‌ها"، "پسر تهرونی"، "سکوت"، "خسته نباشید"، "سیمرغ"، "پرواز در شب"، "چشم شیشه‌ای"، "آهوی پیشونی سفید"، "فیلسوف‌های احمق"، "معراجی‌ها"، "آخرین شناسایی"، "سجاده آتش"، "یاس‌های وحشی" و... جلوی دوربین رفته است. سریال‌های «مظلوم‌اول»، «تنها»، «افسون»، «شهر باران» و «پنج دقیقه» را نویسندگی و کارگردانی کرده است.
مخاطبان تلویزیون نیز هنرنمایی او را در سریال‌هایی همچون "شیوع"، "بیدارباش"، "موج و صخره"، "وضعیت سفید"، "دارا و ندار"، "دیدار"، "یتیمان کوفه"، "خط شکن"، "غریبانه"، "کمکم کن"، "قصه تاریخ"، "پول کثیف"، "بهترین تابستان من"، "یاد ایام"، "روایت انقلاب" و "نرگس" به یاد دارند. او همچنین نقش تبیان سردار سپاه امام حسن مجتبی(ع) در سریال "مختارنامه" را بازی کرده و با وجود کوتاهی نقش تأثیرگذاری زیادی داشته است.
در میانِ این کارها شاید یکی از نقش‌هایی که علاوه بر شهید کشوری در ذهن‌ها مانده باشد نقش شهید رجایی در سریال "دولت عشق" باشد و به تازگی با انتشار تیزرِ سریال "راز ناتمام" که به زندگی شهید رجایی می‌پردازد حضور دوباره سیدجواد هاشمی را در نقش رئیس‌جمهور سال 1360 ایران که به شهادت رسید را می‌بینیم. البته در کنار این موضوعات، حاشیه‌هایی هم به واسطه حضور این هنرمند در یک سریال نمایش خانگی برای او به وجود آمد که در لا به لای گفت‌وگو با "هاشمی" به آن پرداختیم:
به من گفتند به مادر شهید کشوری قول دادی نقش منفی بازی نکنی!
* گفت‌وگوی خود را با سئوالی درباره حاشیه‌های حضور شما در یک سریال نمایش خانگی آغاز کنیم. بازتاب‌ها و حاشیه‌های آن را مشاهده کرده‌اید. نظر شما چیست؟
یک موضوعی نسبت به من وجود دارد و غیرقابل تغییر است و ظاهراً به این دلیل هرچند وقت یک بار حاشیه‌هایی ایجاد می‌کنند. من این را قبول دارم هیچ‌وقت شمرخوان نباید نقش حسین‌خوان را در تعزیه قبول کند. اما واقعاً از اول هم دنبال این نبودم که حسین‌خوان باشم که نتوانم شمرخوان را بازی کنم. برخی‌ها می‌گویند به مادر شهید کشوری قول دادید نقش منفی بازی نکنید. من به مادر شهید کشوری قول دادم هر نقشی بازی نکنم؛ هر نقش هم به این معنا نیست نقشِ متفاوت بازی نکنم. قرار است نقشی بازی نکنم که آبرویی از شهدا ببرد و اتفاقی که گذشته مرا زیر سؤال ببرد.
من خیلی از نقش‌ها را رد کرده‌ام شاید بیش از 50 کاراکتر باشد که به من پیشنهاد شد و نپذیرفتم. برای نقشِ دستمالچی شریک مالک استخاره باز کردم و خوب آمد. نقش، منفی هم نیست و بعداً جلوتر برود می‌بینید که در جریان کارهای این‌ها نبوده است. اما مردم قدری تحمل‌شان کم شده و ناراحت هم نیستم.
از این همه جوک و شوخی ناراحت نشدم
در مجموع از این همه حساسیت و شوخی و جوک، نه تنها ناراحت نیستم بلکه احساس می‌کنم باید از این همه هزینه سنگین، مراقبت بیشتری داشته باشم. اما از این همه حواشی متعجبم! البته باز هم اشاره می‌کنم از این همه جوک لذت بردم و فقط متوجه نمی‌شوم که این هجمه‌ها از طرفی برخی، چه دلیلی دارد؟
نمایی از سریال "راز ناتمام" با بازی سیدجواد هاشمی- نقش شهید رجایی
من سه مرتبه نقش شهید رجایی را بازی کردم/ بزرگترین درس شهید رجایی به دولتمردان چیست؟
* تیزرِ سریال "راز ناتمام" هم منتشر شد و شما را دوباره با نقش شهید رجایی دیدیم. در این تحقیق و پژوهش‌ها درباره شخصیت این شهید بزرگوار به چه نکاتی رسیدید که برای دولت‌ها راهگشا و کارساز است؟
اولاً اینکه ما بگوییم دولت‌های بعد از رجایی، رجایی را نمی‌شناختند اصلاً منطقی نیست. بدون‌شک همه آنها زوایای آشکار و پنهان شخصیت بی‌نظیر رجایی را خوب می‌شناسند؛ چه دولت امروز، چه دولت دیروز و چه دولت پریروز. آنچه که متأسفانه رعایت نمی‌شود عملگرایی رجایی است. رجایی حرف کمتر می‌زد و بیشتر عمل می‌کرد. مسلماً بزرگترین درس شهید رجایی این است که من تاکنون توفیق داشتم سه مرتبه این نقش را بازی کرده‌ام.
جایی قسمت‌های کوتاه زندگی رجایی را ساختند و بخش‌های رجایی را در حد فیلم‌های کوتاه من بازی کردم و تلویزیون هم پخش کرد. یکی از آنها این بود یکی میوه نوبرانه برای ایشان می‌آورد و شهید بزرگوار می‌گوید مردم اول این میوه را نوبر کنند؛ بهتر است من این کار را نکنم! چرا باید یک رئیس جمهور که هنوز مردم نوبر نکردند قبل از مردم میوه نوبرانه بخورد. آن طرف می‌گوید من یادآوری کنم، از باغ خودم این میوه را چیده‌ام. شهید رجایی می‌گویند اگر می‌خواهی چیزی یادآوری کنی به من یادآوری کن من بچه عبدالصمدم، همان دستفروشی که دوره نوجوانی به سختی بزرگ شد. به من یادآوری کن من یادم نرود که من هنوز همان آدمم.
این آدم، آدم عملگرایی بود؛ به اعتقاد من آنچه از زندگی شهید رجایی دریافت کردم و به همین خاطر خوشحالم دفعه سوم این تجربه را با خودم همراه می‌کنم. من خودم عاشقِ ویژگی‌های شهید رجایی‌ام؛ کدام یک از این رئیس جمهورهای گذشته ما زیاد حرف نزدند و کدام یک از دولتی‌ها زیاد حرف نزدند و عمل کردند. شهید رجایی هم حرف کم می‌زد و به جای آن، عملش را زیاد می‌کرد.
همیشه تلاش کردم خودم را نه تنها در سایه گریم، بلکه در شخصیت‌پردازی و مطالعه و پژوهش به شخصیت شهید رجایی نزدیک کنم. صبوری، تحمل، سادگی، استقامت و از همه مهمتر جدّیت شهید رجایی در نوع رفتارش با آدم‌ها در عین احترام متقابل، جزو خصائصی است که در شهید رجایی وجود داشت و تأسی به آن می‌تواند هر مدیری را به جایگاه ویژه‌ای برساند.
شهید رجایی در حاشیه است
*سریال "دولت عشق" و کارهای دیگری که درباره شهید رجایی بوده و شما نقش ایفا کردید آنطور که باید و شاید دیده نشد. آیا "راز ناتمام" هم به همین صورت است و یا به شخصیتِ شهید رجایی بهتر پرداخته شده است؟
در این کار محور شهید باهنر است و رجایی همراهی‌اش می‌کند. این اتفاقی که ما بین این دو نفر افتاده مدنظر نویسنده بود و قصه اصلی درباره شهید باهنر است و شهید رجایی در حاشیه است. مسلماً رجایی نه در "دولت عشق" و نه در "راز ناتمام" و نه در هرکاری که سینما و تلویزیون به درستی معرفی نشده و حق مطلبش را ادا نکرده‌اند.
این هشدار را بارها داده‌ام؛ نگذارید "دفاع مقدس" تحریف‌شده به نسل جدید برسد
* این به حاشیه رفتن شهید رجایی و درست نساختن و اصلاً نپرداختن به برخی از شخصیت‌های جنگ هم جزو همان نکاتی است که نسبت به دفاع‌مقدس هم اجحاف کرده‌اند؛ قبول دارید؟
ما شهدایی داریم که می‌توانیم از زوایای مختلف زندگی‌شان فیلم بسازیم و با پرداخت به زندگی این شهیدان می‌توانیم ادعا کنیم دفاع مقدس نسبت به همه جنگ‌های عالم با وجود مشترکاتی، بی‌نظیر است. به‌اعتقاد من در مورد تحریف‌ها باید همه جوانب را درنظر گرفت. ما چرا همت را نمی‌سازیم؟ ما چرا شهید بروجردی را نمی‌سازیم؟ و خیلی از شهدایی مثل شهید محمود کریمی و شهید دستواره را نمی‌سازیم. ما شهدایی داریم که الگوهای تمام‌نشدنی دفاع مقدس‌اند.
این هشدار را بارها داده‌ام که اگر نسازیم نسلی خواهد آمد که خدای‌ناکرده، دفاع مقدسِ دیگری را در معرض نگاه مخاطب قرار خواهد داد. اینجا تحریف حتمی است. رهبر انقلاب هم فرمودند که "شما تا 20 سال دیگر زنده‌اید."، درست می‌فرمایند آدم‌های جنگ‌مان را باید تا دو دهه دیگر به تحرک وادار کنیم خاطراتشان را بنویسند. باید بایستند و واقعیت‌ها را عیناً، دقیق و سنجیده گردآوری کنند. مادر شهید علی‌اکبر صادقی که فرمانده‌ام بودند وقتی به شهادت رسید، مادرش بالای سرش حضور پیدا کرد و گفت "پسرم باید بخندد" و این شهید در قبر خندید.
می‌دانم شاید این‌ها معجزاتی است که موهوم به‌نظر برسد اما اگر خیلی از واقعیت‌ها را در قالب قصه و داستان، منسجم و درست روایت کنیم نه تحریف اتفاق می‌افتد و نه می‌گذاریم جامعه‌مان محو قهرمانان جعلی غربی‌ها شوند.
روایت بازیگر نقش محافظ امام حسن(ع) از سریال "مختارنامه"
* بگذارید درباره سریال "مختارنامه" و ژانر تاریخی هم که تجربه کردید با هم صحبت کنیم. این شب‌ها از شبکه قرآن، مردم این مجموعه تلویزیونی را دنبال می‌کنند.
بزرگترین نقطه قوت سریال "مختارنامه" این است که به حواشی زندگی امام حسین(ع) می‌پردازد، چرا که پرداختن مستقیم به وقایع کربلا شدنی نیست و امکان دارد که حق مطلب آنطور که بایسته و شایسته است، ادا نشود. افرادی مانند "شهریار بحرانی" می‌خواستند به واقعه کربلا به صورت مستقیم بپردازند، اما نشد، زیرا امکان مخدوش شدن تصویر ذهنی مخاطبان وجود دارد. در "مختارنامه" به وقایعی که بعد از شهادت امام حسین(ع) رخ می‌دهد، پرداخته می‌شود.
درست است که داستان از وقایع قبل از کربلا شروع و بخشی از زندگی امام حسن مجتبی(ع) به تصویر کشیده می‌شود که من در همان بخش‌ها بازی داشتم، اما اصل سریال مربوط به بعد از شهادت امام‌حسین(ع) است. "مختارنامه" اما مستقیم به واقعه کربلا ورود نمی‌کند و همین موضوع، وجه مهمی از آن است؛ موضوع دوم این است که سریال از یک پروداکشن مناسب و قدرت‌نمایی هنری خوب بهره‌مند است؛ این قدرت و تلاش خردمندانه را ما حتی در برخی از آثار سینمایی هم نمی‌بینیم و به نوعی موضوع تازه‌ای به شمار می‌رود.
وجه سوم، انتخاب بازیگران بود؛ استفاده از این تعداد بازیگر در یک سریال خیلی سخت است، اما به نظر من انتخاب هنرپیشه‌ها در 90 درصد موارد درست بود؛ شاید در یک الی دو مورد می‌شد انتخاب‌های بهتری کرد، اما در کل انتخاب بازیگران خوب بود؛ به اعتقاد من "مختارنامه" جزو سریال‌های کم‌نظیر تلویزیون است اما انتقاداتی هم به آن دارم.
نمایی از سریال "مختارنامه"- نقش تبیان محافظ امام حسن(ع)
چطور شد سیدجواد هاشمی محافظ امام حسن(ع) شد؟
* جذابیت نقش "تبیان" برای شما چه بود که قبول کردید در آن ایفای نقش کنید؟
بزرگترین جذابیتش این بود که آقای ولدبیگی و مشاورشان آقای عبدالله اسکندری به شدت روی گریم من کار کردند؛ آنها برای گریم من طراحی خاصی داشتند و درباره آن فکر کرده بودند؛ واقعیت این است که آنها نمی‌توانستند تمثال امام حسن مجتبی(ع) را نشان دهند، بنابراین می‌خواستند فردی در کنار ایشان باشد که ویژگی‌های نزدیک به حُسن صورت این امام را به نمایش بگذارد.
آنها می‌خواستند مرا به شکل و شمایلی در بیاورند که ویژگی‌های این امام را به نمایش بگذارد؛ شمایلی که به شخصیت بی‌نظیر ایشان (دور از جانشان) نزدیک باشد؛ موضوع دوم این بود که من نقش محافظ امام حسن(ع) را بازی می‌کردم؛ به لحاظ احساسی حسّ خاصی بود که در نقش کسی باشی که باید از جان امام حسن(ع) محافظت کند.
من یک نوع عاشقی را تجربه کردم، چون نقش فردی را بازی می‌کردم که قرار بود نگذارد خدشه‌ای به وجود نازنین فرزند امیرمؤمنان وارد شود؛ به همین دلیل، نقش را خیلی دوست داشتم. این شخصیت در ابتدا نتوانسته از امام(ع) محافظت کند و بعد می‌خواهد این گاف را جبران کند و حالا قرار است طوری مراقب امام(ع) باشد که کوچکترین صدمه‌ای به ایشان وارد نشود.
همیشه گفته‌ام برای کودکان کم نگذارید
* یک نکته‌ای که بسیار دغدغه شما بوده بحث ساخت آثار کودکانه و نوجوانانه است. اما در تلویزیون فضای آموزشی را بیشتر به کارتون‌های خارجی می‌دهند که ضعفِ بزرگی محسوب می‌شود؛ نظر شما در این باره چیست؟
تلویزیون برای آموزش و پرورش روحی و روانی کودکان فضای بهتری دارد البته نه به صورت مستقیم و کلیشه‌ای بلکه هنرمندانه! همیشه گفته‌ام برای کودکان کم نگذارید. چرا که شبکه‌ای مجزا طراحی شده به نام شبکه کودک اما از تأثیرگذاری که باید برای حوزه کودک اتفاق بیفتد خبری نیست. همان‌طور که شما اشاره کردید پخش‌های متعدد کارتون‌های خارجی روی آنتن را شاهدیم. درست است که کودکان به واسطه ذائقه‌سازی‌هایی که ایجاد شده علاقه‌مند به این انیمیشن‌ها و کارتون‌ها هستند خبری از تولیدات داخلی نیست و پخش‌های متعدد کارتون‌های خارجی را روی آنتن شاهدیم.
می‌توانم ادعا کنم گرانترین فیلم‌های کودک و نوجوان تاریخ سینما را ساخته‌ام
* این روزها چه کاری در مقام بازیگر و چه کارهایی در مقام کارگردان آماده پخش دارید؟
"شهر گربه‌ها" شماره یک و دو و "جزیره فضایی" را آماده اکران دارم اما به دلیل اینکه واقعاً این کارها خصوصی و با سرمایه شخصی ساخته شده و فیلم‌های ذی‌قیمتی‌اند از لحاظ اقتصادی نمی‌توانم به دست اکران آنلاین بسپارم. باید منتظر بمانم سینماها رونق بیشتری پیدا کنند. واقعاً فقط ترکیب بازیگران هم نیست و صحنه و ویژوآل افکت سنگینی هم دارد که بسیار پرهزینه‌اند. لباس‌های منحصر به فرد و گریم سنگین همه این‌ها هزینه‌بر است. فکر می‌کنم می‌توان مدعی این باشم که گرانترین فیلم‌های کودک و نوجوان تاریخ سینما را ساخته‌ام.
در مقام بازیگری هم به غیر از نقشِ کوتاه در "زخم‌کاری" که پخش می‌شود در سریال "راز ناتمام" بازی کرده‌ام و در شهرستان‌ها هم جلوی دوربین یک سریال و یک تله فیلم رفته‌ام.
به گزارش تسنیم، سریال تلویزیونی "راز ناتمام" که به زندگی شهید باهنر می‌پردازد، به روزهای پایانی فیلمبرداری‌اش نزدیک شده است و گروه، این روزها در لوکیشنی واقع در الهیه مشغول تصویربرداری سکانس‌های مربوط به زمان حال این پروژه تلویزیونی‌اند. بخش‌های مربوط به دهه پنجاه و شصت داستان به‌طور کامل تصویربرداری شده است و قرار است سکانس‌های پایانی مجموعه نیز در کشور ارمنستان مقابل دوربین برود.
با نزدیک شدن به روزهای پایانی تصویربرداری، گروه تولید از اولین تیزر این سریال رونمایی کردند. ساخت این تیزر به‌عهده حامد بردبار بوده است. نگاهی به این تیزر، ضعفِ در گریم برخی از شخصیت‌های پرداخت‌شده به چشم می‌خورد و حالا باید دید بازیگران این سریال که برخی پیش از آن در پروژه‌های دیگری همین شخصیت را ایفا کرده‌اند چطور از پَسِ موقعیت‌های نمایشی "راز ناتمام" به‌تهیه‌کنندگی و کارگردانی محمدامین امانی برآمده‌اند.
در اولین خبرهایی که از این سریال رسانه‌ای شد، اعلام کردند که قرار است در این سریال به زندگی شهید باهنر از تولد تا شهادت وی توسط سازمان مجاهدین خلق پرداخته شود. در این سریال مسئولیت‌های وی در مجلس شورای اسلامی، تبلیغ دین و نیز سخنرانی و زندانی شدن‌های شهید باهنر نمایش داده می‌شود،
شخصیتی که به‌عنوان وزیر آموزش و پرورش و نخست‌وزیر کشور بوده است اما کار فاخری درباره ایشان تولید نشده است اما تلویزیون تصمیم گرفت با گروهی کاربلد به‌سراغ تحقیق و پژوهش و نگارش فیلمنامه و در نهایت تولید این سریال تلویزیونی برود، لوکیشن‌هایی که در تهران و خارج از کشور باشد.
این جزئیات برآمده از گفت‌وگویی است که در زمان پیش‌تولید سریال با کارگردان و تهیه‌کننده این سریال تلویزیونی انجام شد. داستان "راز ناتمام" از زمانی شروع می‌شود که شهید باهنر به عنوان نخست‌وزیر منصوب می‌شود؛ درام بیشتر حولِ این اتفاقات است. داستان پیچیدگی‌های پلیسی دارد که مربوط به پرونده انفجار و حمله تروریستی است که سرکرده‌اش شخصی بهنام "کشمیری" بود.
بازیگرانی همچون فرهاد جم در این سریال نقشِ مهمی به‌عهده دارند؛ کسی که پیش از این در اجرای برنامه "خانه تو" که از شبکه چهار سیما روی آنتن می‌رفت و چندی پیش نقش روحانی را در سریال "ستایش3" ایفا کرد. او حالا نقش شهید باهنر را در این سریال بازی می‌کند و باید دید که در طول داستان چگونه از پسِ موقعیت‌های پرداخته‌شده برآمده است، از طرفی دیگر سیدجواد هاشمی که پیش از آن نقش شهید رجایی را در سریال "دولت عشق" بازی کرد دوباره این نقش را به‌عهده گرفته است.
رامین راستاد بازیگری است که کم‌وبیش سریال‌هایی برای تلویزیون بازی می‌کند. او در گفت‌وگو با تسنیم آرزو کرده بود که نقش مرحوم هاشمی رفسنجانی را بازی کند؛ "بارها گفته‌ام در تاریخ معاصر عاشق نقش شخصیتی بهنام مرحوم هاشمی رفسنجانی‌ام که این نقش را بازی کنم، تا الآن این اتفاق نیفتاده و امیدوارم فیلمی در تاریخ معاصر ساخته شود و این نقش را من بازی کنم. پیچیدگی این شخصیت را دوست داشتم و دوست دارم از این نقش‌ها در کارنامه‌ام داشته باشم."
حالا همان‌طور که پیش از آن هم گفته شد و در تیزر هم می‌بینیم او کنار فرهاد جم (شهید باهنر)، سیدجواد هاشمی (شهید رجایی)، نقش مرحوم هاشمی رفسنجانی را بازی می‌کند. در سریال "معمای شاه" نقش مرحوم هاشمی رفسنجانی را حسین باقریان بازی کرده بود.
بهرام ابراهیمی هم نقش مهندس بازرگان را بازی می‌کند و علیرضا مهران هم به‌عنوان اولین بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون نقش رهبر معظم انقلاب را در سریال "معمای شاه" بازی کرد. در سریال "جلال" نقش آیت‌الله سید محمدعلی قاضی طباطبایی را از او دیدیم و حالا دوباره در سریال "راز ناتمام" نقش رهبر انقلاب را به او سپرده‌اند.
بازیگرانِ دیگری که در این سریال بازی کرده‌اند عبارتند از: نگین معتضدی، شهرام عبدلی، مریم کاویانی، مریم خدارحمی، مهدی امینی‌خواه، مسعود رحیم‌پور، مهدی کوشکی، محمدرضا علیرضایی، ابوالفضل همراه، لیلا بوشهری، مرتضی کاظمی، مجید شهریاری، فرهاد طوفان، هدایت‌الله سجادی، کیاوش زارع‌طلب، بهنام شعبانی.
این سریال با محوریت روایت زندگی پر فراز و نشیب شهید محمد جواد باهنر و اتفاقات سال‌های پس از جنگ و نفوذ دشمن در ارکان دولت در زمان حال می‌پردازد. پیگیری‌ها هم نشان می‌دهد این سریال با شخصیت "کشمیری" به‌سراغ نفوذی‌هایی می‌رود که با ظاهر موجه، به انقلاب ضربه می‌زنند.
قرار است "راز ناتمام" پس از اتمام کامل مراحل فنی از یکی از شبکه‌های سراسری روی آنتن برود.
انتهای پیام/