زنجان در بن بست حاشیه‌نشینی/ معضلات اجتماعی بین حاشیه‌نشینان پرسه می‌زند
گروه استانها - حاشیه‌نشینی جلوه عینی نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی است که در پس ضعف دستگاه‌های نظارتی، قارچ گونه در حال رشد است و معضلات فراوانی را برای مردم و مسئولان در پی داشته است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از زنجان، حاشیه‌نشینی یا سکونتگاههای غیررسمی و یا به اصطلاح مناطق کم‌برخوردار واژه‌های سه‌گانه‌ای هستند که در کالبد اجتماعی برخی مناطق شهری شنیده می‌شود.
در دهه‌های اخیر به علت افزایش جمعیت، مهاجرت مردم از روستا به شهر، افزایش قیمت مسکن و اجاره‌بها و مهم‌تر از همه ضعف دستگاه‌های نظارتی شاهد افزایش جمعیت در حاشیه شهرها بودیم که همین مهم امروزه به یک معضل به نام پدیده حاشیه‌نشینی تبدیل شده است.
حاشیه نشینی که در گذشته تنها در شهرهای کلان کشور وجود داشت رفته رفته به شهرهای کوچکی همچون زنجان نیز سرایت کرده و آسیب‌هایی از قبیل بهداشت نامناسب، سطح اقتصادی پایین، عدم وجود امکانات آموزشی و رفاهی، کودکان کار، فقر، بزهکاری را به دنبال دارد.
استانی که جوانان روستایی‌اش به دلیل کمبود آب و نبود شغل مناسب داس‌های خود را بر زمین نهاده و با اندک سرمایه‌ای که در دست دارند، روستای خود را ترک کرده و به سمت شهر مهاجرت می‌کنند به امید اینکه بتوانند رویاهای خود را به حقیقت تبدیل کنند غافل از آن که زندگی در این محله‌های حاشیه نشین به خودی خود آن‌ها را از رویاهایشان دورتر می‌کند.
نبود امکانات مناسب در محلات با بافت فرسوده سبب شده تا هر روز اهالی این محله‌ها با چالش‌های جدیدی روبه رو شوند، در هم تنیده شدن خانه‌ها و کوچه‌های باریک این محله‌ها در هنگام بروز یک حادثه برای ساکنان موضوعی است که گاهی مانع خدمات‌رسانی گروه‌های امداد به فردی که در انتهای کوچه دچار سانحه شده است، می‌شود.
از سویی دیگر این مناطق از نظر سرانه‌ها و معیارهای جمعیتی، آموزشی، اجتماعی، کالبدی و مسکن دارای حداقل میزان نرخ اشتغالند و اکثریت زیر خط فقر قرار دارند.
در کنار بحث حاشیه‌نشینی، وجود بافت‌های فرسوده نیز معضل دیگری است که در شهرهای بزرگ وجود دارد و گاهاً برخی مناطق خالی از سکنه شده اما این بافت‌های فرسوده نیز در گذر زمان محل و مامنی برای اقشار ضعیف، معتادان شده و در بالا بردن آسیب‌ها و هنجار‌های اجتماعی تاثیر بالایی دارد.
د این راستا مسعود بیات‌منش، مدیرکل راه و شهرسازی استان زنجان در گفت‌و‌گو با تسنیم با اشاره به اینکه بیشتر سکونتگاههای غیررسمی استان در چهار شهر با یک هزار و 100 هکتار پراکنده است، اظهار داشت: مساحت مذکور 12 درصد مساحت کل شهرها را شامل می‌شود که این مناطق یکی از معضلات تولید آسیب‌های اجتماعی را سبب می‌شود.
وی با بیان اینکه هشت محله در سطح شهر زنجان به عنوان حاشیه‌نشینی محسوب می‌شود و باید فکر اساسی برای بهبود شرایط این مناطق داشت، افزود: تلاش بر این است تا در یکی از مهمترین مناطق حاشیه نشین شهر زنجان کاربری‌های عمومی ایجاد شود.
آسیب‌های اجتماعی در نجف‌آباد و اسلام‌آباد
مدیرکل اداره راه و شهرسازی استان زنجان با بیان اینکه 90 درصد سکونتگاههای غیررسمی استان زنجان در دو منطقه نجف‌آباد و اسلام آباد قرار داد، گفت: وضعیت در این دو منطقه به لحاظ مشکلات و آسیب‌های اجتماعی بغرنج‌تر است که باید این مسائل برطرف شود.
وی با بیان اینکه مساحت نجف آباد 80 هکتار است و بیش از 25 هزار نفر جمعیت در آن ساکن هستند، گفت: برای بهبود بخشیدن به شرایط این منطقه تفاهم‌نامه‌ای با بنیاد مسکن منعقد شده که برنامه‌های مطالعاتی برای این منطقه انجام شده و در آینده مدل‌های مختلف بهسازی و نوسازی در آن اجرا خواهد شد.
بیات منش با بیان اینکه که امیدواریم با کمک سایر نهاد‌ها همچون بنیاد مسکن مسائل پیرامون سکونتگاههای غیررسمی و حاشیه نشینی را به حداقل برسانیم، عنوان کرد: با هزینه کرد پنج میلیارد تومانی طرح مطالعاتی در این مناطق انجام شده تا بتوانیم وضعیت را به لحاظ نوسازی و بازسازی بهبود ببخشیم.
بیات‌منش عنوان کرد: یکی از مهمترین مسائلی که وجود دارد سکونتگاههای غیررسمی با هسته‌های روستایی همچون روستای دو‌اسب در شهر زنجان است با اینکه این روستا خارج از شهر قرار دارد اما در طرح جامع جز شهر گنجانده شده‌اند و طرح به تصویب نیز رسیده است؛ همین امر سبب رشد روز افز‌ون جمعیت در این منطقه شده است.
وی تاکید کرد: باید شهرداری نظارت دقیق بر این مکان‌ها داشته باشد اما متاسفانه هیچ نظارتی انجام نگرفته و نرخ رشد در این مناطق به بالای 10 درصد رسیده در حالی که این نرخ رشد در نوع خود در سطح کشور بی‌همتا است.
همین طور سعید شاهین‌فر، معاون مسکن راه و شهرسازی استان زنجان نیز در گفت‌و‌گو با تسنیم اذعان کرد: در سطح استان به طور میانگین بالای 700 هکتار بافت فرسوده وجود دارد که 500 هکتار از سطح مذکور در شهر زنجان قرار دارد و بیش از 200 هکتار نیز در سه شهر ابهر، خرمدره و قیدار پراکنده است.
وی افزود: نخستین مولفه برای بررسی طرح بافت فرسوده برای باز آفرینی جمعیت است و باید جمعیت بالای بیش از 25 هزار نفر جمعیت وجود داشته باشد که در چهار شهر مذکور این شرایط وجود دارد اما در شهرهایی مانند ماهنشان، ایجرود، آببر و سلطانیه 25 هزار نفر جمعیت وجود ندارد و بر روی آن‌ها اقدام بازآفرینی انجام نمی‌شود.
معاون مسکن راه و شهرسازی استان زنجان با بیان اینکه شرکت بازآفرینی با ارائه تسهیلات، قیر برای معابر در اجرای پروژه‌های فرسوده و ناکارآمد کمک می‌کند عنوان کرد: جمعیت بالای 25 هزار نفر مهمترین شاخصه برای انجام این امر است.
وی با اشاره به اینکه هشت درصد شهر زنجان بافت فرسوده است گفت: در شهر ابهر هشت درصد، خرمدره شش درصد و قیدار چهار درصد مساحت شهر فرسوده است اما نسبت به استان‌های دیگر این آمار خوب است و شرایط در استان زنجان نسبت به سطح کشور بهتر است.
با تمام این‌ها، امروزه با افزایش جمعیت و نبود فرصت برابر استفاده از منابع و امکانات زندگی، بیکاری و فقر، ترویج مادی‌گرایی و تبلیغ زندگی شهرنشینی، خشکسالی و غیره روز به روز بر جمعیت مهاجران افزوده شده و حاشیه‌نشینی همچون قارچ گونه در حال رشد است که نتیجه این امر چیزی جز به حاشیه رفتن سبک مطلوبی از زندگی و محوریت یافتن انواعی از ناهنجاری‌های اجتماعی و بزهکاری در بین مردم حاشیه نشین نیست.
فرید حائری
انتهای پیام/ش