میراث حماسه-۱| هفت گنج جنگ هشت ساله + فیلم
دستاوردهای هر جنگ به نوبه خود قابل بررسی است. اما در تحلیل جنگ تحمیلی هشت ساله عراق علیه ایران باید از دفاع مقدس به عنوان یک فصل جدید یاد کرد که درس‌هایی آموزنده در خود دارد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، جنگ مخرب‌ترین و پرچالش‌ترین اقدامات ضدبشری است که همواره با تلفات انسانی تا تخریب اماکن و مراکز مختلف همراه بوده است. اما در آموزه‌های اسلامی علاوه بر اینکه مسلمانان از تهاجم و جنگ‌افروزی منع شده‌اند بر ضرورت دفاع مشروع در برابر هر گونه تهاجم و جنگ‌طلبی تأکید شده است. از این رو از عنوانی تحت عنوان «جهاد» استفاده می‌شود که بار معنایی و مفهومی خاصی در فرهنگ اسلامی دارد. به عبارت دیگر «جهاد» تلاشی از سوی مسلمانان برای حرکت در مسیر الهی و برای دفاع از جان و مال افراد مظلوم است.
هشت سال دفاع مقدس و مظلومانه ایران اسلامی نیز از همین جنس است. تاریخ و افکار عمومی متعهد و منصف نیز این واقعیت را پذیرفته و اذعان کرده است که مردم ایران هرگز جنگ را آغاز نکرده‌اند بلکه در برابر تهاجم نظامی غافلگیرانه ارتش بعث عراق، مظلومانه و با کمترین تجهیزات، ایستادگی جانانه‌ای کرده‌اند. تاریخ دفاع مقدس مملو از خاطرات رشادت‌ها، ایثارگری‌ها و جان‌فشانی‌ها غیور مردان و زنان ایرانی است.
* درس‌های ماندگار از راهبرد ایران در دفاع مقدس
درس‌های سال‌های افتخارآفرین دفاع مقدس نه تنها فراموش نشدنی است، بلکه به عنوان راهبرد و استراتژی بلندمدت می‌تواند مسیر روشنی را پیش روی ما قرار دهد و همچون چراغی این راه پر پیچ و خم و پر از خطر را برای ما روشن سازد. بنابراین هرچند جنگ ماهیت خوبی ندارد اما دفاع مقدس در برابر جنگ‌افروزی‌ها، گنج‌هایی نهفته‌ای در دل خود دارد که با بررسی آنها نه تنها می‌توان مانع از جنگ‌افروزی دشمنان شد بلکه راه و روش حکومت‌داری را نیز می‌آموزد.
دستاوردهای هر جنگ به نوبه خود قابل بررسی است. برای مثال در جنگ جهانی اول و دوم می‌توانیم نقاط قوت و ضعف هر کشوری را بیابیم یا استعداد نیروی انسانی آن کشور را در برابر دشمن بسنجیم، اما در تحلیل جنگ تحمیلی هشت ساله عراق علیه ایران باید از دفاع مقدس به عنوان یک فصل جدید یاد کرد که طبعاً با جنگ‌افروزی و جنگ‌طلبی بسیار متفاوت است. جنس دفاع مقدس، نیروی آن، تفکر آن، رهبری آن و... رنگ و بوی دیگری دارد؛ چرا که جنس دفاع مقدس «جهاد و قدم در راه الهی» است.
جنگ ایران و عراق در حالی شکل گرفت که ملت ایران هنوز در حال و هوای پیروزی انقلاب اسلامی در حال ساختاربندی نظام نوبنیاد جمهوری اسلامی بود. صدام به زعم خود به فکر کشورگشایی افتاد و درصدد ساقط کردن انقلاب نوپای اسلامی بود. اما غیورمردان و شیرزنان ایرانی آنچنان درسی به او آموختند که این درس نه تنها برای صدام بلکه برای جهانیان درس‌آموز شد.
هفت درس دانشگاه دفاع مقدس بسیار خواندنی است. هرچند درس‌های بزرگ دانشگاه آموزنده سال‌های دفاع مقدس در این مقال نمی‌گنجد.
1. استفاده از نیروهای جوان و پر استعداد
«صدام حسین» زمانی آتش جنگ را علیه ایران انقلابی ـ اسلامی برافروخت که هنوز کادرسازی جدی در رأس کشور انجام نشده و وضعیت ارتش هم به واسطه مشکلات عدیده به مرحله ثبات نرسیده بود. اما این جوانان بودند که به ندای «هل من ناصرٍ ینصرنی» حضرت امام(ره) پاسخ مثبت دادند و برای دفاع از کیان، مرز و بوم و اندیشه‌های سترگ انقلاب و نظام به میدان آمدند.
امام(ره) به جوانان آن روز اعتماد کرد. نقشه راه را که همان «جهاد در راه خدا» بود را روبه‌روی آنها گذاشت و تصمیم‌گیری و نهایی‌سازی حرکت را به آنها واگذار کرد. آنها هم با جان و دل این فرمایشات را نصب‌العین قرار دادند و هرچه در توان داشتند در پاسخ به اعتماد «حضرت جان» وارد میدان کردند.
نتیجه این اعتماد را می‌توان با تورّق در تاریخ دفاع مقدس دریافت که آنها با دستانی خالی حتی یک وجب از خاک کشورمان را در اختیار دشمن قرار ندادند. این جوانان به خدا توکل کرده و با نگاه به نقشه ولایت فقیه به دلیل استعداد، انرژی جوانی و پویا بودن ذهن کاری کردند که کارستان شد. بی‌شک یکی از مهم‌ترین دستاوردهای دفاع مقدس همین اعتماد به فرماندهان 20 تا 30 ساله است که با تئوریزه کردن تفکرات خود و همچنین عملیات‌های جانانه به ما آموختند که اگر آنها تجربه کافی ندارند، اما می‌توانند اقدامات را از جنس «نور» انجام دهند.
2. پاسخ دندان‌شکن به دشمن بعث متجاوز
صدام در خیال خام خود تصور می‌کرد 3 روزه خوزستان و یک هفته‌ای به تهران می‌رسد (البته ناگفته نماند که نقشه صدام با توجه به وضعیت سیاسی کشور، نابسامانی ارتش، درگیری‌های مرزی و غیره دور از ذهن نبود) اما غافل از آنکه دلدادگان به اسلام جان خود را برای اسلام می‌دهند، همچنین که خداوند ناصر این انقلاب خواهد بود.
اما چندی از هجوم سراسری نگذاشته بود و تنها بخشی از خوزستان به تصرف صدامیان درآمده بود که آنها تقاضای آتش‌بس کردند. بسیاری از پژوهشگران و محققین دفاع مقدس بر این باورند که صدام در همان روزهای ابتدایی که پشت درب‌های خرمشهر گیر کرده بود، فهمید که نمی‌تواند از پس از رزمندگان ایرانی بربیاید، برای همین توقع داشت با توجه به دستیابی به بخشی از خواسته‌های خود که همان تسلط بر آن موقعیت ژئوپولتیک بود، از ادامه جنگ خودداری کند.
اما مردم و به ویژه جوانان غیرتمند ایران اسلامی با تأسّی از اندیشه‌ها، دیدگاه‌ها و راهبردهای امام روح‌الله(ره) پاسخی قاطعانه به دشمن بعثی دادند.
3. عدم وابستگی به شرق و غرب
نکته‌ای که طی چند سال گذشته و حتی اوایل انقلاب بارها و بارها از برخی جریان‌های لیبرال و برخی از غافلین و شاید خائنین گفته می‌شود بحث ارتباط به قدرت‌های بزرگ است.
گفتگو با «کدخدا» شاه‌بیت تمام این محاورات است؛ یعنی آنها آنچنان مرعوب مستکبرین شده‌اند که پیشرفت و تعالی کشور را مدیون ارتباط با این جهان‌خواران می‌دانند در حالی که دفاع مقدس به ما فهماند که یک ملت با دستان خالی و توکل به خدا و توجه به استعدادهای داخلی می‌تواند تنها در برابر دشمن که از سوی 150 کشور حمایت و تأمین می‌شد ایستادگی کند و به پیروزی نایل آید.
در بسیاری از اسناد تاریخی می‌خوانیم که بیش از 20 کشور به صورت نیروی انسانی و قریب به 150 کشور به صورت تسلیحاتی، مالی، اطلاعاتی، تجهیزاتی و معنوی از صدام جنایتکار پشتیبانی کردند؛ اما این ملت ایران بود که با تکیه به توان داخلی و اعتماد به جوانان توانست پشت دشمن را بر زمین بکوبد که این عدم وابستگی به بلوک شرق و غرب، همچنان چراغ راهی در برابر دیدگان ملت ایران است که بدون هیچ وابستگی ندای حق را سر می‌دهد.
4. اختلافات درونی و سوءبرداشت‌های بیرونی
بسیاری از کارشناسان بر این باورند که اختلافات درونی ابتدای انقلاب اسلامی، صدام را بر آن داشت تا نقشه حمله را اجرایی کند؛ هرچند صدام از مدت‌ها قبل درصدد حمله به ایران بود، اما اختلافات درونی باعث شد، طمع بیشتری برای حمله داشته باشد. به عبارت دیگر اختلافات درونی ملت ایران موقعیتی را برای صدام ایجاد کرد که بتواند از آن آب گل‌آلود ماهی بگیرد. برهمین اساس فکر می‌کرد این اختلافات باعث می‌شود نیروی نظامی و مردمی برای دفاع از کشور دچار «شک» شوند یا سرگرم این اختلافات در پایتخت بوده و مرزها را فراموش کنند.
برخی از مورّخین دفاع مقدس بر این باورند که اگر دولتی مقتدر روی کار بود و احزاب سیاسی دامنه اختلافات با یکدیگر را کنترل و مهار می‌کردند، صدام به طمع دست‌اندازی به ایران نمی‌افتاد.
به همین دلیل باید گفت اختلافات داخلی هرچند اندک و پیش پا افتاده، می‌تواند دستاویز و روزنه‌ای برای دشمن باشد تا بتواند اهداف خود را عملیاتی و اجرایی کند.
5. پیشرفت ایران در صنعت دفاعی و نظامی
در خاطرات بسیاری از رزمندگان دفاع مقدس می‌خوانیم که ایران برای به دست آوردن تجهیزات نظامی در تنگنا بوده و امکان بهره‌مندی و واردات تجهیزات نظامی از دیگر کشورها نیز به دلیل عدم همکاری آنها میسر نبوده است. سال‌های جنگ، وضعیت نابرابری را از نظر تعداد نیرو و تجهیزات و سلاح‌های نظامی ایجاد کرده بود. ایران از دسترسی به کمترین امکانات نظامی به شدت محدود بود. اما تازه‌ترین و پیشرفته‌ترین تجهیزات و امکانات نظامی از کشورهای مختلف در اختیار دشمن بعثی قرار داشت.
با این حال، صنعت دفاعی و نظامی کشور در سال‌های دفاع مقدس پیشرفت قابل توجهی داشت به گونه‌ای که اکنون می‌توان دستاوردهای بزرگ و مثال‌زدنی این صنعت را در حوزه‌های مختلف به نظاره نشست. ایران با ایستادگی و اتّکا به ظرفیت درونی کشور اکنون به عنوان یکی از صادرکنندگان مطرح تجهیزات نظامی تبدیل شده است.
این واقعیتی انکار ناپذیر است که شهید «حسن تهرانی‌مقدم» با درک صحیح از وضعیت دفاع مقدس، ایران اسلامی را به قدرت برتر موشکی در منطقه تبدیل کرده است.
6. نصرت الهی وعده تحقق‌یافته الهی در سال‌های دفاع مقدس
نبود امکانات، نداشتن تجربه جنگ، نبود نیروی متخصص، خیانت‌های رئیس‌جمهور وقت و غیره نه تنها زمینه پیروزی دشمن بعثی علیه ایران را فراهم نکرد بلکه به شکست مفتضحانه صدام و شرکای جنگی وی انجامید. باید پرسید چه عاملی باعث شده این اتفاق به نفع انقلاب اسلامی رقم بخورد؟
اگر قوای دشمن و توان داخلی را با تمام این مشکلات بسنجیم، می‌بینیم اراده غیبی و وعده الهی به یاری انقلاب اسلامی آمده است. چرا که هر چه در روی کاغذ داریم از توان و قدرت بی‌شمار رژیم بعث حکایت دارد؛ اما این وعده الهی است که قرار است این انقلاب را پابرجا نگه دارد تا به صاحب اصلی آن تحویل دهد.
در اعترافات بسیاری از اسرای عراقی می‌خوانیم که «تا دستیابی به پیروزی ـ در محوری ـ چیزی نمانده بود اما نمی‌دانم چه اتفاقی افتاد که جریان به شکست کشیده شد. تعداد ما از حیث تجهیزات و نیروی انسانی بسیار بیشتر از ایرانیان بود اما صحنه مثل یک معجزه تغییر کرد».
این اعترافات که در طول دفاع مقدس بی‌شمار است حکایت از امدادهای غیبی است.
به صورت قطعی می‌توان گفت که یکی از دلایل قطعی پیروزی ملت ایران در برابر رژیم بعث عراق امدادهای غیبی و توکل رزمندگان اسلام به خداوند متعال بود.
7. تبعیت از ولایت فقیه
رهبری و فرماندهی یک جریان تأثیر بسزائی در پیشرفت آن جریان دارد. اگر فرماندهی و رهبری انسان صالحی باشد، یقیناً مسیر الهی را برگزیده و راه الهی را معرفی می‌کند. رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی(ره) براساس آموزه‌های دینی برابر رژیم طاغوت ایستادگی کرد تا دین اسلام را در کشورمان نهادینه کند.
ایشان تلاش کردند تمام فعالیت‌های خود را بر اساس دین مبین اسلام پایه‌ریزی کنند. دفاع مقدس نیز یکی از پرونده‌های مهم رهبری حضرت امام(ره) در طول انقلاب اسلامی است که بر اساس همین تفکر شکل گرفت. ایشان در این دوران نکات، سخنان و فرمایشاتی دارند که در طول تاریخ بی‌سابقه است. حضرت امام خمینی(ره) در همان مرحله ابتدایی جنگ در حالی که برخی در هیاهو هجوم سراسری رژیم بعث دست و پای خود را گم کرده بودند فرمود: «گمان نکند ملت ایران که ارتش ایران نمی‌تواند جلوی اینها را بگیرد. خیر، ارتش ایران و قوای مسلح ما پاسدارهای عزیز ما قادر به این معنا هستند. لکن تا مسئله جدی نشود، آنها جدا عمل نمی‌کنند آن روزی که مسأله جدی شده به تمام اینها به طور جد امر می‌کنم که عمل بکنند و عراق را بر جای خودشان بنشانند. ملت ایران نباید خیال بکنند که جنگی شروع شده است و حالا فرض کنید که دست و پای خودمان را گم کنیم نه، این حرف‌ها نیست یک چیزی آوردند و یک بمبی اینجا انداختند و فرار کردند، رفتند. الآن هم دولت ایران جواب آنها را مشغول‌اند که جواب آنها را بدهند و می‌دهند. یک دزدی آمده است یک سنگی انداخته و فرار کرده رفته است سرجایش»
این سخنان حضرت امام خمینی(ره) حکایت از عمق ایمان قلبی ایشان داشت که همین آرامش درونی در میان مردم و رزمندگان رواج پیدا کرد و مردم هم با آرامش به نتیجه درست فکر کردند.
اگر بخواهیم فقط یک مثال از تدابیر رهبر کبیر انقلاب اسلامی به زبان بیاوریم موضوع محاصره آبادان است. ایشان به فرماندهان وقت اعلام می‌کنند که باید محاصره آبادان شکسته شود. این فرمان نشان از دوراندیشی و آینده‌نگری رهبر کبیر جمهوری اسلامی ایران دارد. برخی از نویسندگان آمریکایی و تحلیلگران سیاسی اعتراف کرده‌اند که اگر محاصره آبادان کامل می‌شد کار جمهوری اسلامی ایران یکسره شده بود.
این تصمیمات نظامی دقیق و متقن از یک رهبر دینی بسیار تعجب‌آمیز است؛ بر همین اساس است که می‌توان گفت که اندیشه‌های امام برگرفته از توسل و توکل به اراده مطلق الهی بوده است.
از این مثال‌ها در طول دفاع مقدس بسیار است که حضرت امام خمینی(ره) در بزنگاه‌ها دستوراتی را اعلام می‌کنند که ورق جنگ را به نفع ملت ایران برمی‌گرداند و رزمندگان نیز با تبعیت از ایشان علاوه بر عقب راندن دشمن بعثی، اقتدار و عزت را به کشورمان به ارمغان آوردند.
بنابراین تبعیت از رهبری نه تنها باعث پیروزی ملت ایران در برابر رژیم طاغوت، گروهک‌های مسلح مرزی و رژیم بعث عراق شد، بلکه امروز نیز بر عزت و اقتدار ایران اسلامی در منطقه و عرصه جهانی افزوده است.
-----------------------------------------------------
نویسنده: محمد کربلایی اسماعیل، پژوهشگر دفاع مقدس
-----------------------------------------------------
انتهای پیام/؛