اقتصاد ترکیه در انتظار زمستان سخت

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، چند سالی است که اقتصاد و بازار ترکیه، رنگ ثبات و آرامش را به خود ندیده و تورم و فقر، مردم این کشور را با مشکلاتی روبرو کرده که در 19 سال اخیر نظیر نداشته است.

به عبارتی دیگر، هیچگاه در تاریخ حزب عدالت و توسعه، سابقه نداشته که بیکاری، گرانی و فقر، تا این اندازه، مردم ترکیه را با نگرانی ها و گرفتاری های مداوم روبرو کند. حالا چند روزی است که پس از اعلام تصمیم شهاب کاواجی رئیس بانک مرکزی ترکیه در مورد کاهش نرخ سود تسهیلات بانکی، یک بار دیگر دلار بالاتر رفته و لیره ترکیه، کم ارزش تر و نحیف تر شده است.

به عبارتی دیگر، نرخ دلار آمریکا در برابر لیره ترکیه از حد انتظارات و پیش بینی های مقامات سیاسی و اقتصادی بالاتر رفته و انتظار می رود در ماه های آتی، شرایط سخت تر شود.

هر 1 دلار آمریکا به 8 لیره و 86 قوروش رسیده که تاکنون چنین نرخی در ترکیه سابقه نداشته و پول آمریکا برای رسیدن به عدد 9 لیره، فقط 14 قوروش دیگر لازم دارد.

هر 1 دلار آمریکا در پایان سال 2019 میلادی معادل 5 لیره و 95 قوروش بود، در پایان سال 2020 میلادی به 7 لیره و 35 قوروش رسید و در سه ماهه نخست سال جاری میلادی وارد کانال 8 لیره ای شد.

دو بانک سرمایه گذاری بین المللی Merrill Lynch و JP Morgan گزارش هایی را منتشر کرده اند که کاهش نرخ سود بانک مرکزی جمهوری ترکیه را ارزیابی می کند.

هر دو بانک اعلام کردند که انتظار دارند بانک مرکزی ترکیه، باز هم به کاهش نرخ بهره خود ادامه دهد. مریل لینچ همچنین اعلام کرده که نوسانات زیادی در لیر ترکیه در ماه های آینده مشاهده می شود.

به گفته این سازمان، اگر اقدامات پولی نامتعارف در این فرآیند انجام شود، تعجب آور نخواهد بود. این در حالی است که کارشناسان اقتصادی ترکیه معتقدند که کاهش نرخ سود تسهیلات بانکی، خارج از اراده شخص رئیس بانک مرکزی و یک تصمیم تحمیل شده از سوی رئیس جمهور بوده که قائل به استقلال بانک مرکزی نیست و در اقدامات مرسوم و همیشگی خود در مخالفت با سود بانکی، تنها منافع حزبی و سیاسی را دنبال می کند و حاضر نیست به نظریات مشاورین اقتصادی، وقعی بنهد.

زمستان سخت در راه است

آتیلا یشیل آدا اقتصاددان و تحلیل گر مالی ترکیه، دیروز در مورد وضعیت کنونی اقتصاد کشورش، تحلیل کوتاهی نوشت که بازتاب گسترده ای در رسانه ها و فضای مجازی پیدا کرد.

یشیل آدا که همواره پیش بینی های او در مورد فراز و فرودهای نرخ دلار و وضعیت بازار درست درآمده، برای وصف رویدادهای احتمالی آتی، این عبارت مشهور را به کار برد: «زمستان سختی در راه است».

یشیل آدا در توضیح پیش بینی خود گفته است:«پس از کاهش نرخ بهره بانک مرکزی، زمستان بسیار سختی برای لیره ترکیه در راه است. در نتیجه، مداخلات مداوم برای حفظ ارز وجود خواهد داشت و این روند را می توان نهایتاً برای 3 تا 6 ماه ادامه داد. من بر اساس برنامه جدید ابلاغ شده از سوی دولت که به عنوان برنامه پلان میان مدت نامگذاری شده، به شما می گویم، اگر دلار از 9 لیره و حداکثر 9.25 لیره تجاوز کند، مداخله بسیار خشنی صورت خواهد گرفت. ما در زمستان، برای تامین بسیاری از اقلام مصرفی و مواد غذایی، رشد قیمت باور نکردنی را تجربه خواهیم کرد».

تحلیل گران معتقدند که علاوه بر پیامدهای اقتصادی مرتبط با فربه شدن دلار و تاثیر آن بر بازار واردات کالا و مواد خام و در نتیجه گرانی در بازار، باید تبعات روانی و اجتماعی را نیز در نظر گرفت. چرا که اگر دلار از مرز 9 لیره بگذرد و قدم در راه 10 لیره ای شدن بگذارد، اولاً دولت ناچار خواهد شد برای مدتی محدود، به منظور کنترل بازار، تمام منابع ارزی خود را به نرخ پایین به بازار تزریق کند و مشکلات جدیدی را رقم بزند.

دوم این که اگر شرایط پیچیده تر شود، درخواست بازار، نهادهای اقتصادی، سرمایه داران بزرگ بخش صنعت و تجارت و همچنین تاکید موکد سران احزاب سیاسی برای برگزار کردن انتخابات پیش از موعد، در صدر تمام موضوعات و خبرهای ترکیه قرار خواهد گرفت.

تاثیر شگرف دلار بر فقرا و کشاورزان

تحلیلگران اقتصادی ترکیه در چند ماه اخیر، در مورد گرانی بیش از حد مواد غذایی و کالاهای مصرفی هشدار داده و در مورد عواقب آن، به دولت هشدار داده اند. اما رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب حاکم این کشور، یک هفته پیش و در حین رفتن به نیویورک، گفته بود:«ما مشکلات اقتصادی بزرگی نداریم و نباید به بزرگ نمایی ها و بیانات اغراق آمیز مخالفین توجه کنید. ملت از ما راضی است و مشکلات خاصی نداریم».

خبرنگار سمج گفته بود: اما گرانی بیداد می کند. اردوغان در پاسخ، به بیان این جمله کوتاه بسنده کرد:«از وزرای مرتبط می خواهم رسیدگی کنند. خودم هم به محض بازگشت از آمریکا، سریعاً وارد عمل خواهم شد».

اردوغان ظاهراً به وعده خود عمل کرده و برای نظارت بر قیمت ها، به میدان آمده است. اما فعالان اقتصادی معتقدند که او از برخی واقعیت های اقتصادی عینی غافل است و دست به سیاسی کاری می زند. واقعیت هایی از این قبیل:

1. اردوغان اعلام کرده که صرفاً 5 فروشگاه زنجیره ای بزرگ در ترکیه، باعث و بانی گرانی ها شده اند و بر تمام شعبات آنها نظرات خواهد شد. این در حالی است که مساله گرانی و تورم، بسیار گسترده تر و ریشه ای تر از آن است که بشود تقصیر را بر گردن چند مارک و برند بُنکدار انداخت.

2.بالا رفتن نرخ دلار، به طور مستقیم بر بازار واردات کالا و مواد اثر گذاشته و تنها در عرض 3 ماه، نرخ برخی از اقلام غذایی و مصرفی بین 40 تا 60 درصد بالا رفته است. در نتیجه بیشترین فشار بر خانوارهای متوسط و فقیر وارد آمده است. اما حالا دولت تصمیم گرفته که نرخ برخی اقلام را تثبیت کند و جالب اینجاست که فقط اقلامی تثبیت می شوند که به طور مستقیم، کشاورز و تولید کننده ترکیه را درگیر می کند و نه واردکننده را. به عبارتی عامیانه، زور دولت به کشاورز می رسد و در شرایطی که همین حالا هم نرخ سود برخی اقلام زراعی و باغی، با توجه به هزینه های بالای تولید، سود چندانی به جیب کشاورز نمی ریزد، او باید منتظر کاهش نرخی باشد که از سوی دولت اعمال خواهد شد و چنین چیزی، نقض غرض است.

کارشناس اقتصادی پایگاه خبری تی 24 در این مورد گفته است:«تورم مواد غذایی منحصر به ترکیه نیست، بلکه در سراسر جهان چنین چیزی روی داده است. قیمت بسیاری از  مواد غذایی در گستره جهانی به طور میانگین در سطح 33 درصد افزایش یافته است. علاوه بر این، تبعات خشکسالی به ترکیه رسیده و حمایت نقدی از کشاورزان بسیار ناچیز است. بسیاری از هزینه ها کمرشکن است و به عنوان قیمت گاز طبیعی دو برابر شده است. کشاورز ما که توانایی خرید کود ندارد، ناچار است محصول خود را پیش فروش کند. چرا که محصول آنها 6 ماهه به بازار می رسد و نه 3 ماهه. در نتیجه در این مدت طولانی، محصولی را که هنوز تولید نشده به نرخ پایین فروخته و بعداً همین محصول با دو برابر قیمت به بازار می رود».

قطر نتوانست، آیا امارات می تواند؟

برخی از رسانه های نزدیک به حزب عدالت و توسعه اعلام کرده اند که به زودی، با ورود سرمایه های کلان امارات متحده عربی، اقتصاد ترکیه، جانی دوباره خواهد گرفت. آنان معتقدند که سفر مرد شماره یک سرویس اطلاعاتی امارات به آنکارا و دیدار او با اردوغان، سرآغاز موج جدیدی از روابط حسنه سیاسی و سرمایه گذاری اماراتی ها در بازار بورس استانبول و پروژه های اقتصادی بزرگ آنکارا است.

اما تحلیلگران معتقدند که فاز نخست این ماه عسل، تنها یک میلیارد دلار به ترکیه می آورد و چنین مبلغی نمی تواند تغییر خاصی ایجاد کند. آنان همچنین در مورد تاثیر سرمایه ها عربی بر بهبود شرایط اقتصادی ترکیه، چنین استدلال می کنند که قبلاً، میلیاردها دلار سرمایه از سوی قطری ها وارد ترکیه شده و نتوانسته تغییر بنیادینی ایجاد کند و در نتیجه امارات نیز برای رشد اقتصاد ترکیه، یک عامل مهم و حیاتی نخواهد بود.

در پایان باید گفت، شرایط دشوار اقتصادی، به عمده ترین مشکل و پاشنه آشیل دولت برآمده از حزب عدالت و توسعه تبدیل شده است. با این حال، اردوغان و تیم او، هنوز هم حاضر به پذیرش نظرات منتقدین اقتصادی نیستند و بر این باورند که اغلب این سخنان، ناشی از توطئه ها و فریب کاری مخالفین وابسته به قدرت های خارجی برای زمین زدن ائتلاف جمهور است.

انتهای پیام/