ضیافت ناهار سازمان ملل و میز دو تکه قبرس

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد دیروز دوشنبه 27 سپتامبر در یک ضیافت نهار، ارسین تاتار رئیس‌ بخش ترک نشین ترک قبرس شمالی و نیکوس آناستاسیادیس رئیس جمهور بخش روم نشین قبرس را روبروی هم نشاند. این چندمین نشست سه جانبه گوترش، تاتار و آناستاسیادیس در نیویورک بود.

بر اساس اخبار و اطلاعات اولیه، نشست اخیر نیز همچون دیدارهای پیشین، نتیجه خاصی به دنبال نیاورده است. اما ظاهراً کورسویی از امید وجود دارد و گوترش، تدابیری دارد که فعلاً نمی خواهد جزئیات آن را منتشر کند. روزنه امید برای آغاز مجدد مذاکراتی که از سال 2017 میلادی فریز شده، در سخنان رئیس جمهور و وزیر امور خارجه قبرس مشاهده شد.

نیکوس آناستاسیادیس، قبل از آغاز دیدار رسمی اعلام کرد: «عزم خود را برای تلاش مجدد برای بازگشت روند مذاکرات بر اساس چارچوب تعیین شده توسط قطعنامه های شورای امنیت مجدداً اعلام کردم. دیدار امروز من، شانس و مجالی برای خداحافظی با خانم جین هول لوت نماینده ویژه سازمان ملل در قبرس بود. از او بخاطر تلاش های قاطعش برای خروج از بن بست کنونی تشکر کرد».

آناستاسیادیس، پس از این پیام، به طور تلویحی اعلام کرد که گوترش با انتصاب یک نماینده ویژه جدید، راهکارهایی را برای کلید زدن مذاکرات، در نظر دارد.

همچنین نیکوس کریستودولیدس وزیر امور خارجه قبرس اعلام کرد:«این نشست و ضیافت ناهار بسیار سازنده و مفید بود و نشان دهنده علاقه دبیرکل سازمان ملل به حل مشکل قبرس است. قبرس انتظار دارد نماینده ویژه که دبیرکل سازمان ملل او را منصوب خواهد کرد، به زودی به قبرس سفر کند و 3 کشور ضامن یعنی ترکیه، یونان و انگلیس، فرصت جدیدی برای از سر گیری مذاکرات پیدا کنند. ما حاضریم حتی فردا این مذاکرات را بر مبنای قطعنامه‌های شورای امنیت از سر بگیریم. امیدواریم تا پایان سال جاری میلادی، شاهد پیشرفت های اولیه باشیم. باید بگویم بدون مذاکره، اوضاع ما دشوارتر می ‌شود. تنها راه برای حل مشکل قبرس، مذاکره است. البته قبرس نمی‌تواند درباره توافق دو کشوری مذاکره کند».

از فحوای کلام رئیس جمهور و وزیر امور خارجه قبرس، می توان چنین برداشت کرد که به هیچ وجه زیر بار ساختار دو دولتی نمی روند اما در عین حال، با میانجی گری دبیرکل سازمان ملل، حاضرند امتیازاتی دهند که اندکی پر و پیمان تر از یک فدرالیسم خشک و خالی باشد.

خیلی دور، خیلی نزدیک

نیکوس آناستاسیادیس رئیس جمهور قبرس هنگام ورود به ساختمان سازمان ملل، خیلی ساده و روشن به خبرنگاران گفت، طرفدار راه‌کار دو دولتی در قبرس نیست. وی گفت:«قبرس فقط باید یک دولت داشته باشد. ما خواهان یک فدراسیون دو منطقه‌ای و دو جامعه‌ای هستم».

از دیگر سو ارسین تاتار که خود را رئیس‌جمهور قسمت ترک نشین جزیره یعنی جمهوری تُرک قبرس شمالی می داند، به خبرنگاران چنین گفت: دولت ما، از 60 سال پیش تاکنون وجود داشته است. جمهوری قبرس 60 سال پیش تاسیس شده و از این به بعد نیز کسی حاضر نیست از دولت 60 ساله خود انصراف دهد».

اما چرا دو طرف، تا این اندازه از هم فاصله دارند؟ در پاسخ به این سوال باید گفت:

1.آغاز اکتشاف گاز و نفت در دریای مدیترانه و سواحل قبرس، این حس و حال را نزد سران قبرس ترک به وجود آورده که می توانند در آینده، صاحب ثروتی شوند که به طور مستقیم و بدون نظارت یک دولت فدرالی آن را خرج کنند.

2.ترکیه، عامل بسیار مهمی است که با طرح یک استراتژی سیاسی – دفاعی جدید و دریا محور به نام «دکترین وطن آبی»، بها و اهمیت والایی به دریای مدیترانه داده و تصور می کند که می تواند هر طوری شده، بخش ترک نشین قبرس را به یک دولت مستقل و مرفه تبدیل کند.

اشاره به نقش ترکیه از آن جهت مهم است که رئیس جمهور پیشین قبرس ترک یعنی مصطفی آکنجی، آشکارا از ایده فدرالیسم استقبال می کرد و معتقد بود که ترک های قبرس، به خاطر پافشاری بر ایده استقلال و جدایی، در شرایط دشواری قرار گرفته اند. چرا که تنها بخش اندکی از ترک های قبرس گذرنامه جمهوری قبرس در جیب دارند و می توانند با استفاده از آن به عنوان شهروند اتحادیه اروپا به هر جایی که بخواهند سفر کنند اما ترکها، با گذرنامه خود، تنها می توانند به ترکیه و پاکستان بروند.

البته آکنجی تنها نبود و چندین حزب و جریان سیاسی نیز از او حمایت کردند اما در انتخابات اخیر، دولت ترکیه و حزب عدالت و توسعه، تمام توان و امکان خود را به میدان آوردند و ارسین تاتار را بر کرسی ریاست جمهوری نشاندند. یعنی همان فردی که قبلاً در مقام نخست وزیر، با آکنجی اختلاف داشت و راه به جایی نمی برد، حالا به مرد شماره یک قبرس ترک تبدیل شده و از بیان این نکته ابایی ندارد که از دید او، قبرس ترک، بچه کوچک و فرزند مام میهن یعنی ترکیه است. این در حالی است که آکنجی نسبت قبرس ترک و ترکیه را با لفظ برادری تعریف می کرد و آنکارا هیچگاه از این بیان و عبارت، استقبال نکرد.

میانجی گری ترکیه بدون ایده ای تازه

پیداست که تلاش های ترکیه برای برگزاری این نشست بی تاثیر بود. چرا که رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه چند روز پیش در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل، از این موضوع گلایه کرد که چرا قبرس روم در مجمع عمومی نماینده دارد اما نماینده ای قبرس ترک حاضر نیست.

این در حالی است که بر اساس اصول شناسایی رسمی کشورها در سازمان ملل، جمهوری قبرس، یک کشور مستقل و در عین حال عضوی از اتحادیه اروپا است و هیچ کشوری غیر از ترکیه، موجودیت دفاکتویی به نام جمهوری ترک قبرس شمالی را به رسمیت نشناخته است.

اردوغان و چاووش اوغلو تلاش کردند که گوترش یک بار دیگر یک نشست سه جانه تشکیل دهد. اما واقعیت این است که هیچکدام از طرفین، با طرح و پیشنهادی جدید، به آن ضیافت نهار نرفتند.

گوترش و آناستاسیادیس معتقدند که باید بر اساس بیانیه های قبلی سازمان ملل، مساله را در چهارچوب تاسیس ساختار فدرالی حل کرد اما تاتار و اردوغان، قاطعانه بر این موضوع پافشاری می کنند که باید دولت مستقل قبرس ترک به رسمیت شناخته شود.

ارسین تاتار رئیس بخش ترک نشین قبرس، پس از پایان دیدار، در برج تازه افتتاح شده موسوم به خانه ترک که به ترکیه تعلق دارد، برای خبرنگاران سخنرانی کرد و از حمایت های آنکارا تشکر کرد.

تاتار گفت:«وظیفه ما و آن چه باید انجام دهیم، پاسداری از حقوق مردم تُرک قبرس است و از هر فرصتی برای مذاکره درباره راه‌های پیش ‌رو استفاده خواهیم کرد. معتقدیم که دبیرکل سازمان ملل می ‌تواند راهکار‌های جدیدی پیدا کند. آن چه حق ماست، برابری حاکمیتی و به‌ رسمیت شناخته شدن است. ما آینده را تنها از این زاویه نگاه می کنیم».

همزمانی های معنی دار

دیروز سالگرد پیروزی جمهوری آذربایجان در جنگ قره باغ بود و در همین حال، وزاری امور خارجه کشورهای ترک زبان، مهمان ترکیه بودند.

نشست فوق ‌العاده وزرای امور خارجه شورای همکاری کشورهای ترک ‌زبان موسوم به «شورای ترک»، با حضور مولود چاووش‌اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه، جیحون بایرامف وزیر امور خارجه آذربایجان، روسلان قزاق‌بایف وزیر امور خارجه قرقیزستان، مختار تلئوبردی وزیر امور خارجه جمهوری قزاقستان، عبدالعزیز کاملوف وزیر امور خارجه ازبکستان، ویکتور ماتیس سفیر مجارستان در آنکارا و بغداد عامریف، دبیرکل شورای ترک در استانبول برگزار شد. ترکمنستان، این بار نیز تمایلی به حضور در نشست شورای ترک نشان نداد.

موضوع اصلی نشست دیروز، بررسی تحولات افغانستان بود و کشورهای ترک زبان بر این موضوع تاکید کردند که باید در دولت فراگیر افغانستان، به همه اقوام این کشور توجه شود. برجسته کردن این موضوع، گویای توجه ویژه ترکیه به نقش ترکمان ها، ازبک ها و ایرماق ها در ساختار سیاسی جدید افغانستان است و البته طالبان تا اینجای کار نشان داده که به این گونه توصیه ها، توجه خاصی ندارد.

اما در هر حال، همزمان شدن نشست استانبول با سالگرد پیروزی قره باغ و تلاش های ترکیه برای تقویت بنیه دیپلماتیک قبرس ترک در نیویورک، مجموعاً نشان دهنده بخش هایی از استراتژی و سیاست کلانی است که ترکیه بر آن پافشاری می کند و می خواهد نقش زبان، قومیت و هویت را در توسعه نفوذ سیاسی خود، برجسته تر کند. اما شواهد نشان می  دهد که دست کم در مورد قبرس، اهداف و آمال تیم اردوغان، شانس و مجالی برای به بار نشستن ندارد. چرا که در میدان عمل، علاوه بر یونان، قبرس و سازمان ملل، آمریکا و اتحادیه اروپا نیز با خواسته های ترکیه در جزیره قبرس مخالفند و چنین به نظر می رسد که این سیاست فرسایشی در میان مدت، حاصلی جز افزایش تنش و اختلاف ندارد.

انتهای پیام