ملاقات با امام زمان (عج) یا انتفاع؟ / چرا بهره ما از ولایت امام کم است؟
یکی از مسائلی که در دوران غیبت امام عصر عجل‌الله تعالی فرجه در بین شیعیان رواج یافت، چالش ملاقات با امام علیه‌السلام بود.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، یکی از مسائلی که در دوران غیبت امام عصر عجل‌الله تعالی فرجه در بین شیعیان رواج یافت، چالش ملاقات با امام علیه‌السلام بود. بسیاری از بزرگان و علمای شیعه، از دیدار خود با امام زمان در دوران غیبت کبری سخن گفته‌اند، اما عده‌ای دیگر همچون نُعمانی صاحب کتاب «الغیبة»، ملاقات با آن حضرت در زمان غیبت را ناممکن می‌دانند. منشأ این اختلاف دیدگاه، احادیثی است که مشاهده‌کننده در روزگارِ غیبت را دروغگو خوانده‌اند. مهم‌ترین سند، آخرین توقیع امام زمان خطاب به نائب چهارم است که در آن، مدعیان ملاقات را دروغگو و افترازننده خوانده است. در برخی احادیث، دعاها و اعمالی برای تشرف به خدمت امام زمان (عج) توصیه شده است و احادیثی ارتباط با امام و مشاهده ایشان توسط پیروان ویژه‌اش، ممکن دانسته‌اند. عالمانی چون شیخ صدوق و شیخ طوسی در کتاب‌های خود فصلی گشوده‌اند و از دیدارکنندگان با امام و چگونگی دیدارها سخن گفته‌اند و به ممکن بودن آن تصریح کرده‌اند.
اما سوای از چالش‌هایی که بین عالمان در مسئله ملاقات وجود دارد، آنچه در معارف دین بر آن تصریح شده است، مفهومی به نام «انتفاع» از امام عصر عجل الله تعالی فرجه در دوران غیبتشان است؛ طی این حدیث، مَثل بهره از نور ولایت امام به مانند انتفاع مردم از خورشید پشت ابر به کار رفته است؛ به عنوان نمونه جابر بن عبدالله انصاری ضمن بیان روایتی از رسول خدا صلی الله علیه و آله می‌گوید «از آن حضرت پرسیدم یا رسول الله، آیا در غیبت او براى شیعیانش انتفاعى هست؟ فرمود: بله، قسم به خدایى که مرا به نبوّت مبعوث فرمود، با نور او روشنایی می‌گیرند، به ولایت او در دوران غیبتش منتفع می‌شوند، مانند انتفاع مردم از خورشیدى که در پشت ابر است؛ فَقَالَ (ص) إِی وَ الَّذِی بَعَثَنِی بِالنُّبُوَّةِ إِنَّهُمْ یَسْتَضِیئُونَ بِنُورِهِ وَ یَنْتَفِعُونَ بِوَلَایَتِهِ فِی غَیْبَتِهِ کَانْتِفَاعِ النَّاسِ بِالشَّمْسِ وَ إِنْ تَجَلَّلَهَا سَحَاب» (کمال الدین و تمام النعمة، ج1، ص253) همچنین در روایتی از خود امام زمان (عج) آمده است که حضرت خطاب به یکی از نواب خویش فرمود «وَ أَمَّا وَجْهُ الِانْتِفَاعِ بِی فِی غَیْبَتِی فَکَالانْتِفَاعِ بِالشَّمْسِ إِذَا غَیَّبَتْهَا عَنِ الْأَبْصَارِ السَّحَاب»؛ یعنی وجه انتفاع از من در غیبتم، مانند انتفاع از آفتاب است که ابر آن را از دیدهها نهان کرده است. (الغیبة (للطوسی)،ص292)
بر اساس این دو حدیث، امام مانند خورشیدی هستند که عالم را منور به نور ولایت خویش می‌کنند و همه چیز را به اذن الله تحت ولایتشان قرار می‌دهند. همچنین دوران غیبت نیز به ابری مثال زده شده که امام از پشت این ابرِ همانند خورشید به شیعیان خویش انتفاع می‌رسانند؛ بنابراین آن عده از شیعیان که دل به ولایت حضرت می‌دهند و بیشتر مسیر تزکیه را طی می‌کنند، در آسمان‌ها اوج گرفته و بهره وافرتری از این نور آسمانی می‌برند. در چنین شرایطی موضوع دیدار با امام عصر عجل الله تعالی فرجه نسبت به انتفاع از نور ولایت امام، کم‌فروغ جلوه می‌کند؛ همچنان که در دوران حضور جسمانی پیامبر صلی الله علیه و آله و اهل بیت وحی علیهم السلام، برخی صحابه با وجود آنکه در معیت معصومین (ع) بودند، بهره اندکی از آن انوار مقدس داشتند و گاهی نیز رفتار مخالفی با نظر امام از خود بروز می‌دادند. به شهادت تاریخ، قلیلی از شیعیانِ خاندان وحی انتفاع شایسته از ولایت ایشان بردند؛ از این جهت معیار اصلی، بهره از انوار مقدس امام در عصر غیبت است، هرچند ملاقات هم در جای خود برای مشتاقان آن حضرت سبب مسرّت و توفیق الهی است.
اما آنچه بهره از نور ولایت امام را برای شیعیان تسهیل می‌کند، درک محضریت آن امام بزرگوار است. این درک محضریت با اصلاح صفات، اخلاقیات و رفتارها حاصل می‌شود. در واقع فرد مؤمنی که به نیت درک محضریت، دل از شهوات و آلودگی‌های دنیا کنده و اقدام به تزکیه و پالایش روح می‌کند و در این مسیر تقوا می‌ورزد، در هر مرحله بهره بیشتری از نور مقدس امام می‌برد و بیشتر تحت تأثیر ولایت آن حضرت قرار می‌گیرد. در مقابل آن، دنیازدگی و آرزوهای طول و دراز دنیوی سبب عدم انتفاع کامل از آن وجود نورانی می‌شود؛ در فرازی از دعای کمیل می‌خوانیم: «اللَّهُمَّ عَظُمَ بَلَائِی وَ أَفْرَطَ بِی سُوءُ حَالِی وَ قَصُرَت بِی أَعْمَالِی وَ قَعَدَتْ بِی أَغْلَالِی وَ حَبَسَنِی عَنْ نَفْعِی بُعْدُ أَمَلِی وَ خَدَعَتْنِی الدُّنْیَا بِغُرُورِهَا وَ نَفْسِی بِجِنَایَتِهَا وَ مِطَالِی»؛ یعنی خدایا بلایم عظیم شده است و زشتی حالم از حدّ گذشته و کردارم خوارم ساخته و زنجیرهاى گناه مرا زمین‌گیر کرده و حبس کرده انتفاع مرا دوری آرزویم و دنیا با متاع فریبنده‌اش و نفسم با جنایتش و امروز و فردا کردنم در توبه مرا فریفته است.»
انتهای‌پیام/