پاسخ اقتصاددانان به ۴ سؤال رئیس‌جمهور|خوش چهره: روش شوک قیمتی نخ‌نما شده، تکرار نشود/رئیس جمهور گفتند برای حذف ارز ۴۲۰۰ عجله ندارند
یک کارشناس اقتصادی گفت: روشهای نخ‌نمایی مانند شوک ارزی برای تنظیم بودجه و پوشش کسری بودجه کنار گذاشته شود.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، دولت قبل در هشت سال عملکرد خود بدهی به سیستم بانکی، صندوق توسعه ملی و سازمان تأمین اجتماعی را به‌شدت افزایش داد و در واقع بودجه را با ایجاد بدهی اجرا کرد.
بدهی بخش دولتی به سیستم بانکی کشور از خرداد 1392 تا تا خرداد 1400 حدود 550 هزار میلیارد تومان افزایش یافته است، هزینه‌های جاری دولت به‌شدت بالا رفته است. در سال 1391 عملکرد مصارف جاری دولت 89 هزار میلیارد تومان بود که امسال در بودجه مصوب سقف اول 937 هزار میلیارد تومان و سقف دوم 1227 هزار میلیارد تومان است یعنی بیش از 10 برابر شده است.
در همین راستا ضریب جینی به‌شدت در هشت سال اخیر افزایش یافته است. از سوی دیگر سایر شاخصهای اقتصادی مثل تورم و رشد اقتصادی نیز در وضعیت اسفباری به‌سر می‌برند، بنابراین ادامه روند قبلی بودجه میسر نیست و باید اصلاحات انجام شود. اخیراً نیز رئیس جمهور جلسه‌ای را با اقتصاددانان برای تعیین تکلیف برخی چالشهای اقتصادی از جمله ارز 4200تومانی برگزار کرده است.
رئیس جمهور در ادامه 4 سؤال از اقتصاددانان به‌شرح زیر پرسید:
چرا شاخصهای کلان اقتصاد کشور مطلوب نیست؟
چرا تورمی که قرار بود تک‌رقمی شود اتفاق نیفتاده است؟
چرا ده‌ها میلیارد دلار یارانه پنهانی که دولت پرداخت می‌کند، مردم آثار مطلوب آن را در زندگی خود نمی‌بینند؟
چرا باوجود هزاران هزار میلیارد تومان مصارف دولت در 8 سال گذشته، رشد اقتصادی کمتر از یک درصد داشته‌ایم؟
محمد خوش‌چهره کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم با اشاره به اینکه جلسه شامگاه سه‌شنبه دارای چند بعد بود، گفت: دولتهای قبل مثلاً در زمان تصویب یارانه‌ها که طرح بسیار بزرگ و هزینه‌آوری بود وقتی با هجمه منتقدان روبه‌رو شدند برای اینکه بتوانند پاسخی قابل قبول به این هجمه‌ها بدهند، می‌گفتند که "ما با نخبگان و محافل آکادمیک صحبت کرده‌ایم"، و به‌اصطلاح با این کار از فشار هجمه‌ها فرار می‌کردند، بعد که تحلیل و بررسی می‌کردیم می‌دیدیم نهایت چهار پنج نفر موافق این مکانیزم یارانه‌ها بودند و اکثریت متخصصان و کارشناسان با این طرح مخالف بودند، یعنی یارانه‌ای که باید به‌عنوان یک طرح کوتاه و مقطعی برای کمک به یک سری اقشار ضعیف برای عبور از شرایط تورمی سنگین آن برهه می‌شد، بار مضاعفی شد که دولت را به‌طور دائم موظف به پرداخت آن کرد.
وی در ادامه افزود: درآمدهای بالا و افسانه‌ای نفتی که در دولت نهم و دهم به دست دولت رسید، باید صرف رفع موانع تولید می‌شد که این امر اتفاق نیفتاد و همانند دولتهای قبل صرف توزیع پول شد، که همان موقع هم ما در مجلس هفتم مخالف این امر بودیم. ما مخالف پرداخت یارانه بودیم اما این به این معنا نیست که ما به فقر فقرا و ریشه‌های آن نپردازیم، اما شما با توزیع پول در کشور به دندان چرک‌کرده به‌جای درمان ریشه‌ای و اصلی صرفاً مسکّن می‌زنید و مجبور می‌شوید دوز این مسکن را دائماً بالا ببرید تا جایی که دندان را به‌طور کلی از دست می‌دهید.
خوشبختانه در دولت جاری تقاضای مشورت‌های علمی چه در قالب مناظره و چه در قالب‌های دیگر به‌کرّات شده است. اگرچه شیوه و تشکیل این جلسات شرایط خاص خود را می‌خواهد، نمی‌شود در یک جلسۀ باز و با تعداد محدود و وقت‌های 5دقیقه‌ای، جواب‌های دقیق و کارشناسانه برای برون‌رفت از این شرایط کشور ارائه داد.
خوش‌چهره گفت: دولت اگر اهداف اجرای عدالت، تقویت پول ملی، کاهش وابستگی، رونق تولید، ایمن‌سازی کشور از جنگ اقتصادی توسط نظام سلطه و بهبود بخشیدن معاش مردم را دارد؛ اول، مبانی نظری خود را باید تبیین کند و دوم، باید دقت کند که مشاوران و کارشناسانی که با آن‌ها مشورت می‌کند کارشناسانی باشند که سوابق و کارنامه آن‌ها سلامت و شفاف باشد، ما می‌بینیم کسانی به دولت مشاوره می‌دهند که خودشان از زمینه‌سازان شرایط امروز کشور در سال‌های گذشته بوده‌اند.
این کارشناس اقتصادی درخصوص جلسه اقتصاددانان با رئیس جمهور گفت: جلسه شامگاه سه‌شنبه با آقای رئیس جمهور خوب مدیریت نشد و به‌جای اینکه در مسائل کلان‌تر و معیشت مردم بحث شود اکثر بحث‌ها حول ارز 4200تومانی چرخید، البته انتقاد دیگری هم به جلسه وارد بود که فرصت صحبت‌های 5دقیقه‌ای برای چنین مسائل مهمی بسیار کم است و در این فضا فرصت پاسخ‌های عقلایی نیست.
نکته دیگری که در این جلسه به‌نظر می‌رسید این بود که دوستانی که در گذشته خودشان صاحب‌منصب بوده‌اند و باید پاسخگوی شرایط موجود باشند خودشان مطالبه‌گر شده بودند. بعضی از دوستان ما که متکفل کار شده‌اند و باید دیدگاه‌های خود را با صراحت هم اعلام کنند، و اتفاقاً بر مسند کار هم هستند متأسفانه راه افراد قبلی را به‌نحو دیگری می‌روند.
وی در ادامه اضافه کرد: مشورت‌پذیری رئیس جمهور بسیار خوب است. دولت وارث یک شرایط حساسی است. خیلی از متغیرهای کلان مانند اشتغال، تولید ناخالص ملی، تورم، سطح عمومی قیمت‌ها و... از نظر محافل آکادمیک متغیرهای بحرانی هستند.
معمولاً هر دولتی که در هرجای دنیا روی کار می‌آید با یک یا دو متغیر بحرانی مواجه است مثلاً در کشوری، بیکاری زیاد است و حالت رکودی دارد یا در کشور دیگری تورم بالاست و بیکاری کم است و رونق دارد اما ما در کشور خودمان با چند متغیر بحرانی مواجه هستیم، اولویت سیاست‌گذاری دولت‌ها طبق این متغیرهای بحرانی است، یعنی مثلاً در کشور ما اگر متغیر بحرانی اشتغال است دولت باید تمام تلاش خود را برای حل این موضوع بگذارد و تمام سیاست‌های اقتصادی خود مانند نرخ بهرۀ بانکی و یا نرخ مالیات برای تولید پایین باشد و یا واردات کالاهای غیرضروری برای رونق تولید باید کاهش یابد.
وی گفت: متأسفانه در شرایط فعلی چنین اولویتی را در دولت نمی‌بینیم و دولت مشغول امور روزمره و تنظیم بودجه و جبران کسری بودجه با روشهای منسوخ قبلی مانند خام‌فروشی‌های گسترده که ضررهای آن را هم بارها تجربه کردیم، است. در دولتهای گذشته هرجا کسری می‌آوردند رو به شوک ارزی و افزایش نرخ ارز آورده‌اند. این شوک ارزی تورم‌زاست و باعث اختلاف طبقاتی شده است و تولید را نابود کرده است، در جلسه سه‌شنبه‌شب طرح حذف ارز 4200تومانی و این‌طور مسائل مطرح بود که خوشبختانه آقای رئیس جمهور دغدغه‌ها را شنیده بودند و گفتند که "برای حذف ارز400تومانی عجله‌ای نداریم و ممکن است ارز 4200 تومانی را تا سال 1401 حفظ کنیم."، البته حفظ ارز 4200تومانی به‌مفهوم تأیید وضع موجود نیست اما اینکه بعضی نگاه‌ها به‌سمت شوک‌های ارزی و خصوصاً گران کردن حامل‌های انرژی است که بحثش این روزها بسیار داغ است، بسیار اشتباه است و آثار تورمی سنگین دارد.
خوش‌چهره در ادامه گفت: ما امروز بحران تورم و اشتغال و مسکن و... داریم. در بحران نباید ساده‌انگاری و خام‌خیالی و محدودنگری کرد و همچنین نقش عوامل بیرونی و نظام سلطه را نباید نادیده بگیریم. نسخه‌های نخ نما و تکرارشده را نباید دوباره تکرار کنیم. روش شوک ارزی جواب نداده است و نباید دوباره تکرار شود.
دوستان در مورد نرخ بالای رشد اقتصادی در سال‌های آینده حرف می‌زنند. نرخ رشد اقتصادی یک شاخص برای سنجش هست اما باید توجه کنیم که به چه بهایی نرخ رشد اقتصادی بالا می‌خواهیم. اگر نرخ رشد اقتصادی به‌صورت خام‌فروشی نفت و یا به‌صورت وام و استقراض‌های خارجی و یا وابستگی و وادادگی به بیرون باشد ارزشی ندارد. ملاحظۀ مهم‌تر این است که اگر درآمد کشور افزایش پیدا کرد آیا روش‌هایی داریم که اکثریت مردم ازین موضوع منتفع بشوند؟ اگر نرخ رشد بالا برود و اکثریت بهره‌مند نشوند شکاف طبقاتی ایجاد می‌شود، این اتفاق به این صورت می‌افتد که شما به‌جای اینکه سبب رونق تولید بشوید و در نتیجه کارگر و فارغ‌التحصیل دانشگاهی و... از طریق اشتغال درآمد بالا داشته باشند صرفاً از طریق خام‌فروشی نفت نرخ رشد را بالا برده‌اید.
وی با اشاره به سؤال رئیس جمهور درباره رشد اقتصادی ابراز کرد: این نرخ رشد اقتصادی بالا، اشتغال‌زایی به‌شدت پایینی دارد و شما تمام سرمایه‌گذاری‌های خود را صرف رونق خام‌فروشی کرده‌اید ولی اگر به‌عنوان مثال در بحث کشاورزی سرمایه‌گذاری کنید خواهید دید که چند میلیون اشتغال ایجاد می‌شود.
این دولت و دولتهای قبل میزان سرمایه‌گذاری را از یک فرمول انحرافی که در کشورهای صنعتی موجود است حساب می‌کنند، بنابراین نرخ رشد را یک عددی در می‌آورند که این عدد در کشور ما غلط است چرا که آن کشورهای صنعتی محدودیت نیروی کار و بیکاری ندارند و فقط می‌خواهند عدد نرخ رشد اقتصادی را بالا ببرند. اینکه رئیس سازمان برنامه و بودجه ما یک‌سری اعداد را به‌عنوان نرخ رشد اقتصادی مطرح می‌کند که ما می‌بینیم مبنای محاسبه او مانند روشهای سال‌های سابق است که ما در گذشته دیدیم و هیچ‌وقت به آن اعداد نه‌تنها نرسیدیم بلکه بسیار فاصله هم گرفته‌ایم.
وی در پاسخ به این سؤال که "چرا ما تورم تک‌رقمی نداریم؟" گفت: در کشور ما هم عوامل بیرونی و هم عوامل درونی مانع این امر شده‌اند. شیطنت‌های دنیای سلطه را نباید در محاسبات نادیده گرفت. ارز باید فقط به صادرات و واردات و یکی دو درصد آن در مسائل دیگر برود. ما باید به‌جای مدیریت عرضه، تقاضا را مدیریت کنیم. همین الآن هم باید ارزهای خانگی و اصطلاحاً ارزهای توبالشتی را با سود مشخصی مثلاً حدود پنج شش درصد وارد نظام بانکی کنیم. طبق اظهارنظرهای رسمی بالای 20ـ30 میلیارد دلار در سطح جامعه ارز وجود دارد و اگر به‌سمت بانک‌ها بیاید کلی منابع در اختیار دولت قرار می‌گیرد که می‌تواند تورم را کنترل کند.
خوش‌چهره در انتها در رابطه با پرسش دیگر رئیس جمهور درباره یارانه‌های پنهان اضافه کرد: سیاست‌های اقتصادی شما باید متناسب با شرایط کشور باشد، یارانه‌ها جزو اقدامات مسکن است. ما باید اول نگرش‌ها و روش‌ها را اصلاح کنیم. دولت‌ها اقدامات کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت دارند. یارانه یعنی مسکّن، مسکن نمی‌تواند حال بیمار را خوب کند بلکه این درمان ریشه‌ای مانند رونق تولید است که می‌تواند حال اقتصاد ما را بهبود ببخشد.
انتهای پیام/+