روایت "رضا فیاضی" از جریان‌هایی که مانع معرفی نویسندگان ایرانی در تلویزیون می‌شوند
متأسفانه الان همه بخش‌ها را این اسپانسر آوردن‌ها فراگرفته است. به مدیران و تصمیم‌گیران صدا و سیما توصیه می‌کنم برای میزان فعالیت و نفوذ اسپانسرها در تولیدات تلویزیونی حد و مرزی قائل شوند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، "آقای جمالی" تلویزیون این روزها بیشتر کتاب می‌نویسد و گرفتار بیماری کرونا شده! در کنار همه دغدغه‌ها و انتقاداتش، از جریان‌های خاصی پرده برمی‌دارد که برنامه‌های تلویزیونی حوزه کتاب را در دست دارند ومانع معرفی نویسندگان ایرانی در این برنامه‌ها می‌شوند. در حالی‌که در ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی، آثار نویسندگان ایرانی در اولویت‌اند و مخاطبان باید بدانند چه کتاب‌هایی با چه اهداف و رویکردهایی روانه بازار شده است.
فیاضی که این روزها بیشتر از هر وقتی دوست دارد برای کودکان کار کند، به خبرنگار تسنیم میگوید که از وضعِ سرانه مطالعه کشور و اندیشه‌ای که در برنامه‌سازی و سریال‌سازی وجود ندارد برای نسلِ‌جدید احساس خطر می‌کنم. حتی وقتی که تلویزیونی‌ها هم بیشتر از کتاب و ادبیات به فوتبال اهمیت می‌دهند. او در جریانِ گفت‌وگو همزمان با هفته کتاب و کتابخوانی، دغدغه‌اش را دوباره تکرار می‌کند که چرا به حوزه کتاب و کتابخوانی این‌قدر بی‌تفاوت‌اند؛ بارها طرح‌های مختلفی برده‌ام که گفته‌اند اسپانسر بیاورم. (این بازیگر پیشکسوت سینما، تئاتر و تلویزیون در عرصه قصه‌گویی و نویسندگی کودک و رمان‌نویسی قدم برداشته و حتی کتابخانه‌ای در جزیره کیش بنا کرده است؛ چون برایش بالا رفتن سرانه مطالعه در کشور اهمیت دارد.)
او که علاوه بر کارگردانی و بازیگری، شعر می‌سراید، داستان می‌نویسد و خاطراتش را میگوید؛ از جمله تألیفاتش می‌توان به "ت مثل تئاتر"، "بانوی نیلوفر"، "بازیگر" و "قصه‌های آسیه‌آباد" اشاره کرد. وقتی از «فیاضی» سؤال می‌کنم که چرا امروز آن جریانِ خاطرانگیز و نوستالژی‌ساز در عرصه برنامه‌سازی و سریال‌سازی اتفاق نمی‌افتد؛ این‌طور به خبرنگار تسنیم میگوید:
«بیشتر کارها شکل کاسب‌کارانه به خود گرفته و این‌چنین شکل و شمایل کاری در ذهن‌ها نمی‌ماند. طرحی را به مجید قناد دادم که باهم کاری را برای شبکه کودک داشته باشیم که گفتند این کار برای حوزه خانواده است نه کودک! من درباره این طرح با دکتر روانشناس هم صحبت کرده بودم که از نظریات روانشناسی هم بهره برده باشم. در نهایت جوابی که به من دادند این بود: "بروید اسپانسر بیاورید". به قول معروف اسپانسرم کجا بود؟ من قبلاً "هادی و هدی" را برای تلویزیون ساخته‌ام و کار عروسکی و سریالی برای تلویزیون تولید کرده‌ام چرا الان باید این طور با من برخورد شود؟»
فیاضی کرونا گرفته!
فیاضی این روزها دچارِ بیماری کرونا شده و در منزل دوران نقاهت را می‌گذراند. خودش میگوید آن‌قدر برخی از مردم اصرار دارند به هنگام عکس گرفتن ماسکم را بردارم که احتمال می‌دهم در همین اتفاقات دچار بیماری شدم. وگرنه بحرانِ خوزستان و شیوع کرونا را آنجا گذراندم و سریال "جزر و مد" ساخته شد و بعد در هفته گذشته این اتفاق برایم افتاد. خوشبختانه همسرم که خودش هم به این بیماری مبتلا شده، از بنده مواظبت می‌کنند.
این بازیگر پیشکسوت همچنین تأکید دارد: خیلی اهل دیدن تلویزیون نیستم و ترجیح می‌دهم وقتی در خانه‌ام کتاب بخوانم.
مشروح این مصاحبه را در ادامه بخوانید:
* خیلی نمی‌خواهم وقتِ شما را بگیرم، چون متوجه شدم که به کرونا مبتلا شدید.
من کرونا گرفتم و یک هفته است درگیر این بیماری منحوس شده‌ام. البته واکسن زده‌ام اما احساس می‌کنم اصرار زیادِ برخی برای عکس گرفتن، مرا مبتلا به کرونا کرد. من از مردم درخواست می‌کنم آن‌قدر اصرار نداشته باشند برای عکس گرفتن حتماً ما ماسک را برداریم. من بحران اهواز را گذراندم حتی سریال "جزر و مد" را در آن دوران سخت آنجا فیلمبرداری کردیم. همسرم از من مراقبت می‌کند و البته ایشان هم مبتلا شده‌اند. در تهران به مناسبت همین برنامه‌های هفته کتاب مبتلا شدم و امیدوارم این فرهنگسازی برای عکس گرفتن ایجاد شود.
دلم از بی‌توجهی به فرهنگ و ادبیات به درد آمده!
* هفته کتاب است و شما همیشه دغدغه‌مند حوزه کتاب بوده‌اید؛ چرا با وجود ساخت برخی از برنامه‌ها، سرانه مطالعه در کشور افزایشی ندارد و آن انگیزش برای مطالعه برای نسلِ جدید و نوجوانان و حتی کودکان به وجود نمی‌آید؟
دلم از بی‌توجهی به فرهنگ و ادبیات به درد آمده، همان‌قدر که برای فوتبال و ورزش‌های دیگر تبلیغ می‌شود نیاز مبرم است که در راستای هنر نیز به همان قدر تبلیغ صورت گیرد تا وضعیت این عرصه به سامان و تعالی مطلوبی دست یابد در غیر این صورت به لحاظ فرهنگ و ادبیات عقب خواهیم ماند. آن‌قدر که برای ورزش و فوتبال و اتفاقات حاشیه‌ای وقت می‌گذارند به تولید کارهای فرهنگی هیچ توجهی ندارند. من بارها گفتم که ما در سریال‌هایمان نگاه درستی به حوزه کتاب و کتابخوانی داشته باشیم یا قرارِ ملاقات‌هایمان را در کتابفروشی‌ها بگذاریم.
الان نه کانون پرورش فکری و نه کتابخانه‌ها یک کتابِ درست ندارند. آن‌قدر گزینشی عمل می‌کنند که حتی در برنامه "خوشبرگ" که اختصاصاً به موضوع کتاب می‌پرداخت آنجا هم این فضا وجود داشت. البته که کماکان به نوعِ رفتار تهیه‌کننده‌اش انتقاد دارم که هنوز پولم را نگرفتم؛ با وجود اینکه دوسال گذشته هنوز شاهدِ امروز و فردا شدنم.
تخیّل و تفکر را در بخش‌های زیادی از کارهای هنری مان از دست داده‌ایم
اگر در ادبیات و فیلم‌هایمان فرهنگ کتابخوانی، فیلم و تئاتر تماشا کردن، موسیقی فاخر شنیدن، کنسرت رفتن و مسائل فرهنگی دیگری از این قبیل را تبلیغ کنیم دیگر کسانی پیدا نخواهند شد که به خود اجازه توهین به فرهنگ و هنر ما را بدهند همان‌طور که به فوتبال و ورزش بها داده می‌شود نیاز است به ادبیات، فرهنگ و هنر نیز توجه شود.
تخیّل و تفکر را در بخش‌های زیادی از کارهای هنری‌مان از دست داده‌ایم و خاطراتی که با ساخت آثاری، چون زی‌زی‌گولو، کلاه قرمزی، مدرسه موش‌ها و دنیای شیرین برای بچه‌های آن دوران رقم خورد را دیگر برای کودکان این دوره تولید نمی‌کنیم به گونه‌ای درصد این نوع ساخته‌ها به صفر رسیده است. عرصه محجور کودک می‌طلبد آثاری داشته باشد که علاوه بر برخورداری از فضای فانتزی، حس رویاپردازی و تخیل را در کودکان برانگیزد و آنان را در مسیر آشنایی با ادبیات صحیح، فرهنگ درست صحبت کردن، فرهنگ اندیشیدن و مسائل مهمی که می‌تواند در تربیت‌شان مؤثر باشد قرار دهد. همه این‌ها به اندیشه و تفکر برآمده از مطالعه برمی‌گردد که متأسفانه در کارهای امروزی کمتر شاهد این اتفاقیم.
اسپانسرها باید حامی باشند نه معضل
* مقصر اینجا اسپانسر است که شما بارها در صحبت‌هایتان به آن اشاره کردید یا بی‌توجهی مدیران؟
متأسفانه الان همه بخش‌ها را این اسپانسر آوردن‌ها فراگرفته است. به مدیران و تصمیم‌گیران رسانه توصیه می‌کنم برای میزان فعالیت و نفوذ اسپانسرها در تولیدات تلویزیونی حد و مرزی قائل شوند. برخی مواقع اسپانسرها محتوا و شکل یک برنامه را کاملاً تغییر می‌دهند که این درست نیست و به سلامت برنامه لطمه می‌زند. به علاوه حضور بیش از حد و پررنگ اسپانسرها، خود مانعی برای ساخت برنامه‌های فاخر و خوب است. اسپانسرها باید حامی باشند نه معضل، که امروزه بخش دوم قوی‌تر شده است.
طرحی را به مجید قناد دادم که باهم کاری را برای شبکه کودک داشته باشیم که گفتند این کار برای حوزه خانواده است نه کودک! من درباره این طرح با دکتر روانشناس هم صحبت کرده بودم که از نظریات روانشناسی هم بهره برده باشم. در نهایت جوابی که به من دادند این بود: "بروید اسپانسر بیاورید". به قول معروف اسپانسرم کجا بود؟ واقعاً برای کودکان نباید این روندِ اسپانسرینگ را بگذارند. این باید از طریق خود دولت و صداوسیما سرمایه‌گذاری شود.
* اتفاقاً در صفحه مجازی و گفت‌وگوهای شما آن‌قدر که توجه به حوزه کتاب دیده می‌شود در اظهارنظرهای برخی از همکاران‌تان خصوصاً سلبریتی‌ها چنین اتفاقی را نمی‌بینیم.
نمی‌توانم نظر خاصی بدهم هرکس شخصیت خاص خودش را دارد. اما زمانی که کیش رفتم و در آنجا زندگی کردم ترجیح دادم کتابفروشی راه بیندازم. در حالی که راه‌های دیگری هم پیشنهاد می‌شد اما من این راه را انتخاب کردم. خوشبختانه این کتابفروشی را می‌شناسند و مردم به ما اعتماد دارند و کتاب می‌خرند. من نمی‌توانم تجویزی برای دیگران داشته باشم اما دغدغه خودم کتاب است.
جریانِ خاصِ پشت برخی از برنامه‌های تلویزیونی حوزه کتاب
* "کتاب باز" و برخی از برنامه‌های دیگر برای حوزه کتاب روی آنتن است اما باز این تأثیرگذاری را شاهد نیستیم. چرا؟
ما راجع به کتابخانه‌ها و تقویت این قضیه چیزی نداریم. برخی از برنامه‌های تلویزیونی حوزه کتاب که روی آنتن می‌روند و چند فصل هم ساخته شده و در حالِ ساخت هم است، جریان خاصی را دنبال می‌کند. به این دوستان گفتم و با آثار من آشنایند؛ این همه کتاب چاپ کرده‌ام یک بار رمانم در این برنامه‌ها ورق نخورده است. من گلایه ندارم و دنبال دعوت شدن و دیده شدن خودم نیستم.
من واقعاً نگاهِ شخصی ندارم که فقط به کتاب‌های من و یا عده خاص دیگری توجه کنند؛ من اعتقاد دارم وجودِ این جریان‌های خاص باعث شده نویسندگان ایرانی دیده نشوند. در حالی که برنامه‌سازان ما باید تلاش کنند تا نویسندگانِ ایرانی معرفی شوند. من سعی کرده‌ام داستان‌های خودم را صوتی کنم و با ایران‌صدا تعاملی داشتم که برایشان کتاب بخوانم و به جریانِ کتابخوانی کمک کنم. تا زنده‌ام این کار را انجام می‌دهم.
* دیده بودید که یک نمایشِ کوتاه ساخته می‌شد به عنوان تیزرِ تبلیغاتی کتاب‌های نویسندگان ایرانی، اما بعد از مدتیِ پخش چند تیزر تبلیغاتی این اتفاق نمی‌افتد.
من خودم طرح‌هایی داشته‌ام که از طریق نمایش کوتاه، کتاب را تبلیغ کنم. واقعاً تمام تلاشم را کردم اما مورد حمایت قرار نگرفتم.
اگر مسئولین جدید می‌خواهند قدمی بردارند...
* مدیران جدیدی که به عنوان مسئول در رأس رسانه ملّی قرار گرفته‌اند چه رویکردهایی را برای توجه به حوزه کتاب و کتابخوانی در رادیو و تلویزیون در دستور کار خودشان قرار دهند؟
اگر مسئولین جدید می‌خواهند در راستای کتاب‌خواندن فرهنگسازی داشته باشند و گامی بردارند اولاً از بچه‌های قدیمی این حوزه استفاده کنند؛ نسلی که ما بودیم و نسلی که کار کردیم. مثلاً من چند سال برای کودک کار نکردم. چند سال است من سریال هم نوشتم و کار عروسکی کارگردانی و بازیگری کردم و طرح داده‌ام اما به جایی نرسیده است. من آرزو دارم برای بچه‌ها کار کنم و کمترین رقم برای آن کارها پیشنهاد داده بودند و هنوزم دستمزدهایم را نگرفته‌ام. آن دوستانی که ادعای رفاقت‌شان می‌شود و می‌خواهند استودیو هم بزنند هنوز پول مرا نداده‌اند.
* خودتان در کتابفروشی کیش که دارید چقدر در این زمینه تلاش کرده‌اید؟
خدا را شاکرم که مردم به اعتبار من، لطف کردند و از این کتابفروشی در کیش استقبال می‌کنند. جریان‌های فرهنگی هم ایجاد کردم و تدریس هم داشتم امیدوارم مورد حمایت قرار بگیرم تا این جریان، تأثیرگذارتر حرکت کند.
* مثلاً صداوسیمای کیش شما را حمایت کرد که برنامه‌های حوزه کتاب و کتابخوانی راه بیندازید.
برنامه‌ای به نام "جمال جمالو" که گفت‌وگومحور بود و جذابیت‌های گردشگری کیش رامعرفی می‌کرد، سازمان مناطق آزاد این برنامه را ارجاع دادند به شبکه کیش؛ صحبت کردیم رئوس مسائل را دادیم فعلاً جواب خاصی نداده‌اند. با خود رئیس مرکز کیش جلسه داشتیم و طرح خودم را برای این کار داده‌ام منتظر پاسخم.
انتهای پیام/