کتابی که سند مظلومیت اسرای ایرانی در جنگ تحمیلی است/ آیا قبل از آغاز جنگ، اسیر ایرانی داشتیم؟

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، نشست نقد و بررسی کتاب «جنگ، اسارت، مذاکره» جدیدترین کتاب انتشارات پیام آزادگان برگزار شد. در این مراسم حسن بهشتی‌پور و جواد کامور بخشایش به عنوان منتقد حضور داشتند و فتح الله پرتو نویسنده این کتاب نیز صحبت کرد.

در ابتدای این نشست، حسن بهشتی‌پور با اشاره به منابع مورد استفاده در کتاب «جنگ، اسارت، مذاکره» گفت: این کتاب از منابع بسیار خوب فارسی و انگلیسی استفاده کرده است و باید بگویم که منابع انگلیسی آن نیز دقیق بوده و برخلاف برخی کتاب‌ها که از منابعی تشریفاتی استفاده می‌کنند، در این اثر نویسنده به خوبی از منابع غیرفارسی بهره برده است. بنده معتقدم که این کتاب دارای ارزش ترجمه فراوانی است و باید در دسترس مخاطبان به زبان‌های دیگر قرار گیرد. به عبارت دیگر، این کتاب سند مظلومیت اسرای ایرانی در جنگ است و به ما کمک می‌کند که به دنیا بگوییم این افراد چه قدر مظلوم واقع شده‌اند.

وی اضافه کرد: این کتاب از 4 فصل تشکیل شده است که به نظرم 2 فصل ابتدایی آن بسیار دقیق و درست است و نمی‌توانم نقدی بر آنها داشته باشم، با این حال فصل سوم و چهارم دارای اشکالات محتوایی و ویراستاری است که باید در چاپ‌های بعدی کتاب مورد توجه قرار گیرد و برطرف شود. برای مثال در این 2 فصل عبارات و جملاتی را می‌بینیم که به درستی مفهوم متن را نمی‌رسانند.

این منتقد ادبی با اشاره به برخی اشکالات در این کتاب گفت: برخی اشکالات در حوزه ویراستاری است و برخی دیگر در بخش محتوایی و اسناد. اشکالات ویراستاری قابل رفع است اما اشکالات مربوط به اسناد قابل اصلاح نیست. برای مثال در بخش ویراستاری از واژگان غیرفارسی مانند پیشنهادات استفاده شده است که غلط است. هم‌چنین به برخی واژگان فارسی تنوین اضافه شده است که اشتباه است. برای مثال لغتی مثل گاهاً را می‌بینیم که از نظر دستور زبان فارسی غلط است.

وی اضافه کرد: یکی از موضوعاتی که در کتاب دیده می‌شود این است که در برخی موارد از منابع دست اول استفاده نشده است. برای مثال وقتی قرار است نقل قولی از امام خمینی (ره) بیاوریم بهتر است که این نقل به صورت مستقیم از صحیفه ایشان نقل شود، نه اینکه مطلب یک خبرگزاری را برای منبع این بخش ذکر کنیم.

بهشتی‌پور درباره اشاره این کتاب به شهید لشکری گفت: همانطور که می‌دانید شهید لشکری در 27 شهریورماه سال 1359 اسیر شده و صدام تا مدت‌ها او را به صلیب سرخ نشان نمی‌دهد، چرا که تلاش دارد بگوید که در ابتدا ایران تجاوز را شروع کرده و عراق به این تجاوز پاسخ داده است. خوشبختانه در این کتاب به این موضوع پرداخته شده و روایت صحیحی ارائه شده است اما این روایت باید جامع‌تر از چیزی باشد که در اینجا بیان شده است.

در این کتاب به فعالیت‌های صلیب سرخ نیز پرداخته شده است، اما شیوه روایت به‌گونه‌ای است که گویا بیشتر هوای ایرانی‌ها را داشته است. این موضوع اشتباه است، چرا که صلیب سرخ بی‌طرفی مطلق دارد و به همین دلیل است که در جنگ‌ها می‌تواند به هر دو گروه درگیر وارد شد. طبیعتا اگر صلیب سرخ هوای ایرانی‌ها را می‌داشت، عراقی‌ها با او همکاری نمی‌کردند و اجازه فعالیت بهش نمی‌دادند.

جواد کاموربخشایش دیگر سخنران این جلسه بود. او در ابتدا گفت: باید از نشر پیام آزادگان تشکر کنم که چنین کتابی را به رشته تحریر درآورده است. چرا که تاکنون روایت‌ها بریده بریده و از نظر اسرایی بود که این فضا را تجربه کرده بودند. این موضوع در حالی است که این کتاب به صورت جامع و علمی به این مسئله پرداخته و تمام جوانب آن را روایت کرده است. به نظرم دست زدن به چنین کاری جسارت می‌خواهد و از این نظر باید به نویسنده و ناشر تبریک گفت.

وی ادامه داد: این کتاب جزء اولین پژوهش‌های علمی عمیق در حوزه اسارت است. البته باید دقت داشت که کمبود منابع در این زمینه باعث شده است که کمتر اثری در این زمینه نوشته شود و در همین کتاب ‌هم فقر منابع احساس می‌شود. علاوه بر این، سختی‌های بهره‌گیری از اسناد جنگ را باید مدنظر قرار بدهیم، چرا که بسیاری از این اسناد حقوقی، امنیتی و محرمانه است و به راحتی نمی‌توان به آنها دسترسی داشت.

این منتقد و تاریخ پژوه گفت: در این کتاب چند موضوع مهم اشاره شده است؛ موضوعاتی نظیر تعیین کشور متجاوز، مظلومیت اسرای ایرانی و حقانیت جمهوری اسلامی، تلاش ایران برای برخورد انسان دوستانه با اسرای عراقی و ... از جمله مواردی است که در این کتاب به خوبی مورد اشاره قرار گرفته است. از این نظر معتقدم که این کتاب حقانیت جمهوری اسلامی ایران در دوران اسارت و جنگ را به خوبی روایت کرده است.

کامور بخشایش در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به نقدهایی بر این اثر گفت: به نظرم این کتاب در ابتدا یک پایان نامه بوده و در نهایت تبدیل به کتاب شده است. اشکالاتی در مدل مفهومی تصمیم‌گیری در این کتاب وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرد. به نظرم بهتر بود که همه مدل‌های مفهومی مورد نظر و بررسی قرار می‌گرفت و در نهایت نتیجه‌گیری می‌شد. دقت داشته باشید که ما یک مدل شهودی داریم که براساس اعتقاد و باورهاست و متناسب با جنگی است که ما داشتیم و یک مدل مفهومی. از مدل شهودی در این کتاب باید بیشتر استفاده می‌شد. مدل مفهومی که در این کتاب ارائه شده یک مدل عقلایی و منطقی است. معتقدم تصمیم‌گیری در اسارت به مدل شهودی نزدیکتر است و با مدل مفهومی که درکتاب به آن اشاره شده فاصله دارد. همچنین نویسنده کتاب می‌توانست از دیگر مدل‌های تصمیم‌گیری نیز استفاده کند.

فتح الله پرتو نویسنده کتاب «جنگ، اسارت، مذاکره» گفت: اسم اولیه این کتاب تأثیر اسرای ایرانی بر روند جنگ تحمیلی و مذاکرات بود و در واقع قصد داشتیم که در این کتاب تاثیرات ده‌ها هزار اسیری که در طول دفاع مقدس به اسارت درآمدند را بررسی کنیم.

وی اضافه کرد: رژیم بعث می‌خواست از دو بلوک غرب و شرق استفاده کند که جنگ را هم‌ از نظر سخت افزاری و هم از نظر رسانه‌ای کنترل کند و به نفع خود به اتمام برساند. در همین مسیر او تلاش می‌کرد که استفاده زیادی از اسرا داشته باشد.

نویسنده کتاب «جنگ، اسارت، مذاکره» بیان داشت: با منابع بسیار کمی روبه‌رو بودیم و بسیاری از منابع توصیفی بودند که این موضوع دست ما را در استفاده از آنها می‌بست و بسیاری از مطالب و منابعی که ما استفاده کردیم شفاهی بودند. ایران در طول جنگ تحمیلی 42 هزار اسیر داشته است که این میزان در تصمیم‌گیری‌های ما و سازمانی و نهادی مرتبط با جنگ تحمیلی تاثیرگذار بودند و ما این موضوع را به عنوان یک شاخص در پژوهش مطرح کردیم و به دنبال پاسخ به این مسئله بودیم که اسرا عاملی تأثیرگذار در مذاکره و صدور قطعنامه یا پذیرش بودند.

انتهای پیام/