متن و حاشیه حوزه فرهنگ در گفت‌وگو با یاسر احمدوند: کدام ناشران از دولت کاغذ می‌گیرند؟/ تغییرات اساسی توزیع یارانه‌ها در راه است+ فیلم
یاسر احمدوند، معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در یک روز پاییزی میهمان خبرگزاری تسنیم بود و به پرسش‌های اساسی در حوزه کتاب و نشر پاسخ گفت.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، کارشناسان و صاحب‌نظران نشر کتاب در ایران از دیرباز بر این عقیده بودند که این فعالیت در ایران با مشکل و بحران روبه‌روست، اگر در روزگاری ناشران تنها مشکلات اقتصادی را پیشِ‌روی خود عیان می‌دیدند، امروز مسئله اصلی نشر چیزی فراتر از آن است، مسائلی چون کاغذ، کتاب‌سازی، قاچاق کتاب و... .
از ابتدای روی کار آمدن دولت سیزدهم کلیدواژه‌های کتاب و مشکلات صنعت نشر در سخنان شخص رئیس جمهور و پس از آن وزیر فرهنگ و ارشاد به چشم می‌خورد، حل مسئله کاغذ در برنامه پیشنهادی اسماعیلی جایگاه ویژه‌ای داشت. پس از آن انتخاب معاون فرهنگی وزیر و برگزاری جلسات با تشکل‌های مختلف نشر این انتظار را ایجاد کرد که حل مشکلات نشر چه در کوتاه‌مدت و چه در بلند‌مدت سیاست روشنی در برنامه مدیران فرهنگی این دوره داشته باشد.
یاسر احمدوند، معاون فرهنگی وزارت ارشاد دولت سیزدهم، متولد 1355 دکترای تصوف و عرفان اسلامی از دانشگاه ادیان و مذاهب است. او پیش از این معاون نماینده ولی فقیه در جمعیت هلال احمر بود و عضو هیئت مدیره مجتمع چاپ واژه‌پرداز اندیشه، مدیرعامل خبرگزاری آنا، معاون اجرایی مجمع ناشران انقلاب اسلامی، مدیرعامل شرکت پخش محصولات فرهنگی ترنج، مدیرعامل فروشگاه‌های ترنجستان، مدیر مرکز آموزش‌های کاربردی نشر، مدیر انتشارات مؤسسه همشهری، و مدیریت روابط عمومی بنیاد دایرةالمعارف را در کارنامه کاری خود دارد.
دبیری جشنواره کتاب کودکان دفتر تبلیغات اسلامی، سردبیری هفته‌نامه صداوسیما و فصلنامه دیدار، سردبیری هفته‌نامه همشهری محله، سردبیری ماهنامه مهر و ماه، مدیرمسئولی نشریه شیرازه کتاب و سردبیری سایت کانون اندیشه جوان از دیگر سوابق فرهنگی احمدوند است.
چندی پیش احمدوند با حضور در باشگاه خبرنگاران پویا ضمن بازدید از بخش‌های مختلف این خبرگزاری، در گفت‌وگویی از سیاست‌ها و برنامه‌هایش برای بهبود وضعیت صنعت نشر سخن گفت. وی در بخشی از این گفت‌وگو از تلاش برای خودکفایی در تولید داخلی کاغذ و توافق با کارخانه چوب و کاغذ مازندران برای تولید 20 هزار تن تا پایان سال خبر داد. احمدوند همچنین با اشاره به واردات برای پاسخگویی به نیازهای فعلی نیز از تغییرات در سیستم توزیع کاغذ خبر داد و بر این اساس، سیستم توزیعی بر اساس معیارهایی جدید پایه‌ریزی خواهد شد.
بخش اول مشروح گفت‌وگوی تسنیم با معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را می‌توانید در ادامه بخوانید:
* تسنیم: از ابتدای دولت سیزدهم کلیدواژه‌های کتاب و نشر در سخنان رئیس جمهور و پس از آن وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به چشم می‌خورد، در نتیجه این انتظار پدید آمد که دولت برنامه مدون و مشخصی برای برطرف شدن مشکلات این عرصه داشته باشد، شما برای گام نخست حل کدام مشکل را در دستور کار قرار داده‌اید؟
شاید زمانی که لازم بود برای آشنایی با مسائل این حوزه صرف شود، به‌دلیل آشنایی قبلی که وجود داشت به حداقل رسید، از روزهای نخستی که من وارد وزارتخانه شدم چند موضوع برای من در اولویت بیشتر و مهمتری قرار داشت. شرایط فعلی جامعه هم از نظر اقتصادی و هم تحت تأثیر بیماری کرونا شرایط ویژه‌ای است، اقتصاد حوزه فرهنگ آسیب زیادی دیده است و لازم است به‌طور فعلی بخشی از این مشکلات را حل کنیم، دولت هم در همه سطوح علاقه‌مند است و اراده دارد که مشکلات را حل کند.
اولویت‌های مهم معاونت فرهنگی ارشاد
شناسایی خوب مشکلات، داشتن برنامه خوب برای رفع مشکلات و عزم و اراده واقعی برای حل مشکل چند اولویت مهم است که ما سعی کردیم در معاونت فرهنگی به آن‌ها توجه کنیم. توجه به موضوع و مسئله کاغذ که از زیرساخت‌های اصلی و نیازهای اصلی تولید فرهنگی به‌شمار می‌رود، از اولویت‌های ما بود.
بازدید از کارخانه‌های تولید کاغذ
توجه به موضوع کاغذ از نیازهای اصلی تولید فرهنگی به‌شمار می‌رود و از اولویت‌های بنده نیز هست. در اولین گام کارگروهی تشکیل شد تا کارخانجات تولید کاغذ در داخل بازبینی شود، در گذشته نیز ما مکرر به این کارخانه‌ها سر زده بودیم. برای اطلاع از آخرین وضعیت مجدداً گروهی به خوزستان، برای بازدید از کارخانه‌های پارس و دیبای شوشتر (کارون سابق)، به مازندران برای بازدید از چوب و کاغذ مازندران، به بهشهربرای بازدید از کارخانه تبریز و به فارس برای بازدید از کارخانه زاگرس اعزام شدند. شرایط فعلی تولید بررسی و راه‌کارهایی برای افزایش تولید مطرح شد.
به‌درخواست ما جلسه‌ای با حضور معاون اول رئیس جمهور، وزرای صمت و ارشاد و نماینده بانک مرکزی و... برگزار و تصمیمات خوبی اتخاذ شد، قرار شد مشکلات ظرف دو هفته با حضور کارشناسان و مدیران کارخانه‌ها بررسی و نقشه راهی به معاون اول رئیس جمهور ارائه شود که این هفته برنامه ارائه می‌شود.
امیدوارم در آینده نزدیک بتوانیم تولید داخلی را فعال کنیم، رسیدن به سطح خودکفایی در تولید داخلی کار سختی است، امیدوارم مرحله به مرحله در این مسیر پیش رویم، مشکلات را حل و ظرفیت‌های داخلی را فعال کنیم.
با توافقی که با کارخانه مازندران کردیم، امید داریم تا پایان سال بتوانیم حداقل 20 هزار تن کاغذ تحریر دریافت کنیم، منتظریم که قرارداد را ارسال کنند، ما اعلام کردیم که حاضر به پیش‌خرید هم هستیم، همه‌گونه همکاری و حمایت از این فعالیت را اعلام کردیم. امیدواریم دوستان حوزه صنعت هم همتی کنند و واحدهای تولیدکننده کاغذ را به‌سمت تولید کاغذ هدایت و مشکل را برطرف کنند. در ارشاد زمینه کافی برای همکاری با تولیدکنندگان وجود دارد.
کاغذ حوزه بااولویتی برای ما بود، برای رفع نیازهای آنی و فوری هم دو پرونده از قبل مانده بود که وزارت ارشاد ورود کرد، با ورود بخش‌های مختلف حاکمیتی در دستگاه‌های نظارتی، دولت و دستگاه‌های امنیتی تلاش شد مقداری از این کاغذها که حبس شده بود، باز پس گرفته شد، در حال انتقال به انبار هستیم تا از روزهای آینده بتوانیم کار توزیع کاغذ به ناشران را آغاز کنیم و البته تدارکی هم برای مقداری واردات دیده‌ایم که بتوانیم بخشی از این نیاز جامعه نشر را در ماه آینده جبران کنیم.
* تسنیم: سیستم توزیع کاغذ به‌چه‌صورت خواهد بود؟ آیا نسبت به گذشته تغییر می‌کند؟
تغییراتی نسبت به گذشته خواهیم داشت، مخصوصاً در بخش تخصیص کاغذ. توزیع کاغذ 3 مرحله دارد؛ تخصیص کاغذ که درخواست‌ها در کمیته‌ای بررسی می‌شد، مرحله بعد تخصیص و تحویل کاغذ که از انبار اتحادیه تعاونی ناشران (آشنا) طبق حواله‌ای دریافت می‌کردند، مرحله آخر نیز نظارت و شمارش بود که نمایندگانی آن را شمارش می‌کردند.
تخصیص کاغذ دیگر در اختیار اتحادیه تعاونی ناشران نخواهد بود
کار خوبی انحام شده بود، زحمت زیاد کشیده شده بود، برای این 3 بخش، ولی به‌نظر من لازم بود که ما بخش‌های مختلف را تفکیک کنیم، تخصیص کاغذ و تعیین اینکه سهم هر ناشر چقدر باشد از بخش‌های دیگر باید تفکیک می‌شد تا شایعاتی را که وجود داشت دامن نزند، بنابراین در بخشی که بخش حاکمیتی و فرهنگی کار است با استفاده از نظرات کارشناسان بدنه نشر گروهی تشکیل خواهند شد و سازوکار تخصیص کاغذ به ناشران را بررسی می‌کند، سایر مراحل به‌شیوه گذشته انجام می‌شود.
* تسنیم: اتحادیه تعاونی ناشران از سیستم توزیع کاغذ کنار گذاشته خواهد شد؟
خیر، توزیع کاغذ به‌دست آن‌ها خواهد بود، تخصیص کاغذ در اختیار اتحادیه تعاونی ناشران نخواهد بود اما انبار در اختیار آن‌هاست و تحویل کاغذ به ناشران را انجام می‌دهند، حواله تخصیص کاغذ را اتحادیه تعاونی ناشران صادر نخواهد کرد.
* تسنیم: صدور حواله کاغذ براساس چه معیارهایی خواهد بود؟
اولویت این است که به کسانی که کار تولید و تألیف انجام می‌دهند، از کتاب‌سازی به‌دور هستند، در مراحل قبلی که کاغذ دریافت کردند، استفاده روشنی داشتند و در مسیر تولید کتاب بوده است کاغذ اختصاص پیدا کند، ملاک‌ها به‌زودی اعلام می‌شود. مدل ثبت‌نام و سامانه‌ای که ناشران باید به آن مراجعه کنند، هم به‌زودی اعلام می‌شود.
* تسنیم: بیشترین مشکلات فعلی حوزه نشر، مشکلات اقتصادی است، در سال‌های اخیر وابستگی نشر به یارانه‌ها نیز شدیدتر شده است، توزیع یارانه‌ها زین‌پس به‌چه‌شکل خواهد بود؟
نظر اصلی واقعی و درست این است که وابستگی حوزه فرهنگ به یارانه تا حد ممکن کم شود، حیات و اقتصاد حوزه فرهنگ نباید وابسته به یارانه باشد، یارانه تعیین‌کننده زنده بودن و زنده نبودن یک جریان فرهنگی نباید باشد، نشر بدون اتکا به یارانه باید بتواند حیاتش را ادامه دهد، این حرف روی کاغذ حرف درستی است، در واقعیت و در شرایط فعلی مشکلاتی وجود دارد، تنگناهای اقتصادی و شرایط کرونا موجب شده است دخل‌وخرج حوزه فرهنگ با هم جور درنیاید. در بسیاری از کشورهای دنیا نیز دولت‌ها ورود کرده و حمایت‌هایی داشته‌اند تا کسب‌وکارهای مختلف از جمله فعالیت فرهنگی ادامه پیدا کند. آن چیزی که در اختیار بخش فرهنگ برای حمایت است، بسیار اندک است، اصلاً با این عدد و رقم‌ها نمی‌شود حوزه پردامنه فرهنگ را در حوزه مکتوب حمایت جدی کرد.
تکلیف یارانه‌های حوزه نشر چه می‌شود؟/ افزایش بودجه فرهنگی از سال آینده
تعداد ناشران زیاد است، تعداد کتابفروشان قابل‌توجه، پدیدآورندگان، ویراستاران و بدنه تولید محتوا آن‌قدر گسترده است که با اعتبارات ما همخوانی ندارد، تلاش وزیر و همراهی دولت این است که در سال آینده بتوانیم در بودجه کشور بودجه فرهنگی قالب اعتنایی را اختصاص دهیم تا توانایی فراهم آوردن زیرساخت‌هایی را داشته باشیم که در درازمدت بتوانند اقتصاد حوزه فرهنگ را مدیریت کنند و احتیاج به تزریق دائمی یارانه نباشد. اگر سیستم توزیع و عرضه توسعه پیدا کند، کتابفروشی‌های خوب، بزرگ و جامع زیاد شوند، شرکت‌های توزیع نظام‌مند و به‌قاعده تقویت شوند و توزیع را در همه کشور انجام دهند، از ظرفیت‌های فناوری جدی برای توزیع و فروش استفاده کنند، عدد و رقمی که می‌توانند کمک کنند، بسیار فراتر از بودجه‌هایی است که دولت می‌تواند اختصاص دهد.
تقویت زنجیره توزیع نشر
ما این برنامه را داریم که از ظرفیت‌های مختلف در بدنه نشر استفاده کنیم، تشکل‌ها هم برنامه‌هایی دارند که در حال بررسی هستیم تا ببینیم چگونه می‌شود از ظرفیت نشر بهره برد، آخرین حلقه نشر که توزیع است، اگر تقویت شود بقیه حلقه‌ها هم می‌توانند منتفع شوند. امیدواریم سال آینده بتوانیم اتفاقی را در توسعه مکان‌های فروش کتاب، کتابفروشی‌ها و تقویت زنجیره تأمین شروع کنیم.
* تسنیم: پس یارانه‌ها صرف توسعه زیرساخت‌ها خواهد شد؟
درستش این است که یارانه‌ها ظرف تقویت زیرساخت‌ها شود ولی ما برای حمایت از محتوای خوب باید یارانه اختصاصی داشته باشیم، ولی آن یارانه به‌معنای حفظ سلامت و حفظ بقای نشر نیست. محتوای خوبی تولید می‌شود که دوست داریم آن را ترویج کنیم، صرف نویسنده و پدیدآورنده‌ای شود که محتوای مورد نظر را تولید می‌کند، فرض کنید می‌خواهید انسجام ملی، نشاط اجتماعی و... را تقویت کنید، ناشر، نویسنده، شاعر و تصویرگری در این زمینه کار می‌کند، این را باید حمایت کرد، اثرش را ترویج کنیم، در اختیار کتابخانه‌ها قرار دهیم تا مردم از محتوای خوب استفاده کنند. آن‌جایی که می‌خواهیم محصول باکیفیتی را که تولید شده است به دست مخاطب برسد باید یارانه دهیم، پس یارانه لازم است برای محتوایی که خیر عمومی در آن است و جامعه باید از آن منتفع شود.
ادامه دارد... .
انتهای پیام/+