متن و حاشیه حوزه فرهنگ در گفتوگو با یاسر احمدوند: ممیزی در دولت سیزدهم چگونه خواهد بود؟/ حمایت و رفتار ما با ناشران در اداره کتاب تعیین میشود+ فیلم
یاسر احمدونددر بخش دوم گفت‌وگوی خود با تسنیم نگاهش در حوزه ممیزی کتاب را تشریح کرد و ضعف در اداره کتاب را موجب بروز پدیده کتابسازی دانست.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، کارشناسان و صاحب‌نظران نشر کتاب در ایران از دیرباز بر این عقیده بودند که این فعالیت در ایران با مشکل و بحران روبه‌روست، اگر در روزگاری ناشران تنها مشکلات اقتصادی را پیشِ‌روی خود عیان می‌دیدند، امروز مسئله اصلی نشر چیزی فراتر از آن است، مسائلی چون کاغذ، کتابسازی، قاچاق کتاب و... .
از ابتدای روی کار آمدن دولت سیزدهم کلیدواژه‌های کتاب و مشکلات صنعت نشر در سخنان شخص رئیس جمهور و پس از آن وزیر فرهنگ و ارشاد به چشم می‌خورد، حل مسئله کاغذ در برنامه پیشنهادی اسماعیلی جایگاه ویژه‌ای داشت. پس از آن انتخاب معاون فرهنگی وزیر و برگزاری جلسات با تشکل‌های مختلف نشر این انتظار را ایجاد کرد که حل مشکلات نشر چه در کوتاه‌مدت و چه در بلند‌مدت سیاست روشنی در برنامه مدیران فرهنگی این دوره داشته باشد.
یاسر احمدوند، معاون فرهنگی وزارت ارشاد دولت سیزدهم، متولد 1355 دکترای تصوف و عرفان اسلامی از دانشگاه ادیان و مذاهب است. او پیش از این معاون نماینده ولی فقیه در جمعیت هلال احمر بود و عضو هیئت مدیره مجتمع چاپ واژه‌پرداز اندیشه، مدیرعامل خبرگزاری آنا، معاون اجرایی مجمع ناشران انقلاب اسلامی، مدیرعامل شرکت پخش محصولات فرهنگی ترنج، مدیرعامل فروشگاه‌های ترنجستان، مدیر مرکز آموزش‌های کاربردی نشر، مدیر انتشارات مؤسسه همشهری، و مدیریت روابط عمومی بنیاد دایرةالمعارف را در کارنامه کاری خود دارد.
دبیری جشنواره کتاب کودکان دفتر تبلیغات اسلامی، سردبیری هفته‌نامه صداوسیما و فصلنامه دیدار، سردبیری هفته‌نامه همشهری محله، سردبیری ماهنامه مهر و ماه، مدیرمسئولی نشریه شیرازه کتاب و سردبیری سایت کانون اندیشه جوان از دیگر سوابق فرهنگی احمدوند است.
چندی پیش احمدوند با حضور در باشگاه خبرنگاران پویا ضمن بازدید از بخش‌های مختلف این خبرگزاری، در گفت‌وگویی از سیاست‌ها و برنامه‌هایش برای بهبود وضعیت صنعت نشر سخن گفت. وی در بخشی از این گفتوگو از تلاش برای خودکفایی در تولید داخلی کاغذ و توافق با کارخانه چوب و کاغذ مازندران برای تولید 20 هزار تن تا پایان سال خبر داد. احمدوند همچنین با اشاره به واردات برای پاسخگویی به نیاز‌های فعلی نیز از تغییرات در سیستم توزیع کاغذ خبر داد و بر این اساس، سیستم توزیعی بر اساس معیارهایی جدید پایه‌ریزی خواهد شد.
بخش نخست این گفتوگو پیشتر در خبرگزاری تسنیم، منتشر شد، احمدوند رد بخش نخست این گفتوگو مهمترین اولویت خود در معاونت فرهنگی ر حل مسئله کاغذ دانست و از تغییرات در شیوه‌های توزیع کاغذ سخن گفت، تغییراتی که از این پس با صدور حواله کاغذ از سوی ناشران طبق معیارهایی که بزودی اعلام میشود، اجرایی خواهد شد.
وی در بخش دوم این گفتوگو به چالش‌های ممیزی اشاره کرده و ظهور و بروز پدیده‌هایی مثل کتابسازی را ناشی از ضعف اداره کتاب می‌داند. مشروح این گفتوگو به شرح ذیل است:
بودجه نمایشگاه کتاب چگونه خرج میشود؟
* تسنیم: بودجه نمایشگاه کتاب بودجه قابل توجهی است حالا هم در نیمه دوم سال قرار داریم، بودجه این دوره نمایشگاه صرف چه چیزی خواهد شد؟
ما امسال نمایشگاه مجازی را در بهمن ماه داریم که هزینه‌ای دارد، البته به اندازه هزینه برگزاری نمایشگاه حضوری نیست، بخشی از بودجه صرف نمایشگاه مجازی میشود، بخشی هم در فروش‌های فصلی هزینه شده است، برای برگزاری نمایشگاه سال آینده هم باید برنامه‌ریزی کرد که از روزهای آینده شروع خواهیم کرد. اگر شرایط جامعه به لحاظ بهداشتی و... مهیا باشد این نمایشگاه را برگزار خواهیم کرد.
* تسنیم: بحث از نمایشگاه کتاب شد، در سالهای اخیر واسپاری‌هایی در زمینه برگزاری نمایشگاه به صنف داشتیم، بحث واسپاری به صنف ادامه خواهد داشت؟
حتما جزو اولویت‌های ما است که برنامه‌های اجرایی و برنامه‌های مربوط به ناشران توسط خود آن‌ها انجام شود، غیر از این هم موفق نخواهیم شد. اما در سیاست‌گذاری، حاکمیت با استفاده از نظرات کارشناسان برنامه‌ریزی می‌کند، در اجرا بدنه‌های مختلف نشر فعالیت خواهند داشت.
تشکیل شورای تشکل‌های نشر
شورای تشکل‌های نشر که سابقه‌ای هم دارد مجدد تشکیل شده است، نمایندگان بخش‌های مختلف نشر تشکل‌ها و انجمن‌ها جمع می‌شوند دور هم و آن‌ها تصمیم‌گیری می‌کنند که چه بخشی از بار نمایشگاه را بر عهده بگیرند و شیوه انجامش را هم خودشان تصمیم می‌گیرند. حتماً از ظرفیت تشکل‌ها و انجمن‌ها در کارهای خود حوزه نشر باید استفاده کرد.
با اتحادیه جلسه داشتم/ دوست ندارم ارتباط خوب تحت تاثیر حرف‌های نسنجیده قرار گیرد
* تسنیم: یکی از اقدامات شما در روزهای اولیه حضور در معاونت فرهنگی جلسات روتین با انجمن‌ها و تشکل‌های نشر بوده است، گویا تاکنون جلسه‌ای با اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران برگزار نشده است، یکی از ناشران نیز در روزهای اخیر مطرح کرده بود که اتحادیه بدنبال برگزاری جلسه بوده اما شما نپذیرفتید؟ این صحت دارد؟
خیر، اولین جلسه کاری من با مدیرعامل اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران بود، بعد از آن جلسه هیچ درخواستی از سوی اتحادیه برای برگزای جلسه عمومی با بنده مطرح نشد، مرتب هم با هم در تماس هستیم، برای مسائل مختلف هفته‌ای چند نوبت بعضاً روزی چند نوبت رابطه و ارتباط خوبی بین ما و اتحادیه ناشران وجود دارد. من دوست ندارم این ارتباط خوب با بخش‌های مختلف نشر تحت تاثیر حرف‌های نسنجیده برخی که اطلاعات کافی ندارند، قرار بگیرد، هر کس در جای خود در این نشر سهم دارد، کار دارد و ما هم از حضورش استفاده می‌کنیم، برخی حرف‌هایی که زده شد دقیق نبود.
به‌دنبال بهانه‌گیری برای عدم انتشار کتاب نیستیم
* تسنیم: اجازه دهید به موضوعی که دغدغه بسیاری از ناشران در دولت‌های مختلف است، بپردازیم، ممیزی اگر چه مسئله و دغدغه اصلی نشر در روزگار فعلی نیست. اما دولت‌ها معمولا با ممیزی چالش‌هایی را سپری کردند، در سالهای گذشته اهالی نشر از وضعیت اداره کتاب ناراضی بودند، نگاه شما به ممیزی در حوزه نشر چیست و وضعیت موجود را چطور اریابی می‌کنید؟
اولین تغییر در معاونت فرهنگی تغییر مدیر ادره کتاب بود، که نشان می‌داد این اداره اهمیت زیادی برای من دارد و هم اینکه زود باید ساماندهی شود، نگاه ما به موضوع بررسی کتاب فراتر از بحث ممیزی است، من از آقای الهیاری خواهش کردم و این نظام در حال تدوین است، ما هدفمان بررسی کیفی اثر است، به دنبال خرده‌گیری و بهانه‌ای برای عدم انتشار در کتاب نیستیم.
مراقبت باید کرد که کتاب سالم و سلامت به دست مردم برسد، ولی این تنها وظیفه ما نیست، بررسی کیفی کار و بررسی کیفی اثر ماموریتی است که ادره کتاب باید آن را محقق کند.
اداره کتاب از این پس اداره بررسی کیفیت اثر خواهد بود
بنابراین بررسی کتاب ابعاد مختلفی پیدا می‌کند، باید زبان فارسی در کتاب بررسی شود، باید تاثیرگذاری بر مخاطب ارزیابی شود، باید کار صفحه آرایی و ویراست کتاب مورد توجه قرار گیرد، باید سطح غنای کیفی محتوایی بررسی و تعیین شود. بنابراین ابعاد مختلفی کیفیت کار پیدا می‌کند، اداره کتاب اداره بررسی کیفیت اثر خواهد بود. بخشی از کار هم بررسی این است که ارزش‌های اجتماعی و اخلاقی، هویت و انسجامی ملی را خشه‌دار نکند. به اقوام و مذاهب توهین نکند، حق کسی را ضایع نکند و ... این‌ها طبیعتاً باید رعایت شود. به جز این مسائل کیفی هم باید مورد توجه قرار گیرد. اگر اثری بسیار بی‌کیفیت بود باید به ناشر بازگردانده شود تا مورد بازنگری قرار گیرد.
در اداره کتاب مسیر و نوع رفتار ما با ناشر تعیین میشود
در عین حال ما نمی‌توانیم جلوی انتشار آثار زرد را بگیریم، اگر کتابی ضعیف باشد، منتشر میشود، ولی در ادامه مسیر شکل حمایتی ما بر اساس ارزیابی اداره کتاب خواهد بود. هم از اثر هم از ناشر. اثری که از ابعاد مختلف دارای کیفیت شناخته شد، شایسته خرید است، شایسته گرفتن یارانه است. شایسته تقدیر در جوایز مختلف کتاب است، در اداره کتاب مسیر و نوع رفتار ما با اثر و ناشر تعیین میشود. جمع امتیازات و رتبه‌های اثر را هم ناشر تعیین می‌کند.
نظام رتبه‌بندی ناشران اجرایی میشود
نظام رتبه‌بندی ناشر هم که سالها درباره آن حرف زده شده است را باید انجام دهیم، فراخوان اعلان میشود، از بدنه نشر و کارشناسان می‌خواهیم که نظراتشان را در این زمینه بدهند نظام رتبه بندی ناشر باید سامان بگیرد و به هر شکلی باید معلوم شود ناشری کار با کیفیت منشر می‌کند.
باید بر اساس عمکرد و دستاوردهای یک ناشر حمایت طراحی و تدوین شود. حوزه ممیزی دیگر به معنای ممیزی نخواهد بود، به معنای کارشناسی کیفیت اثر خواهد بود. گروه‌ها متنوع‌تر خواهند شد، ممیزان غیر از کارشناس کیفی اثر کارشناسان حوزه نشر خواهند بود و در اداره کتاب مستقر شوند، برای ارائه مشورت به بدنه نشر، ناشران راهنمایی، تحلیل، ارائه مسیر و ...
تصور ما این است که اداره کتاب باید این جایگاه را داشته باشد به آن سمت حرکت می‌کنیم و امیدوارم نتایجش را هم بتوانیم ملموس ببنیم.
* تسنیم: پس تغییراتی در بدنه و ممیزان خوهیم داشت؟
بله
* تسنیم: با حضور آقای الهیاری در اداره کتاب شایعاتی مطرح شد که حوزه اداره کتاب زیر نظر حوزه وزارتی خواهد بود، این صحت دارد؟
خیر، چنین چیزی صحت ندارد و اداره کتاب همچنان زیرمجموعه معاونت فرهنگی است.
مشابهت‌یابی در آثار در آینده به اداره کتاب اضافه میشود
* یکی از مشکلات جاری نشر بحث قاچاق کتاب و کتاب‌سازی‌هاست که صدمات جبران ناپذیری به نشر زده است، با این شیوه جدید چقدر می‌توان از کتاب‌سازی‌ها و قاچاق کتاب ممانعت کرد؟
این از ضعف‌های اداره کتاب است که ما توان مشابهت‌یابی نداریم، یک اثری را نویسنده و ناشری ارائه می‌کند، یک نفر دیکر هم کار مشابه آن را می‌آورد، اما ما توان مشابهت‌یابی را نداریم. داریم تدارک می‌بینیم که در آینده مشابهت‌یابی کنیم. اگر اثری ثبت شد در اداره کتاب و شبیه یک اثر دیگر بود با تعیین مصداق‌ها نتواند مجوز بگیرد. الان این مشکل وجود دارد که از یک اثر محدود جهانی برخی ترجمه‌ها وارد میشود.
این ضعف مجموعه اداره کتاب است که از آن استفاده شده و کتاب سازی رواج یافته است. فعلا تنها کاری که می‌توانیم بکنیم حمایت نکردن از آثار کتابسازی است. در قدم بعدی باید جلوی مجوز گرفتن کارهایی که مشابه است را بگیریم. البته کتاب‌های با کیفیت پایین را نمی‌توان مانع صدور مجوز شد. ولی حمایت در قبال اختصاص کاغذ، تسهیلات و ... نباید از ان‌ها انجام شود.
این کتاب‌ها نباید داخل چرخه حمایتی حوزه فرهنگ شود. خیلی از آثار می‌توانند منتشر شوند، ولی جزو کارنامه فعالیت فرهنگی کشور محسوب نمی‌شود، باید در زمینه کتاب سازی هم قدم‌هایی برداشت یکی همین مشابهت‌یابی است و کارهای دیگر که زمینه‌های حقوقی هم دارد. ما مالیکیت معنوی را نیز باید مورد توجه قرار دهیم.
*تسنیم: عزم جدی برای مقابله وجود دارد یا در برنامه‌های بلند مدت است که مقابله شود؟
با پدیده تکثیر غیرقانونی کتاب عزم جدی مقابله وجود دارد، اینکه فردی کتاب یک ناشر و نویسنده‌ای را به صورت غیرقانونی تکثیر کند و در شبکه‌ای بفروشد این اقدام خلاف قانون است و جرم محسوب میشود، قبلا هم اتحادیه ناشران در این زمینه زحمت کشیدند و کار خوبی هم انجام دادند، اما نیاز به حمایت بیشتر وزرت ارشاد نیز دارد. وزارت ارشاد به صورت جدی به این موضوع ورود می‌کند.
کارگروه مبارزه با قاچاق کتاب و کتابسازی در ارشاد تشکیل میشود
ما هم کارگروهی تعیین می‌کنیم و کمک خواهیم کرد، از دستگاه قضایی و نهادهای مختلف کمک خواهیم گرفت که پدیده تکثیر غیرقانونی را به حداقل برسانیم. متاسفانه در یک پدیده رسمی هم این کتاب‌ها فروخته می‌شوند، برخی ناشران و موزعان دانسته یا نادانسته کتاب‌هایی که تکثیر غیرقانونی شده را می‌فروشند.
دسترسی پلتفرم‌ها به بانک اطلاعاتی خانه کتاب برای مبارزه با کتابسازی
برخی از فروشگاه‌های بزرگ اینترنتی فروش این کالاها را دارند، دراین زمینه ما در هفته‌های گذشته جلسه‌ای با دی‌جی کالا، اسنپ و باسلام داشتیم و موارد متعددی که در این فروشگاه‌ها اجناسی به فروش می‌رسند که یا مجوز ندارند یا غیرقانونی تکثیر شده‌اند را مطرح کردیم، دوستان علاقه‌مندی برای همکاری را اظهار کردند تا ناشران متضرر نشوند. بزودی اتصال فنی برقرار می‌کنیم که این‌ها بتوانند دسترسی به بانک اطلاعاتی ما داشته باشند تا محتوا اول کنترل شود.
ما فروشگاه‌های بزرگ اینترنتی‌مان باید از کتاب‌های نادرست پاک شوند، حتما این اتفاق خواهد افتاد. یک کار زیرساختی درست در این زمینه نیز در دست انجام است که به صورت جدی این پدیده را رفع می‌کند.
از کارگروه صیانت اتحادیه حمایت می‌کنیم/ نیازی به تعطیلی نیست
* تسنیم: با این اوصاف کارگروه صیانت در اتحادیه ناشران تعطیل میشود؟
نه اتحادیه کار خود را انجام می‌دهد، ما هم حمایت می‌کنیم، کارهای خوبی هم انجام شده است. ما نیز کارگروهی کشوری تشکیل می‌دهیم برای کمک به کل فضای نشر کشور. این مانعی برای فعالیت اتحادیه نیست،دوستان اتحادیه هر زمان دوست دارند به فعالیت خود ادامه می‌دهند، اما ما حتما کمیته‌ای برای این موضوع تشکیل می‌دهیم و از ظرفیت‌های اتحادیه استفاده می‌کنیم.
انتهای پیام/