دلار در آستانه ۱۲ لیره شدن؛ چرا بازار ارز ترکیه به سخنان اردوغان حساس شده است؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، مقامات اقتصادی ترکیه انتظار داشتند که قیمت هر 1 دلار آمریکا تا پایان سال 2023 میلادی به 10 و نیم دلار برسد. اما حالا و در شرایطی که هنوز 2021 نیز به پایان نرسیده، دلار به 11.9 لیره رسیده و بسیاری از تحلیلگران معتقدند که تا پایان سال جاری میلادی، دلار آمریکا به مرز 15 لیره نزدیک خواهد شد.

اما چرا چنین وضعیت به وجود آمده است؟ آیا آن گونه که اردوغان می گوید، یک جنگ اقتصادی تمام عیار علیه ترکیه شروع شده و شرکت ها و موسساتی در خارج از کشور، به صورت شبانه روزی به دارایی های ترکیه حمله می کنند، یا پای سیاست های اقتصادی خود دولت ترکیه در میان است؟

اردوغان چه گفت، بازار چه جواب داد؟

مشاهدات فعالان و تحلیلگران اقتصادی ترکیه نشان می دهد که نبض قیمت دلار به سخنان اردوغان بسته شده و غالب مواضع و سخنرانی های او، موجب لاغرتر شدن لیره در برابر دلار می شود.

فهمی کورو از تحلیل گران و روزنامه نگاران قدیمی که رفاقت نزدیکی با عبدالله گل و علی باباجان دارد و برادرش ناجی کورو نیز معاون وزیر امور خارجه و از مهمترین دیپلمات های تیم اردوغان بوده، در مورد نوسان ارز، چنین نوشته است:«دیروز از طرف یک شبکه تلویزیونی دعوت به مصاحبه زنده شدم. در منزل و در حالی که خودم را برای خروج مهیا می کردم، نگاهی به زیرنویس تلویزیون انداختم، دلار 11 لیره و 35 قوروش بود. وقتی که به تلویزیون رسیدم، گوشی ام را نگاه کردم، 11 لیره و 44 قوروش. از خودم پرسیدم: چرا ترمز نمی کند؟ در این چند دقیقه مگر چه اتفاقی افتاده است؟ با یک بررسی مختصر، متوجه شدم که سخنرانی رهبر آکپارتی یعنی طیب اردوغان که مقام ریاست جمهوری را هم در اختیار دارد، باز هم دلار را بالا برده است. اردوغان گفته است: عده ای فرصت طلب، به بهانه بالا رفتن نرخ دلار، قیمت کالاها را افزایش می دهند. با همه آنها به تندی برخورد می کنیم. ما در حال جنگ رهایی بخش اقتصادی هستیم و در این جنگ، ظفر از آنِ ما خواهد بود.»

کورو در ادامه افزوده است: «از خودم پرسیدم: تشبیه وضعیت کنونی با جنگ رهایی بخش تاریخ معاصر ترکیه چه دلیل و منطقی دارد؟ اصلاً از شخص اردوغان می پرسم: یک طرف این جنگ کشور ماست، طرف مقابل کیست؟ اصلاً می توانید بگویید با که می جنگید؟ نکند فکر می کنید آن کارمند بیچاره ای که روزانه چند بار در فروشگاه، اتیکت قیمت کالاها را عوض می کند، دشمن است؟ خیر. او به دستور مدیر خود، قیمت را مداوماً تغییر می دهد. چرا؟ چون شما نمی توانید قیمت دلار را کنترل کنید و هزینه تولید و واردات، دقیقه به دقیقه بالاتر می رود.»

اوزگور اوزل از سران حزب جمهوری خلق نیز دو روز پیش در پارلمان ترکیه، تصویر مشهور پرستاری که انگشت اشاره را روی لبان خود گذاشته و مردم را دعوت به سکوت می کند، به سوی دوربین رسانه ها گرفت و گفت: «از اردوغان می خواهم سکوت کند. به محض این که دهان باز می کند، دلار، بالاتر و بالاتر می رود و هزینه زندگی برای هموطنان ما، غیرقابل تحمل تر می شود.»

چرا بازار به اردوغان حساس است

از قدیم گفته اند که بازار و اقتصاد، قوانین خاص خودش را دارد و با اقتصاد نمی توان شوخی کرد. اما واقعیت این است که رجب طیب اردوغان در مقام رهبر حزب عدالت و توسعه و رئیس جمهور ترکیه، به همان شکلی با اقتصاد برخورد می کند که با دیگر پدیده های سیاسی، اجتماعی و بعضاً امنیتی.

او در عالم سیاست، سران احزاب مخالف را با الفاظ و اوصافی همچون تروریست، دشمن، خائن، سرسپرده و همدست توطئه گران خارجی به حاشیه می راند و در مورد اقتصاد نیز، از همین عبارات استفاده می کند.

در شرایطی که بحران اقتصادی، تورم، بیکاری و تنگنای مالی در ترکیه به اوج رسیده، اردوغان هیچگاه در هیچ کدام از سخنرانی های خود، از مردم عذرخواهی نکرده و حتی یک درصد از مشکلات اقتصادی را بر گردن نگرفته است. بلکه همواره چنین استدلال هایی به کار گرفته:

1.گرانی و تورم به خاطر اقدامات برخی بازاری های فرصت طلب است.

2.نوسان ارزی، توطئه دشمنان ترکیه است.

3.پایین آوردن نرخ سود سپرد بانکی به نفع کشور است.

4.در کشور، بحران اقتصادی وجود ندارد و سران احزاب مخالف، با این اظهارات اغراق آمیز به دنبال تصاحب قدرت است.

5.در همه جهان مشکل اقتصادی وجود دارد و کرونا دلیل اصلی این مشکلات است.

گران شدن نان و دیگر مواد غذایی

روزنامه ملی گازته از این موضوع خبر داده که هر 1 نان عادی 230 گرمی که در حال حاضر به 2 و نیم لیره فروخته می شود، در هفته آتی به 3 لیره خواهد رسید. اما با توجه به افزایش 100 درصدی قیمت نان، این میزان افزایش قیمت، کفایت نمی کند و احتمال این وجود دارد که تا پایان سال جاری میلادی، هر 1 نان به 4 لیره برسد که نرخی عجیب و بی سابقه است.

بر اساس گزارش ملی گازته، هر یک کیسه 50 کیلویی آرد گندم تا 5 ماه پیش در بازار ترکیه به 150 لیره فروخته می شد، اما حالا نرخ آن به 300 لیره رسیده و قرار است به زودی، از این هم بالاتر برود.

دولت ترکیه، گندم را به بهای هر 1 کیلو 225 قوروش از کشاورزان خود می خرد اما برای گندم وارداتی 350 قوروش پرداخت می کند. چرا؟ به این دلیل که اغلب کشورها به دنبال پر کردن سیلوهایشان هستند و علاوه بر افزایش قیمت گندم در بازارهای جهانی، نوسان ارزی موجب شده که هزینه واردات آرد و تولید نان، بالاتر برود.

گران شدن نان در کلانشهرهایی همچون استانبول، به ویژه برای خانواده های پرجمعیت، یک معضل جدی است و در برخی محلات استانبول، برای خرید نان های بیات 1 لیره ای، صف بلند تشکیل می شود.

روغن مایع، شکر و انواع لبنیات نیز از دیگر مواد غذایی هستند که در روزها و هفته های اخیر، به طور مداوم و روزانه، قیمتهایشان بالا و بالاتر رفته است.

قیمت یک ظرف 5 لیتری روغن مایع به 95 لیره رسیده و در بسیاری از فروشگاه ها، اطلاعیه کوچکی چسبانده شده با این مضمون: محدودسازی فروش روغن، هر مشتری فقط 1 ظرف.

در پایان باید گفت، ترکیه کشوری با کسری تجاری 50 میلیارد دلاری است و در چند سال اخیر، نه تنها برای تامین منابع انرژی و مواد خام، بلکه برای خرید بسیاری از انواع مواد غذایی و ملزومات اولیه، به دنیای خارج وابسته شده است. در نتیجه، هر 1 قوروش ناچیز (یک صدم لیره) که به قیمت دلار افزوده می شود، هزینه های واردات را نیز بالاتر برده و مردم با گرانی و مشکلات بیشتری مواجه می شوند.

در نتیجه از حالا می توان چنین پیش بینی کرد که در انتخابات آتی ترکیه، نوسانات ارزی و تنگنای مالی و اقتصادی، یکی از برگ برنده ها و ابزار فشارهای مهم احزاب مخالف، در مقابل حزب عدالت و توسعه باشد.

انتهای پیام/