آسیب‌شناسی «مناقشات آبی»| ضرورت توجه بخش کشاورزی به "سند ملی آب"/ هرچه سریعتر باید الگوی کشت با اقلیم متناسب شود
معاون سابق مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو با تأکید بر ضرورت توجه بخش کشاورزی به "سند ملی آب" گفت: وقت برای انطباق الگوی کشاورزی با تغییرات اقلیمی بسیار تنگ است و باید هرچه سریعتر وارد عمل شد.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، در پی خشک‌سالی‌های اخیر، مناقشات آبی در فلات مرکزی ایران به اوج خود رسیده و در روزهای اخیر شاهد بودیم که در برخی شهرها از جمله اصفهان و شهرکرد، مردم برای بیان اعتراض خود به موضوعات مرتبط با آب به خیابان آمدند و مردم هر شهر، از منظر خود به موضوع تخصیص آب توجه می‌کنند.
یکی از مسائل مهمی که موضوع آب و تخصیص‌های آن را محور مناقشات جاری کرده، بحث کشاورزی است. همان‌طور که در اصفهان شاهد بودیم محور گردهمایی مردم در بستر خشک زاینده‌رود، کشاورزان شرق اصفهان بودند. از این رو با یکی از کارشناسان ارشد حوزه آب که سال‌ها در وزارت نیرو مسئولیت داشته در این زمینه به گفت‌وگو پرداخته‌ایم.
«هدایت فهمی»، کارشناس ارشد حوزه آب در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، اظهار داشت: این موضوع که الگوهای کشت با تغییرات اقلیمی کشور همخوانی و انطباق ندارد، یک آسیب جدی برای بخش کشاورزی بوده است.
وی افزود: طی بیش از یک دهه گذشته تلاش شده بود که این موضوع مهم در برنامه‌های چهارم، پنجم و ششم توسعه به عنوان احکام برنامه مد نظر قرار گیرد تا بخش آب، کشاورزی و محیط زیست با تغییر اقلیم منطبق باشند و سازگاری پیدا کنند؛ منتها این موضوع در مراحل بالاتر مثل سازمان برنامه و بودجه و مجلس نادیده گرفته شد.
* به بحث مهم تغییر اقلیم بی‌توجه بوده‌ایم
فهمی خاطرنشان کرد: تاکنون بحث تغییر اقلیم چندان جدی گرفته نشده و بر این اساس هیچ برنامه مدون و مشخصی شکل نگرفته است و هیچ‌کدام از دستگاه‌های مرتبط که به هر نحوی متأثر از تغییرات اقلیمی هستند، در این زمینه اندیشه درخور و اقدام قابل توجهی در کارنامه خود ثبت نکرده‌اند.
معاون سابق مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو افزود: علاوه بر این در بخش کشاورزی سندی وجود دارد به نام "سند ملی آب" که میزان و الگوی مصرف آب کشاورزی در آن پیش‌بینی شده است و می‌توان گفت سندی قابل اتّکاست و الگوی کشت را در مناطق مختلف و بر پایه نوع اقلیم و خاک موجود و تغییرات اقلیمی آینده مد نظر قرار داده که باید هم اکنون نیز این سند جدی گرفته شود.
فهمی با تأکید بر اینکه اگر ضمانت اجرایی این سند ارائه شود، می‌توان مشکل آبی بخش کشاورزی کشور را تا حدود زیادی حل کرد، گفت: متأسفانه در همین شرایط هم مشاهده می‌کنیم که فی‌المثل در منطقه‌ای که آب کافی ندارد، برنج کشت می‌شود و یا محصولات زراعی و باغی تولید می‌شود که ارزش اقتصادی بالایی ندارند.
* وقت برای انطباق الگوی کشاورزی با تغییرات اقلیمی بسیار تنگ است
وی در پاسخ به این پرسش که آیا در ساختار جدید دولت به عنوان متولی اصلی آب کشاورزی، می‌توان از ابزارهای حاکمیتی برای سامان بخشی این موضوع استفاده کرد یا خیر، گفت: مشاهدات و تجربه بنده به عنوان کسی که سال‌ها در حیطه آب فعالیت کرده‌ام این است که متأسفانه در دوران گذشته با تغییر دولت‌ها، برنامه‌های قبلی هم به راحتی کنار گذاشته می‌شد و شیوه‌ای جدید در دستور کار قرار می‌گرفت و همین موضوع آسیب‌های فراوانی به بخش کشاورزی و تخصیص آب آن وارد کرده است.
معاون سابق دفتر برنامه‌ریزی آب و آبفای کشور همچنین با اشاره به این که دولت‌ها نباید چرخ را از نو اختراع کنند و برنامه‌های قبلی را به کلی کنار بگذارند، چرا که این موضوع برای کشور یک آفت است، گفت: به نظر من، وقت بسیار تنگ است و باید در زمینه انطباق الگوی کشاورزی با تغییرات اقلیمی هرچه سریعتر وارد عمل شد و با تغییر رویکرد از "حکمرانی مبتنی بر عمران و رشد" به "حکمرانی مبتنی بر پایداری" دست به تغییر زد.
* بخش کشاورزی نمی‌تواند به تغییرات اقلیم بی‌تفاوت باشد
وی افزود: ما همیشه به رشد و یا اعداد تکیه کرده‌ایم و از نظرمان این سرفصل‌ها مهم‌تر بوده، در حالی که برخی از این اقدامات چه بسا مخرب محیط زیست بوده‌اند و یا به منابع آبی کشور خسارت وارد کرده‌اند.
وی ادامه داد: شیوه‌ای که به طور عام در بخش کشاورزی ایران وجود دارد به صورت مدیریت بحرانی و موقت است که به حتم کارایی لازم را نخواهد داشت و باید با توجه به تغییرات اقلیمی آینده‌نگرانه باشد و نه مقطعی.
معاون سابق دفتر برنامه‌ریزی آب و آبفای وزارت نیرو خاطرنشان کرد: تغییر اقلیم یک واقعیت است که بخش کشاورزی حتی اگر بخواهد هم نمی‌تواند نسبت به آن بی‌تفاوت باشد.
انتهای پیام/؛
