جایگاه اوکراین در روابط ترکیه و روسیه

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، بسیاری از رسانه های ترکیه، دوربین خود را روی تنش های اخیر بین روسیه و غرب زوم کرده و در مورد احتمال حمله روسیه به اوکراین، به ارائه مطلب و گزارش می پردازند.

علاوه بر رسانه های ترکیه، دستگاه دیپلماسی این کشور نیز، اهمیت ویژه ای به تنش بین روسیه و غرب داده و تحولات مرتبط با اوکراین را رصد می کند. چرا، بنا به این دلایل مهم:

1.روابط ترکیه و روسیه در چند سال گذشته، به طرزی شگفت انگیز در چند حوزه مهم سیاسی – امنیتی، انرژی و دیگر بخش ها توسعه پیدا کرده و حالا ترکیه نیز به عنوان یک عضو ناتو، باید مواضعی را اتخاذ کند که باب طبع آمریکا و اروپا و علیه روسیه باشد.

2.موضوع اوکراین برای ترکیه اهمیتی حیاتی دارد. چرا که ترکیه به شکل رسمی و بدون تعارف، از تاتارهای کریمه حمایت کرده و الحاق کریمه به روسیه را محکوم کرده است.

3.تنش بین روسیه و اوکراین، بر امنیت منطقه جغرافیایی حساسی به نام دریای سیاه تاثیر می گذارد و ترکیه نیز به عنوان کشوری که نه تنها سواحلی طولانی در کنار دریای سیاه دارد بلکه اتصال دریا سیاه به مدیترانه را میسر کرده، نقش و جایگاه خاصی در این پرونده دارد.

حالا سوال اینجاست: آیا فقط این موارد هستند که اهمیت ویژه ای به پرونده روابط روسیه و ترکیه می دهند؟ خیر. مساله مهم دیگری که در چند ماه گذشته مورد توجه مقامات کرملین قرار گرفته، این است که دولت اوکراین، به یکی از مشتریان پروپاقرص پهپادهای موشک انداز ترکیه تبدیل شده و استفاده از این پهپادها در آسمان دریای سیاه و بر فراز دونباس، توجه محافل و تحلیلگران دفاعی مسکو را به سوی خود جلب کرده است.

صدای پوتین درآمد

دو روز پیش، ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه و رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه، به شکل تلفنی، گفتگو کردند.

بر اساس بیانیه کرملین، این تماس تلفنی به درخواست اردوغان بوده و در این گفتگو، تحولات مرتبط با آذربایجان و ارمنستان و مسائل منطقه به ویژه سوریه، لیبی و اوکراین مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

پوتین و اردوغان بر اهمیت رعایت توافقات مینسک و سایر توافقات در مورد دونباس از جمله توافقات در قالب نرماندی تاکید کردند. اما نکته مهم این جاست که پای موضوع پهپادها هم به میان آمده است.

ولادیمیر پوتین، به سکوت معنی دار خود پایان داده و در گفتگوی اخیر خود با رئیس جمهور ترکیه، در مورد فروش پهپادهای بیرقدار به اوکراین، اظهار نگرانی کرده و رویکرد اوکراین را تحریک کننده قلمداد کرده است.

اشاره پوتین به موضوع پهپادها از این جهت اهمیت دارد که قبلاً مقاماتی در سطح لاوروف وزیر امور خارجه، شویگوف وزیر دفاع و پسکوف سخنگوی کرملین در این مورد اظهار نظر کرده بودند، اما این نخستین بار است که خود پوتین، پرده از نگرانی روسیه در مورد فروش پهپادهای بیرقدار به اوکراین برداشته است.

البته در کنار ابراز نگرانی در مورد اوکراین، درباره مذاکرات اخیر سوچی بین پوتین، پاشینیان و علی اف، به موضوعاتی اشاره شده که زمینه همکاری بیشتری برای ترکیه قائل است. پوتین با ارائه اطلاعاتی درباره دیدارهایی که با الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان و نیکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان، اعلام کرده که از دید او،  باکو و ایروان برای تضمین ثبات در منطقه و تعیین و ترسیم مرزهای بین دو کشور همکاری می کنند.

اردوغان نیز از فرصت استفاده کرده و یک بار دیگر از پوتین درخواست کرده با توجه به اهمیت نقش میانجی روسیه، تلاش‌ و هماهنگی بیشتری برای استفاده از امکانات و قابلیت‌های مرکز کنترل آتش‌بس روسیه – ترکیه، صورت بگیرد.

دو حوزه دیگر همکاری های سیاسی – دفاعی ترکیه و روسیه یعنی سوریه و لیبی نیز به این شکل مورد بررسی قرار گرفته است:

1.پوتین و اردوغان با ابراز خرسندی از سطح همکاری های انجام شده به منظور ایجاد ثبات در وضعیت این کشور و آغاز روند صلح در سوریه، تصمیم گرفتند که سربازان روسیه و ترکیه به کار مشترک در ادلب ادامه دهند.

2.روسای جمهور روسیه و ترکیه ابراز امیدواری کردند که انتخابات سراسری در 24 دسامبر لیبی با موفقیت برگزار شود.

تلاش ترکیه برای پرهیز از ورود به دعوا

بدون تردید مساله اوکراین، یک مساله کانونی مهم در اختلافات روسیه و ناتو است. اما در این میان، آمریکا نقش برجسته تری برای دامن زدن به این اختلاف دارد و اعضای اروپایی ناتو، تلاش می کنند آتش، زبانه نکشد.

گفته می شود که در غروب پنجشنبه گذشته استکهام و در ضیافت شام نشست وزیران کشورهای عضو سازمان امنیت و همکاری اروپا، آنتونی بلینکن و سرگی لاوروف، عملاً بر سر اوکراین مشاجره کرده و صدایشان بلند شده است. اما شواهد نشان می دهد که ترکیه از سر احتیاط و ارسال سیگنال های مثبت به مسکو، از هرگونه اظهارنظری خودداری کرده و با برقراری تماس تلفنی بین اردوغان و پوتین، آنکارا نشان داده که منافع متعدد و گسترده ای با روسیه دارد و ترجیح می دهد رشته پیمان را نگه دارد.

ترکیه اخیراً پهپادهایی به قزاقستان نیز فروخته که البته از نوع دیگری غیر از بیرقدار است. این پهپادها ساخت کارخانه تولیدی بیرقدار داماد کوچک اردوغان نیست و به شرکت تولیدی توساش تعلق دارد.

توساش یک شرکت دفاعی قدیمی است و پهپاد جدید خود را به نام عنقا، به قزاقستان فروخته است. اما روسیه، نه تنها در مورد قزاقستان، بلکه درباره فروش پهپاد به لهستان نیز، حساسیت ویژه ای نشان نداده و فقط در مورد اوکراین، ملاحظات خاص دارد.

بر اساس برخی اخبار منتشر شده در رسانه های ترکیه و روسیه، سفارش اوکراین به ترکیه برای خرید بیرقدار، در حد 48 فروند است و تاکنون 14 فروند آن را تحویل گرفته شده است. اما از حالا می توان چنین پیش بینی کرد که اگر تنش کنونی بین روسیه و اوکراین، عمیق تر شود، احتمالاً مقامات آنکارا ناچار خواهند شد به منظور حفظ مصلحت و منافع اقتصادی، در تحویل دادن سری های جدید بیرقدار تعلل کنند و به سیاست حفظ موازنه ادامه دهند.

انتهای پیام/