«معجزه آبخیزداری»| آزموده را آزمودن خطاست/ آیا باید منتظر وقوع حوادث بحران زای سیل در کشور باشیم؟

به گزارش خبرگزاری تسنیم «پرونده معجزه آبخیزداری»؛ سیلاب به عنوان یک بلای طبیعی در عمل هم از نظر تلفات جانی و هم از نظر خسارات مالی مهیب ترین بلای طبیعی در جهان محسوب می شود. مطابق آمار شده توسط سازمان ملل متحد در میان بلایای طبیعی، سیل و طوفان بیشترین تلفات و خسارات را به جوامع بشری وارد آورده اند، به گونه ای که تنها از سال 1988 تا 1997 حدود 390 هزار نفر در اثر بلایای طبیعی در جهان کشته شدند که 58 درصد مربوط به سیلاب، 26 درصد در اثر زلزله و 16 درصد در اثر طوفان و بلایای دیگر بوده است.

در ایران نیز پدیده سیل یکی از مخاطرات طبیعی مهم به شمار می رود که سالانه خسارات جانی و مالی فراوانی را وارد می سازد. طبق گزارش سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری، طی 70 سال گذشته 8449 سیل در استان های کشور به ثبت رسیده است که نیمی از آنها مربوط به 20 سال اخیر بوده است؛ این بدان معناست هر سال ایران دستکم میزبان 120 سیل است؛ به طور میانگین هر 3 روز یک سیل. همچنین آمار مشخص کرده که 43 درصد همه سیل هایی که در 20 سال اخیر در ایران جاری شده در استان های فارس، گلستان، خراسان رضوی، هرمزگان و سیستان و بلوچستان رخ داده است. این 5 استان از سال 1380 تاکنون محل وقوع 1923 سیل کوچک و بزرگ بوده اند و قربانیان اصلی این پدیده محسوب می شوند.

به اذعان بسیاری از کارشناسان، یکی از راه های موثر مدیریت سیل در کشور آبخیزداری و اجرای مدیریت جامع حوزه آبخیز در کشور است که متاسفانه در نظام برنامه ریزی کشور اهتمام چندانی بدان نمی شود و در این باره غفلت تاریخی وجود دارد؛ در این باره جهانگیر پرهمت رئیس اسبق سازمان تحقیقات آموزش و ترویج وزارت جهاد کشاورزی  با طرح این سوال که  آیا دیر نشده در مدیریت منابع آب کشور به روش های سنتی تجدید نظر کنیم و با آبخیزداری و بکارگیری مدیریت جامع و یکپارچه در حوزه های آبخیز این همه منابع آب را در بالادست و حوضه های میانی کنترل و ذخیره سازی آن در تعادل بخشی آبخوان ها، در مصرف برای تولید در فصول خشک و ..... صورت گیرد؟ معتقد است: در داستان وقوع سیل ها در سال های اخیر، نخبگان کشور هم مثل اینکه مات شده اند و تجربه تلخ 20 سال بحران خشکسالی دهه های80 و 90 را و خسارات سیل سال های اخیر را فراموش کرده و بی تفاوت از کنارش رد می شوند.

شش خسارت بزرگ سیل چیست؟

عضو هیئت علمی پژوهشکده آبخیزداری با برشمردن خسارت متعدد ناشی از سیل در کشور می گوید: خسارت وارده شامل: اول از دست دادن بخش قابل توجهی از منابع آب کشور، دوم سرمایه عظیمی به نام خاک را از دست داده ایم، سوم سرمایه های ملموس و غیرملموسی که مستقیما از جامعه از دست رفته و در محاسبات سازمان ملی مدیریت بحران به حساب نمی آیند، چهارم خسارات اجتماعی که در اثر سیل بوجود می آید و در هیچ محاسباتی به آن اشاره نمی شود، پنجم خسارات و تلفات ملموسی که مدعی مطالبات را دارد و همین اعداد و ارقامی است که در واحدهای مسئول از جمله سازمان ملی مدیریت بحران مورد توجه و برآورد قرار گرفته و معمولا ثبت هم می شود. و حتی موارد دیگری که ممکن است در حال به ذهن نیامده باشد و به این موارد اضافه شود.

دبیر کارگروه آب معاونت علمی ریاست جمهوری با بیان اینکه سیل را باید در منشا کنترل و از همه منافع آن به جای این همه خسارت و تلفات استفاده نمود معتقد است سرمایه های ملی و اعتبارات عمومی را بایستی از حالت گوشت قربانی خارج و یک کار اساسی بر اساس دانش روز مدیریت جامع و یکپارچه حوزه های آبخیز شروع کرد. تا کی اینگونه نظاره گر و منتظر وقوع این همه حوادث ناگوار باشیم؟ 

به گفته رئیس اسبق سازمان تحقیقات آموزش و ترویج وزارت جهاد کشاورزی بایستی در نظام برنامه ریزی و اجرایی تجدید نظر شده و برنامه های دانش بنیان با مدیریت جامع و یکپارچه سرزمین و منابع زیستی و طبیعی و آمایش منطقه ای مبتنی بر آمایش حوزه های آبخیز را جایگزین نمود. شش برنامه تا کنون در جمهوری اسلامی ایران و بعد از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی تدوین و تصویب شده است که روح حاکم بر همگی نظام بخشی برنامه ریزی بوده است. امیدواریم از الان دست برای برنامه هفتم توسعه به کار شده و برنامه ای جامع و دانش بنیان با رعایت اصول فوق تهیه و تدوین شود، تا این همه بحران طبیعی به خصوص سیل در کشور ایجاد نشود و نیز از فرصت طبیعی ایجاد شده حداکثر بهره برداری و بهره وری صورت گیرد.

انتهای پیام/