«حق‌آبه» جوهره مطالبات مردم لرستان از رئیس جمهور/ تخصیص آب اشتغال پایدار برای استان به ارمغان می‌آورد
گروه استانها - وعده اشتغالزایی در لرستان بدون تخصیص حق‌آبه به جایی نمی رسد کمااینکه در دولت‌های گذشته هم وعده‌های زیادی داده شد اما هیچکدام راه به جایی نبردند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از خرم‌آباد، «حق‌آبه» موضوعی است که سر دراز دارد اما امروز به‌واسطه خشکسالی‌ها، شرایط به گونه‌ای رقم خورده که اهمیت آن پررنگ‌تر از قبل شده تا جاییکه بحث «حق‌آبه» به یک مطالبه جدی در کشور تبدیل شده است.
تهدید کم‌آبی در ایران آنقدر مشهود است که حتی استانی مثل لرستان که سومین استان پربارش کشور است هم با تنش بی‌آبی مواجه شده البته حکایت مردم لرستان، حکایت لب تشنه در جوار آب است و بیشتر از اینکه از کمبود بارش‌ها ضربه بخوردند قربانی «سیاست‌های غلط» و «بازی مافیای آب» هستند؛ به‌طوریکه سهم آنها از سدهای ساخته شده فقط نیم درصد است در نتیجه سالانه خروج 12 و نیم میلیارد مترمکعب روانآب از استان را نظاره می‌کنند اما کاری از دستشان برنمی‌آید چون اجازه برداشت ندارند.
امروز مردم لرستان در بحث حق‌آبه توقع زیادی ندارند فقط می‌خواهند سهم عادلانه و واقعی خود را از آبی که در استان تولید می‌شود دریافت کنند؛ چرا باید «میانگین زمین‌های آبی» در استان پربارشی مثل لرستان 20 درصد کمتر از متوسط کشوری باشد اما در برخی استانهای خشک و نیمه‌خشک حتی تا 40 درصد بالاتر از میانگین کشوری برود؛ چه دست‌های پشت‌پرده‌ای وجود دارد که از توزیع عادلانه آب جلوگیری می‌کند؟
با توجه به اهمیت این موضوع، خبرگزاری تسنیم در قالب میزگردی که در بستر فضای مجازی و با حضور «کامران ساروقی»، عضو هیئت رئیسه نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی کشور، «عطا حسن‌پور»، محقق برتر لرستانی و نویسنده کتاب «گنجینه آب لرستان» و «مصطفی سبزواری»، استاد دانشگاه و از فعالان فرهنگی و سیاسی استان برگزار شد به «بررسی علمی» موضوع حق‌آبه پرداخته است که مشروح آن را در زیر می‌خوانید:
آبی نبودن اراضی کشاورزی یکی از دلایل عدم توسعه یافتگی لرستان است
کامران ساروقی، عضو هیئت رئیسه نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی کشور و رئیس نظام صنفی لرستان در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم، اظهار داشت: سطح اراضی کشاورزی لرستان حدود ٨ هزار هکتار است یعنی 4.7 اراضی کشاورزی کشور در لرستان وجود دارد همچنین ٤ درصد جمعیت استان در روستاها ساکن هستند.
وی افزود: سطح جنگل‌های استان، 2 میلیون و 200 هزار هکتار و ١١ درصد آبهای کشور در لرستان است اما با این وجود فقط ٢٣ درصد از اراضی کشاورزی لرستان آبی بوده و سهم لرستان از سدهای ساخته شده، نیم درصد است که این یکی از دلایل عدم توسعه یافتگی استان لرستان محسوب می‌شود.
ساروقی عنوان کرد: سالانه حدود ٢ میلیون و ٩ هزار تن تولیدات کشاورزی در استان داریم که سهم بخش زراعی حدود ٢ میلیون و ٢ هزار تن و بخش باغی، ٣ هزار تن است همچنین ٤ هزار تن انواع دام، طیور و آبزیان تولید می‌شود.
حق‌آبه لرستان، قربانی بازی‌های سیاسی نشود
وی با بیان اینکه وقتی مسئولین و متولیان استان تلاشی برای گرفتن حق آبه‌های قانونی بهره برداران لرستانی نمی‌کنند استانهای همجوار چشم طمع به آب و خاک این استان خواهند داشت، تصریح کرد: در شرایطی که روستاهای لرستان با تانکر جهت مصارف شرب آبرسانی می‌شوند عده‌ای سعی دارند با بازی‌های سیاسی برسر کم کردن حق آبه‌های لرستان معامله کنند.
رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی لرستان خاطرنشان کرد: نمایندگان ادوار گذشته مجلس شورای اسلامی با بی‌توجهی و شاید هم حساب شده چشم بر روی واقعیتی بستند که نتیجه آن تهدید منابع آبی لرستان است؛ وقتی شاخص‌های تخصیص آب مانند شاخص جمعیتی، اراضی کشاورزی و میزان سهم تولیدات حوزه آب در استان نادیده گرفته شده و سالانه 12 میلیارد متر مکعب آب از استان خارج می‌شود؛ وقتی توقف عملیات اجرایی سد گاوشمار که با احداث آن بخش اعظمی از مشکلات آبی استان حل می شد در سکوت کامل و بدون اطلاع‌رسانی و شفاف‌سازی انجام می‌شود؛ این موارد، شبهاتی را ایجاد می‌کند که در ادامه این اقدام، مطالباتی را برای سایر استانها رقم زد.
وی تصریح کرد: رویکرد وزارت نیرو و مدیریت منابع آب لرستان در کم کردن حق آبه‌های لرستان بزرگترین ظلم در حق این مردمی است که شاید نمی‌خواهند مانند سایر استانها با تجمع و تحصن، فضا را برای گرفتن حق خود ناآرام کنند؛ از استاندار لرستان و مجمع نمایندگان استان انتظار داریم در مقابل این زیاده‌خواهی و همچنین اجحاف در حق مردم لرستان سکوت نکنند.
مردم لرستان خواهان از سرگیری عملیات اجرایی «سد گاوشمار» هستند
ساروقی بیان کرد: مردم لرستان خواهان از سرگیری عملیات اجرایی «سد گاوشمار» در آینده‌ای نزدیک هستند تا بار دیگر شاهد رخ دادن اتفاقات تلخ سیل فروردین 98 و خسارات ویرانگر آن نباشیم؛ *جناب رئیس جمهور بگذارید مهمترین دستاورد و برکت سفرتان به استان لرستان واگذاری و تثبیت حق آبه‌های قانونی و واقعی به مردم و کشاورزان این استان باشد وگرنه سالهاست در دولت‌های قبلی هم وعده احداث پتروشیمی، صنعت و ایجاد اشتغال را به ما داده‌اند.
وی بیان کرد: زمانی که در دهه 70 در استانهای همجوار صنایع بزرگ و کارخانجات مختلفی احداث می‌شد به بهانه اینکه لرستان با تولید آب فراوان می‌تواند قطب بزرگ کشاورزی و دامپروری کشور باشد آن را از وجود صنعت و پتروشیمی محروم کردند اما اکنون همان استانها هم صنعت و کشاورزی و هم گردشگری را به پشتوانه و برکت آب لرستان از آن خود کرده‌اند و ظلم بزرگ وزارت نیرو و آب منطقه ای در جلوگیری از دست یافتن کشاورزان به حق آبه‌های قانونی خودشان باعث شده مردم این استان از کشاورزی و روستا نشینی ناامید شوند.
لرستان در رابطه با منابع آبی خود هیچ اختیاری ندارد
عطا حسن‌پور، محقق و نویسنده کتاب «گنجینه آب لرستان» در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم، چالش کم‌آبی امروز را حاصل سومدیریت و تصمیمات غیرکارشناسی مسئولان دانست و اظهار داشت: بنده داستان حقابه استان را در کتاب «سازه‌های آبی و تاریخی» کار کردم که در بخش اول کتاب در مورد منابع و مصارف آب اطلاعاتی را در اختیار دانشجویان، علاقه‌مندان و مردم ارائه دادیم؛ متاسفانه سهم حقابه لرستان از بالادست رعایت نمی‌شود و در حقیقت از 12 میلیون متر مکعب آبی که از استان خارج می‌شود حتی کشاورزان استان حق ندارند از موتور تلمبه برای برداشت آب استفاده کنند.
وی با بیان اینکه در گذشته استانهای پایین‌دست مانع از برداشت آب می‌شدند، افزود: چهار رودخانه بزرگ «سیمره»، «سزار»، «کشکان» و «زال» از لرستان سر چشمه می‌گیرند که منشأ بیش از نیمی از آبهای استان خوزستان می‌باشند اما تصمیم‌گیری برای برداشت این آب توسط استانهایی که صاحب آب هستند صورت نمی‌گیرد بلکه از طرف استانهایی زیر‌دست انجام می‌شود.
چالش کم‌آبی امروز حاصل تصمیمات غیرکارشناسی وزارت نیروست
حسن‌پور ادامه داد: یعنی آنها حق برداشت را از ما سلب کردند تا خودشان مصرف کنند که شاهد بودیم در سیل سال 98 چه بلایی بر سر استان خوزستان آمد که اجازه نمی‌داد روی رودخانه «کشکان»، «سد معشوره» احداث شود در حالی که اگر سد معشوره احداث شده بود هیچ گاه معمولان، پلدختر و خوزستان را آب نمی‌برد، این وضعیت به دلیل تصمیم‌گیری‌های غیرکارشناسی وزارت نیرو بود که ضرر آن علاوه بر دولت به مردم نیز تحمیل شد.
این محقق عنوان کرد: تصمیمات غیر کارشناسی و نادرستی که طی سنوات اخیر گرفته شده، سبب خشکسالی زاینده رود، یزد و حتی استانهای پر آبی مانند لرستان شده است؛ آبخوان‌های بزرگ لرستان مانند «گرین»، «سفیدکوه» و «اشترانکوه» در حقیقت منشاء شکل گیری آبهای زایشی در سطح زمین هستند که این آبخوان‌ها نیز با مشکل مواجه شده‌اند و اگر ما نتوانیم آب را ذخیره کنیم قطعاً در آینده با مشکل مواجه می‌شویم و آن حق آبهای که انتظار داریم هیچگاه نصیب مردم لرستان که صاحب این آب هستند و یا حتی استان خوزستان در پایین دست نمی‌شود.
سهم لرستان از آبهای تولید شده در استان، کمتر از 3 درصد است
این کارشناس حوزه آب با بیان اینکه اگر یک مدیریت صحیح بر منابع و مصارف آب در همه استانها انجام شود، هیچگاه شاهد این مشکلات نیستیم، گفت: متأسفانه در دولت‌های قبل، آب به درستی تقسیم نشده و صاحبان آب از آب بی‌بهره مانده به طوریکه هیچ کشاورزی حق نداشت موتور تلمبه را در رودخانه کشکان فرو برد وپنج اینچ آب مصرف کند و اینگونه بود که زمین آنها در کنار آب خشک می‌شد که طبیعتاً این کشاورز حق دارد وارد فضای دیگری شود و به این نوع بی‌عدالتی اعتراض کند.
وی عنوان کرد: طبق قانون توزیع عادلانه آب، هیچگاه از این 12 میلیون متر مکعب آبی که از استان خارج می‌شود حتی یک چهارم از این میزان آب سهم لرستان نیست؛ تا زمانی که مدیریت صحیحی بر استان حاکم نشود این وضع ادامه دارد؛ آیا آن سهمی که کشاورزان ما از رودخانه‌های استان می‌برند همان سهمی است که خوزستانی‌ها و یا ایلامی‌ها و کرمانشاهی‌ها از سیمره می‌برند.
دکتر مصطفی سبزواری، استاد دانشگاه و از فعالان فرهنگی- سیاسی لرستان نیز در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم، اظهار داشت: حق‌آبه به معنی حق برداشت از یک حوزه آبریز است و در یک حوزه آبریز، بالادست و پایین دست با رعایت اولویت حق برداشت دارند مثلاً سرچشمه حوزه کرخه که در لرستان است و به خوزستان می‌ریزد، طبق قوانین بین‌المللی باید مقداری از این آب در بالا دست و مقداری هم در پایین دست استفاده شود.
انتقال صنعت، کم‌هزینه‌تر از انتقال آب است
وی بیش از 95 درصد آبهایی که در لرستان جاری است را در حوزه کرخه و دز دانست و افزود: سالانه حدود 13 میلیارد مترمکعب آب در لرستان تولید می‌شود که در صورت به بهره‌برداری رسیدن سدهای در حال ساخت استان، فقط 200 تا 400 میلیون مترمکعب آن یعنی 2 تا سه درصد در استان لرستان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه لرستان، هم در بالادست و هم در پایین دست مورد ظلم واقع شده، عنوان کرد: انتقال آب بین‌حوزه‌ای در تمام دنیا غیرقانونی است ولی ما می‌بینیم که به‌راحتی پروژه‌ای تحت عنوان «قمرود» در الیگودرز اجرا می‌شود و با انتقال آب آن به استانهای اصفهان، مرکزی و قم، بسیاری از زمین‌های آبی این شهرستان به دیم تبدیل می‌شود و مردم با مشکل کمبود آب شرب مواجه می‌شوند.
وی خاطرنشان کرد: در سفر آقای رییسی به خوزستان دیدیم که رئیس مجمع نمایندگان خوزستان به صراحت اعلام کرد که احداث سد در بالادست فقط با کاربری برقی ـ آبی باشد یعنی استان لرستان حق ندارد سدی احداث کند که از آن برای مصارف صنعتی یا کشاورزی استفاده کند که این ظلم آشکار و حاصل سیاست‌های اشتباه و وجود مافیای آب است.
طرح احیای 550 هزار هکتاری خوزستان با تکیه بر منابع آبی لرستان طراحی شده است
سبزواری تصریح کرد: با وجود اینکه لرستان سومین استان پربارش کشور است اما فقط 23 درصد زمین‌های آن آبی است درحالیکه میانگین کشوری 45 درصد است در مقابل بیش از 85 درصد زمین‌های کشاورزی اصفهان، آبی است که این وضعیت نتیجه مدیریت اشتباه، توسعه نامتوازن و کاریکاتوری، بخشی‌نگری و زیاده‌خواهی برخی استانهاست.
وی بیان کرد: در برخی از نقاط استان خوزستان مثل دشت عباس که زمین‌های آن شوره‌زار بوده و هیچگاه کشتی در آنها انجام نشده، حدود 15 سال پیش از طریق اجرای طرح 550 هزار هکتاری برای احیای این اراضی لم‌یزرع و تبدیل آن به زمین کشاورزی حاصلخیز در هر هکتار، 300 میلیون تومان هزینه شد که تاکنون در فاز اول حدود 350 هزار هکتار آن اجرا شده و مردم خوزستان منتظر اجرای فاز دوم آن هستند.
این استاد دانشگاه ادامه داد: منابع آبی که برای طرح 550 هزار هکتاری در نظر گرفته‌اند از حوزه دز و کرخه است یعنی باید تمام آب لرستان را بدهیم تا اراضی خوزستان، حاصلخیز و قابل کشت شود؛ سؤال اینجاست چرا تا این حد روی منابع آبی لرستان حساب باز کرده‌اند پس تکلیف حق‌آبه لرستان چه می‌شود؛ وقتی حجم عظیم اراضی دیم لرستان می‌تواند بدون هزینه آبی شود چرا این کار انجام نمی‌شود.
مدیریت بخشی‌نگر و مبتنی بر لابی‌های قدرت، چنین توسعه نامتوازنی را رقم زده است
وی گفت: متأسفانه طی سال‌های گذشته مدیریت کشور در سطح کلان یک مدیریت هوشمند نبوده که براساس آمایش سرزمینی و ظرفیت‌های هر استان برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری کند بلکه یک مدیریت بخشی‌نگر و مبتنی بر لابی‌های قدرت بوده؛ به طور مثال در دولت خاتمی شاهد رشد چشمگیر پروژه‌های یزد بودیم و در دولت هاشمی پروژه‌های کرمان در اولویت قرار گرفت.
سبزواری اذعان کرد: از مجموع 23 درصد اراضی آبی لرستان فقط پنج درصد آن توسط دولت انجام شده مابقی به صورت خدادادی، آبی بوده است در صورتیکه به‌جای صرف هزینه‌های کلان در خوزستان و اصفهان می‌توانستند بدون هزینه این استان مستعد در حوزه کشاورزی را توسعه دهند؛ متأسفانه این قبیل بخشی‌نگری‌ها در آینده، کشور را با چالش‌های امنیتی مواجه می‌کند کمااینکه در حال حاضر نیز در شرف مسائل امنیتی هستیم .
وی با بیان اینکه زاینده رود همواره در طول تاریخ یک رودخانه فصلی بوده، افزود: در حوزه زاینده‌رود صنعت فولاد که آب‌دوست‌ترین صنعت دنیاست ایجاد شده و همچنین 500 هزار هکتار کشاورزی سنتی در آن انجام می‌شود که این حجم، بیشتر از توان این استان است اما می‌بینیم که مدیرعامل فولادمبارکه از توسعه این صنعت برای ایجاد 200 هزار شغل مستقیم و 50 هزار شغل غیرمستقیم در اصفهان ایجاد می‌شود آیا انتقال صنعت به استانهایی که آب کافی در اختیار دارند کم‌هزینه‌تر از انتقال آب به کویر نیست؟
این استاد دانشگاه عنوان کرد: تاکنون ده‌ها پروژه انتقال آب از «لرستان» و «چهارمحال و بختیاری» به سمت استانهای کویری به منظور توسعه صنعت و کشاورزی اتفاق افتاده است یعنی در کویر یه دنبال توسعه کشاورزی هستند اما در استانهای حاصلخیزی مثل لرستان که از آب کافی هم برخوردارند هیچ توسعه‌ای رخ نداده است.
انتهای پیام / 641/ی
