«معجزه آبخیزداری»|آثار و نتایج ناگوار طرح‌های انتقال آب در دنیا/ آیا راه‌حل ارزان‌تری برای تأمین آب وجود دارد؟
تجارب کشورهای مختلف در انتقال آب نشان می‌دهد انتقال آب دارای آثار و نتایج ناگواری بوده است لذا برای حل مسئله آب، تغییر رویکرد از سخت به نرم ضروری است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم «پرونده معجزه آبخیزداری»؛ بررسی‌ها نشان می‌دهد از دیرباز به‌دلیل توزیع نایکنواخت نزولات جوی و نیز مجاورت برخی مناطق خشک و نیمه‌خشک با مناطق پربارش، انتقال بین‌حوزه‌ای آب در قالب طرح‌هایی برای ایجاد شرایط مناسب برای توسعه فعالیت‌های انسانی مطرح بوده است و در کشورهای مختلف دنیا این گونه طرح‌ها انجام شده است.
از همین پرونده بیشتر بخوانید:
تحقیقات نشان می‌دهد انتقال آب بین‌حوزه‌ای در کشورهای مختلف دنیا دارای آثار و عواقب متعدد اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و زیست‌محیطی متعددی بوده است که این آثار به‌ترتیب زیر است:
1 ـ آثار اقتصادی
افزایش مصرف آب
کاهش توان تولیدی دشت‌های سیلابی
رکود اقتصاد کشاورزی منطقه
از دست رفتن زمین‌های کشاورزی و ضرورت واردات غذا
2 ـ آثار زیست‌محیطی
پایین رفتن سطح سفره آب زیرزمینی در مناطق خشک
فرسایش خاک و اختلال در زهکشی طبیعی در مراحل اجرا
آلودگی بالای آب‌های سطحی و شدت رسوب‌گذاری
تخریب زیستگاه حیات وحش، پارک‌ها، مناطق تفریحی و مکان‌های تاریخی
استقرار گونه‌های مهاجر مقاوم به شرایط حاضر
کاهش تولید مثل ماهی‌ها و کاهش منابع غذایی
انقراض موجودات و گیاهان آبزی اعماق آب‌ها به‌علت گل‌آلودگی
تغییر اقلیم منطقه
تشدید رانش زمین و فرسایش در مکان‌های خاص
کاهش تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی در نتیجه احداث آبراهه‌ها
انقراض گونه‌های ماهی و مهاجرت گونه‌های مهاجم آبزیان
شوری خاک
کاهش گونه‌های بومی و افزایش تهاجم گونه‌های مهاجم
تخریب زیستگاه آبزیان
3 ـ آثار اجتماعی و سیاسی
مهاجرت
افزایش بیماری‌های ناشی از آب و افزایش تبخیر و تعرق
مناقشات اجتماعی
تأثیرات منفی بر زندگی روستایی‌ها
** هزینه‌های سرسام‌آور هزینه انتقال آب
یکی از مهمترین چالش‌های انتقال آب در ایران به‌لحاظ اقتصادی، گران بودن و هزینه‌های سرسام‌آور انتقال آب است؛ بر اساس جزئیات محدود موجود در اسناد رسمی از پروژه‌های انتقال آب مشابه انجام‌شده در کشور، هزینه پروژه شیرین‌سازی و انتقال آب از دریا به‌سمت خشکی در طرح انتقال آب از دریای عمان به 3 استان سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و خراسان رضوی با طول نزدیک به 1514 کیلومتر معادل 4 میلیارد دلار برآورد می‌شود، البته شنیده‌های غیررسمی از قول مشاور این طرح مبین این مسئله است که هزینه این پروژه تا 6 میلیارد دلار نیز قابل افزایش است. به‌گفته کارشناسان هزینه انتقال آب هر مترمکعب از 100 هزار تومان تا 200 هزار تومان برآورد شده است.
به‌خلاف تصور عموم مردم، بخش قابل توجه از پروژه شیرین‌سازی و انتقال آب مرتبط با هزینه‌های انتقال آب است و به‌طور متوسط تا 95 درصد از هزینه‌های این پروژه به بخش انتقال شامل هزینه تملک مسیر، هزینه لوله، هزینه خرید اتصالات، هزینه اجرایی ایستگاه پمپاژ، هزینه احداث مخزن، هزینه کل برق‌رسانی و سایر هزینه‌های موجود مرتبط با بخش انتقال آب است.
** ضرورت توجه به آبخیزداری و آبخوانداری برای رفع مشکل کم‌آبی
آثار و عوارض متعدد انتقال آب به‌خصوص هزینه‌های سرسام‌آور آن در حالی است یکی از راه‌های ارزان و مقرون‌به‌صرفه و دوستدار محیط زیست برای تأمین آب و رفع چالش کم‌آبی و خشکسالی، آبخیزداری و آبخوانداری است که متأسفانه در نظام تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی و تبلیغی کشور بدان اهتمامی صورت نمی‌گیرد و این در حالی است که نمونه‌های موفق متعدد آبخیزداری و آبخوانداری بعد از انقلاب در سرتاسر کشور برای تأمین آب شرب و کشاورزی و حتی صنعت وجود دارد که از آنها غفلت شده است که این مسئله باید بیش از گذشته مدنظر مسئولان واقع شود.