ترکیه، ارزان سرای بلغارها و یونانی‌ها شده است؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، این روزها، شهر تاریخی بندر ادیرنه و همچنین استانبول، بیش از هر زمان دیگری، پذیرای مهمانان بلغاری و یونانی هستند.

نرخ هر 1 دلار آمریکا در ترکیه در روز آغازین سال 2021 میلادی 7 لیره و 30 قوروش بود. اما این نرخ 2 برابر شده و حالا به 14 لیره و 65 قوروش رسیده است. در چنین شرایطی است که تورم، دمار از روزگار مردم درآورده و صفوف بلندی در مقابل دکه های نان ارزان شهرداری ها، شکل گرفته است.

منتقدین بر این باورند که سیاست های غلط و تصمیمات اشتباه، دخالت مداوم در تصمیمات بانک مرکز و تعیین سیاست مالی و پولی، بی اعتنایی به مشاوره علمی کارشناسان، فراری دادن سرمایه گذار خارجی، اظهارات تند اردوغان و سیاست خارجی نامناسب، مجموعاً باعث شده که لیره روز به روز لاغرتر شود.

بدون شک بحران اقتصادی ترکیه برای مردم این کشور، شرایط بسیار بدی را رقم زده اما در خانه بلغاری و یونانی عروسی است و همه به سوی ترکیه می شتابند. شهروندان بلغارستان و یونان، برای خرید کالا به ترکیه می روند و با توجه به تفاوت فاحش نرخ لیره و یورو، بهترین اجناس را با قیمتی پایین خریداری کرده و به کشورشان باز می گردند.

علی باباجان رهبر حزب جهش  و دموکراسی، از سیاستمدارانی است که به این وضعیت واکنش نشان داده و گفته است: «اگر به خاطر داشته باشید، یک زمانی در بازارهای بزرگ استانبول، فروشنده ها در حراجی های بزرگ، برای جمع کردن مشتری داد می زدند: بیا حراجش کردیم. اجناس یک کشتی در حال غرق بوده! ارزانه بیا! حالا هم متاسفانه حال و روز کشور ما چنین است. ترکیه با آن همه بزرگی و شکوه، حال و روز مغازه های حراجی کوچکی را پیدا کرده که روی شیشه نوشته اند: بیا داخل! هر چی خواستی 1 لیره!»

تمل کاراملا اوغلو رهبر حزب اسلامگرای سعادت نیز گفته است:«کشور ما را به چه حال و روزی انداخته اید! از یک طرف ملت ما در صف نان ارزان می ایستد و حالا خیلی ها ناچارند به جای قرص کامل، نصف نان و ربع نان بخرند. از دیگر سو، همسایه می آید، ماشین را پر می کند و می رود.»

چرا برای خارجی ها ارزان است؟

حالا هر 1 یورو در بازار ترکیه، 16 لیره و 50 قوروش قیمت دارد. اگر چه همه چیز در ترکیه گران شده و قیمت ها بالا رفته اند. اما ضریب محاسبه تورم لیره ای نسبت به تورم ارزی، به نفع مشتری خارجی است و چون لیره کم ارزش شده، خارجی ها با خیال راحت، خرید می کنند.

بگذارید با یک مثال روشن، این وضعیت را توضیح دهیم.

در ترکیه، خرید کت و شلوار خوب با قیمت 700 لیره، ممکن است و چیز عجیبی نیست. اما بگذارید کت و شلوار بهتر و زیباتری برداریم که ژیله یا جلیقه هم داشته باشد. برای چنین منظوری، پرداخت 1 هزار لیره کافی است. با 1 هزار لیره می توان کت و شلوار بسیار خوبی خرید.

مشتری بلغاری دست در جیب مبارک کرده و 60 یورو پرداخت می کند. تا 6 ماه پیش قیمت همین کت و شلوار بر اساس نرخ لیره و یورو چگونه بود؟ 800 لیره قیمت داشت. اما در آن زمان، هر 1 یورو چیزی در حد 10 لیره ارزش داشت و بنابراین کت و شلواری را که مشتری بلغاری امروز به نرخ 60 یورو می خرد، در آن زمان 80 یورو قیمت داشت.

در مورد دیگر اجناس هم چنین وضعیتی وجود دارد. با 10 یورو می توان کفش خوب خرید و 10 یورو هم برای پیراهن و کت و شلوار. پس یک دست کت و شلوار خوب با پیراهن و کفش، برای یک شهروند بلغاری، فقط 100 یورو آب می خورد.

این در حالی است که خرید همین چند قلم کالای پوشش مردانه در کشوری همچون آلمان، دست کم 350 تا 400 یورو خرج بر می دارد. اما نکته غم انگیزتر این است که در مورد گوشت و خوراک و میوه و سبزیجات، وضع از این هم بدتر است و همسایه بلغاری و یونانی، تنها با تبدیل یورو به لیره ترک، ملزومات غذایی خود را با قیمتی به مراتب ارزان تر از قیمت بازار داخلی خود خریداری کرده، صندوق خودرو را پر می کند و می رود و آن چه برای مردم ترکیه باقی می ماند، حسرت است و هیچ.

گروه بازنده و برنده

یکی از اصول مهم و قدیمی علم «سیاست اقتصاد بین الملل» (IEP) این است که صادرات، ارز مورد نیاز دولت ها را تامین می کند، اما در داخل کشورها«گروه برنده و بازنده» دارد. یعنی چه؟

یعنی وقتی که به عنوان مثال، نرخ برابری ارزش ریال ایران با دینار عراق، دچار تغییر و شکاف معنی دار می شود، صادرکننده، با تبدیل دینار عراق به دلار، پول خوبی به جیب می زند. در نتیجه، پیاز و سیر و گوجه فرنگی و سیب زمینی را از کشاورز داخلی خریداری کرده و صادر می کند.

در داخل چه اتفاقی می افتد؟ کشاورز یا به زبانی روشن تر، دلال و عرضه کننده، وقتی که می داند تقاضا در مرز و در بخش صادرات بالا رفته، حاضر نیست کالا را به نرخ دوران قبل از صادرات بفروشد.

اگر به عنوان مثال، قبلاً یک کیلوگرم سیر تنها 30 هزار تومان ارزش داشت، حالا تب و تاب فروش به دینار و دلار، آن را به کیلویی 50 هزار تومان می رساند و در چنین شرایطی است که خریدار داخلی، نمی تواند همچون سابق خرید کند.

این قاعده در مورد ترکیه نیز صدق می کند و حالا در داخل ترکیه و در مورد فروش گسترده کفش، پوشاک و مواد غذایی به مشتری بلغاری و یونانی، برنده موقت فروشندگان هستند و بازنده همیشگی مردم ترکیه. اما جالب اینجاست که برنده داخلی هم فقط در یک مدت کوتاه سود می برد. چرا؟ توضیح خواهیم داد.

آیا این روند، به نفع ترکیه است؟

در دو دهه اخیر، تولید پوشاک، مبلمان و چندین قلم کالای دیگر در ترکیه، با رشدی عجیب همراه شده و بازارهای بزرگی به تسخیر صادرکنندگان ترک درآمده است. اما مزیت ترکیه در این میان چیست؟ آیا سود اقتصاد ترکیه از این کالاها، در حدی بسیار بالا و معنی دار است؟ خیر.

پاسخ منفی است. چرا که بخشی مهمی از ملزومات، مواد خام و کالای واسطه ای، از خارج وارد می شود. به عبارتی روشن، الیاف، رنگ، تجهیزات نساجی و خیلی چیزهای دیگر از کشورهای دیگر به ترکیه وارد می شود، نیروی کار ارزان ترکیه آن را تبدیل می کند و صادرکننده با سودی ناچیز، کالا را به بازارهای جهان می فرستد.

بنابراین در شرایط فعلی، فروشندگان ادیرنه ای و استانبولی، در یک بازه زمانی کوتاه مدت، از فروش کالا به همسایه اروپایی، پول خوبی به جیب می زنند و بازار از رکود و کسادی درمی آید. اما وقتی که انبارها خالی شد، آیا با همین روال ادامه خواهند داد؟ خیر. پاسخ منفی است. چرا؟ به این دلیل که تولید کننده نمی تواند همان کالاها را به سرعت جایگزین کند. چرا که در این مدت، دلار باز هم بالاتر رفته و هزینه تامین مواد و هزینه تولید، بیشتر و بیشتر شده است.

در چنین شرایطی، چه اتفاقی روی می دهد؟ آیا تولید کننده و فروشنده می توانند به سرعت قیمت را بالا ببرند؟ البته که نمی توانند. مشتری خارجی همسایه، از راه زمینی و با صرف هزینه ای اندک و با انگیزه خرید کالای ارزان و با کیفیت به ترکیه آمده است. بنابراین به محض این که قیمت را بالا ببری و کیفیت را پایین بیاوری، مشتری به همان سرعتی که آمده بود، دست خالی کشورت را ترک می کند!

انتهای پیام/