حقله مفقوده‌ای به نام توجه به "صنایع دستی" برای توسعه و تقویت اقتصاد مقاومتی کشور
یک پژوهشگر صنایع دستی گفت: صنایع دستی به عنوان یکی از مصادیق مهم تولید داخلی می‌تواند موجب فراهم کردن اشتغال در مناطق کمتر توسعه یافته شود؛ اما همواره در اسناد بالادستی و تهیه برنامه‌های کلان کشور با محوریت تحقق اقتصاد مقاومتی به آن توجهی نشده است.
حجت‌الله مرادخانی در گفت‌و‌گو با خبرنگار اجتماعی باشگاه خبرنگاران پویا با اشاره به برخی از مشکلات و ضعف‌های موجود در حوزه صنایع دستی، از عدم توجه کافی به این حوزه در سطح کلان مدیریت کشور و برخی بی‌مهری‌ها انتقاد کرد و در خصوص اقدامات دیگر کشورهای پیش‌رو در این زمینه توضیحاتی ارائه کرد.
این پژوهشگر صنایع دستی با بیان اینکه سابقه گسترده و دیرین صنایع دستی و همچنین ظرفیت‌های موجود در این هنر تاریخی و فرهنگی در کشور ما امری است که مورد اذعان همگان بوده و نیاز به هیچ‌گونه بحث و بررسی برای اثبات ندارد، گفت: در واقع هنر صنایع دستی به گونه‌ای با فرهنگ و تاریخ تمدن ایران زمین عجین شده است که امروز در هر موزه‌ای از دنیا اگر از هنرهای ایرانی و محصولات آن اثری وجود داشته باشد، قطع به یقین صنایع دستی مربوط به هنرمندان این حوزه است.
صنایع دستی جزء اولویت‌های عرصه مدیریت فرهنگی در کشور نیست!
وی ضمن اشاره به این مطلب که امروزه متأسفانه توجه به توسعه و ترویج صنایع دستی علی‌رغم ظرفیت‌های غنی آن، جز اولویت‌های مهم عرصه مدیریت فرهنگی در سطح کلان کشور نیست، متذکر شد: صنایع دستی در اسناد بالادستی کشور و همچنین در موضع‌گیری‌های مدیران ارشد و به صورت کلی مدیران اجرایی کشور جایگاه کمرنگی دارد.
این مدرس دانشگاه به عنوان یک نمونه از بی‌توجهی به هنرهای سنتی و صنایع دستی به "سند توسعه ملی فناوری‌های فرهنگی و نرم" اشاره کرد که در اواخر دولت گذشته به تصویب شورای عالی فرهنگی رسید و توسط رئیس جمهور وقت ابلاغ شد.
این فعال حوزه صنایع دستی ادامه داد: در این سند، 17 هدف کمی به منظور دستیابی به نظام نوآوری کارآمد صنایع فرهنگ جمهوری اسلامی ایران و تحقق الگویی کارآمد در زمینه فناوری‌های نرم با تکیه بر علوم انسانی تبیین و تدوین شده است و در آن حتی برای مواردی همچون نوشت‌افزار, سینما و بازی‌های رایانه‌ای نیز هدف‌گذاری شده است اما در کمال تعجب در این سند هیچ‌گونه حرفی از صنایع دستی و هنرهای سنتی به میان نیامده است.
مرادخانی به عنوان نمونه‌ای دیگر از بی‌توجهی به صنایع دستی در اسناد بالادستی و تهیه برنامه‌های کلان کشور تصریح کرد: ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی کشور با محوریت تحقق اقتصاد مقاومتی و به منظور حمایت از تولید ملی در راستای استفاده از فناوری‌های نوین، 75 پروژه را ذیل اهداف مذکور در اولویت اجرا قرار داده است، در حالی که هیچ‌گونه پروژه‌ای در راستای بهره‌مندی از ظرفیت‌های صنایع دستی در این خصوص تهیه و تدوین نشده است.
به اعتقاد این پژوهشگر صنایع دستی، همه این مسائل در حالی است که صنایع دستی به عنوان یکی از مصادیق مهم تولید داخلی می‌تواند موجب فراهم کردن اشتغال در مناطق کمتر توسعه یافته روستایی شود و از این طریق علاوه بر آنکه مانعی برای مهاجرت از روستا به شهرها شود، شرایطی را ایجاد کند که در پرتو آن شاهد مهاجرت معکوس از شهرها به روستاها نیز باشیم.
وی با طرح این پرسش که آیا اقتصادی مقاوم‌تر از صنایع دستی و هنرهای سنتی در شرایط سخت ناشی از تحریم‌های همه جانبه و ظالمانه علیه ایران وجود دارد یا خیر؟ اظهار کرد: قطعاً هر ذهن سلیم و پویایی با تأیید این موضوع، پاسخی مثبت به این سؤال می‌دهد.
این مدرس دانشگاه ضمن اشاره به این موضوع که حوزه صنایع دستی متأسفانه حتی در عرصه ستادی و صف در سطح کشور نیز مورد بی‌توجهی قرار گرفته است، توضیح داد: در تمامی ادارات کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی 31 استان کشور، همواره جایگاه حوزه صنایع دستی در زمینه‌های تخصیص اعتبارات، نیروی انسانی و ...در اولویت‌های آخر قرار دارد.
این فعال حوزه صنایع دستی یادآور شد: بنابراین باید گفت در تمامی زمینه‌های مربوطه به تخصیص اعتبارات، نیروی انسانی، سرمایه‌گذاری، قرار گرفتن در اسناد بالادستی و پروژه‌ها و دستاوردهای مختلف، سهم صنایع دستی متأسفانه همواره ته مانده منابع موجود است! به گونه‌ای که این موضوع به یک رویه مألوف و همیشگی در ساختار کلان مدیریت فرهنگی کشور در طول تمامی ادوار حضور دولت‌های مختلف تبدیل شده است.
رویکرد اصلی دنیا در جهت استفاده از صنایع خلاق
بنا به گفته مرادخانی، در حالی امروز ما شاهد این بی‌توجهی و کم لطفی‌ها به حوزه صنایع دستی هستیم که رویکرد اصلی کشورهای مختلف دنیا در جهت حرکت به سمت توسعه و رشد اقتصادی، بهره‌مندی از مزایای تولید کالاهای وابسته به صنایع خلاق است.
این پژوهشگر صنایع دستی با تأکید بر اینکه در حقیقت کشورهای پیشرفته امروز در جهت حل مسائل و مشکلات خود در زمینه‌هایی همچون گرمایش زمین، اشتغال، تولید ثروت و ... به سمت صنایع خلاقی که از طریق خلاقیت ارزش افزوده ایجاد می‌کنند، روی آورده‌اند، اذعان کرد: علی‌رغم اینکه پارادایم غالب ما در طول ادوار گذشته تاکنون همواره مبتنی بر استفاده از صنایع خلاق و هنرهای سنتی بوده، امروز در حالی این حوزه مهجور شده و مورد بی‌مهری قرار گرفته است که بیش از هر زمان دیگر به آن نیازمندیم.
وی معتقد است که متأسفانه در سایه عدم توجه به هنرهای اصیل ایرانی همچون صنایع دستی، همواره با گرته‌برداری و اقتباس از دستاوردهای صنعتی سایر کشورها که هیچ‌گونه سنخیت و تناسبی با فرهنگ، ظرفیت‌ها و زیرساخت‌های کشور ما ندارد، ابر پاشنه آشیلی برای خود به وجود آورده‌ایم که در برابر تحریم‌های ناجوانمردانه سریعاً در موضع ضعف قرار می‌گیریم.
این مدرس دانشگاه ضمن بیان این موضوع که امروزه کشورهای پیشرفته به اتکای محصولات فرهنگی تولیدی خود ضمن انجام برنامه‌ریزی‌های لازم به دنبال نفوذ در اذهان و افکار عمومی مردم جوامع مختلف هستند، گفت: به این صورت که با صادر کردن محصولات فرهنگی نظیر یک قطعه موسیقی، فیلم، سریال، صنایع دستی، بازی‌های رایانه‌ای و دیگر محصولات فرهنگی و نه صنعتی که بر مبنای جاذبه‌های اصیل آن کشور ساخته شده است، موجب برندسازی کشور خود در ذهن سایر شهروندان کشورهای دیگر شده و به نوعی آنان را شیفته محصولات فرهنگی و حتی صنعتی کشور مدنظر می‌کند.
این فعال حوزه صنایع دستی ادامه داد: برای نمونه در طول سالیان گذشته و قبل از بازه زمانی تحریم‌ها علیه کشورمان، کره جنوبی همواره با استفاده از این راهبرد بخش اعظمی از بازار مصرف ایران را در اختیار خود گرفته بود.
مرادخانی این امر را نه‌تنها موجبات اشتغال و ارزآوری را برای کشور تولیدکننده محصول دانست بلکه در زمینه جذب گردشگر هم تا میزان زیادی نیز تاثیر‌گذار عنوان کرد.
این پژوهشگر صنایع دستی این موضوع را در ایران به صورت بالعکس دانست؛ یعنی ما در یک رویکرد و نگاهی غلط به حوزه صنایع دستی، همواره در تلاش هستیم تا با انجام اقداماتی برای توسعه گردشگری و ورود مسافر از خارج کشور به ایران، موجب ایجاد رونق در بازار فروش صنایع دستی شویم و می‌توان گفت تقریباً همواره نیز در این زمینه اقبال در خور توجهی نداشته‌ایم.
وی تصریح کرد: علی‌رغم آنکه کشور ما دارای جذابیت و اصالت کم‌نظیر فرهنگی بوده و مانند بسیاری از کشورهای دیگر هیچ‌گونه احتیاجی به عاریه گرفتن مضامین فرهنگی با هدف فرهنگ‌سازی برای خود ندارد در زمینه صدور محصولات فرهنگی که یکی از مصادیق آن صنایع دستی است به شدت عقب هستیم.
این مدرس دانشگاه، بقاع متبرکه موجود در ایران و علی‌الخصوص بارگاه منور امام رضا علیه‌السلام همواره علاوه بر برکات وجودی حضرت، تجلی‌گاهی از شاهکارهای بی‌بدیل هنری ایرانی و اسلامی دانست، تا جاییکه قلب و ذهن هر ببینده‌ای را به عنوان نمونه‌ای بی‌نظیر از هنر و فرهنگ خلاق غنی و پربار ایرانی مسحور خود می‌سازد اما متأسفانه در عین بهره‌مندی از چنین ظرفیت‌های پرباری، استفاده و بهره‌برداری لازم را در راستای معرفی محصولات فرهنگی نبرده‌ایم.
صنایع دستی حتی صنف مستقل هم ندارد!
این فعال حوزه صنایع دستی با بیان این مطلب که علی‌رغم وجود تنوع و گستردگی بسیار بالا صنایع دستی و هنرهای سنتی کشورمان، این حوزه همچنان فاقد صنف حرفه‌ای مستقل و مختص به خود است، تأکید کرد: این موضوع علاوه بر تضعیف تولیدکنندگان و فعالان حرفه‌ای صنایع دستی کشورمان موجب زیان مصرف‌کنندگان نیز می‌شود.
مرادخانی خاطرنشان کرد: در سایه عدم وجود یک صنف مستقل به واسطه عدم توجه کافی توسط متولیان دولتی و قانون‌گذار ممکن است مصرف‌کننده اقدام به خرید یک محصول صنایع دستی به دو قیمت کاملاً متفاوت کند، درحالی که یک محصول واقعاً ارزش واقعی و هنری لازم را دارد اما اثر دیگر فاقد این خصیصه است و تنها محل سنجش آن امر صنف تخصصی مربوطه است.
انتهای پیام/