اعتراض به تبعیض و رانت استخدامی در ترکیه

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، روز گذشته، صدها تن از نخبگانی که با وجود قبولی در آزمون استخدامی دولت، صاحب شغل نشدند، به دولت معترض شدند. سران احزاب سیاسی مخالف اردوغان نیز، از آنها حمایت کردند. آنان معتقدند که  دولت، با ترفندهای خاص، کاری کرده که فقط هواداران خود را استخدام کند.

دولت ترکیه هر سال برای آزمون ده ها هزار پرسنل دولتی اعم از معلم، کارمندان و نیروهای فعال در وزارتخانه ها و نهادهای حکومتی، یک آزمون مهم برگزار می کند.

این کنکور سالانه به طور رسمی و به شکل کتبی، توسط سازمان سنجش برگزار می شود. سپس افراد قبول شده در آزمون بر اساس نمراتی که کسب کرده اند، تعیین سهمیه شده و به یکی از 81 استان کشور، اعزام می شوند.

در نتیجه این آزمون هر ساله با بیش از یک میلیون نفر مشارکت کننده، به یک رقابت مهم تبدیل می شود و توجه میلیون ها خانوار را به سوی خود جلب می کند. این آزمون همواره به شکل کتبی و بر اساس میزان نمرات آزمون کتبی برگزار شده، اما در دوران زمامداری حزب عدالت و توسعه، آزمون شفاهی گزینشی نیز به آن افزوده شد.

حالا منتقدین اردوغان بر این باورند که حزب حاکم، آزمون مزبور را به ابزاری تبدیل کرده تا فقط هوادران خود و اعضای طریقت ها و گروه های دینی حامی آکپارتی را استخدام کند و نخبگان ممتاز را کنار بگذارد.

شکل اعلام اسامی قبول شدگان نهایی، مانند یک لاتاری یا تماشای مسابقات است. هر ساله پس از برگزاری آزمون، امتحان دهندگان و خانواده هایشان در دفتر مرکزی فرمانداری یا اداره آموزش ملی جمع می شوند و منتظر می مانند تا کل نتایج آزمون استخدامی کشور، به طور همزمان، بر روی نمودارهای بزرگ نمایش داده شود. در چنین لحظاتی، خانواده ها نگران به صفحه مانتیور می نگرند. یکی قبول شده و از شادی گریه می کند و دیگری شکست خورده و نتیجه نگرفته است.

اعتراض در تیتر نخست روزنامه ها

پریروز و پس از اعلام نتایج نهایی استخدام ها، ده ها فردی که با کسب نمرات بالا امید فراوانی به استخدام در بهترین و مرفه ترین استان های ترکیه را در دل داشتند، از رقابت بازماندند و در نتیجه روز گذشته، اعتراضات خود را علنی کردند.

کمال کلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خلق، در اعتراض علنی در دفتر حزب خود، چند تن از جوانان نخبه ای را که با وجود کسب نمرات 93 تا 96، از استخدام بازمانده اند، روبروی دوربین رسانه ها نشاند و گفت: «آکپارتی، برای حفظ منافع خود، دست به هر اقدامی می زند. اما پایمال کردن حق این جوانان و روا داشتن تبعیض و بی عدالتی، زشت ترین اقدام ممکن است. اگر شما ادعای مسلمانی دارید، بدانید که در اسلام، هیچ حاکمی حق اعمال تبعیض ندارد. ما به مردم وعده می دهیم که در دوران زمامداری ما، شاهد چنین ظلم هایی نخواهید بود.»

احمد داود اوغلو رهبر حزب آینده نیز در اعتراض به این وضعیت گفت:«آزمون استخدامی دولتی، باید بر اساس لیاقت علمی و توان و استعداد افراد باشد. بنابراین، پایان دادن به پدیده مذموم و جهت دار مصاحبه حضوری، خواست همه مردم ماست. ملاقات، بهانه ای برای کنار نهادن نخبگان و استخدام بر اساس اصل پارتی بازی و رانت خواری است و دست یازیدن به این خدعه ها، دور از اخلاق و عدالت است.»

محرم اینجه رهبر حزب مملکت نیز گفته است: «فرزندان نخبه ما را به راحتی حذف می کنید و سفارش شده های طریقت ها را استخدام می کنید؟ شرم کنید. مردم حقایق را می بینند.»

دامی به نام «ملاقات»

همچنان که گفته شد، آزمون استخدامی نیروهای دولتی در ترکیه (KPSS) یک آزمون علمی است که نخبگان رشته های مختلف را برای کار در ادارات و وزارتخانه ها بر می گزیند و همواره به عنوان سنجه و معیار قابل قبول لیاقت کارمندان، مورد ستایش قرار گرفته است.

این آزمون مانند بسیاری از آزمون های اروپایی یکصد نمره دارد و افرادی که بالاترین نمره ها را گرفته اند، استخدام می شوند. اما حزب عدالت و توسعه، بخش شفاهی را نیز به آزمون افزود.

در آغاز گفته می شد که این یک آزمون شفاهی نیست و  فقط چیزی در حد یک دیدار و ملاقات است. اما بعداً مشخص شد که چنین نیست و اتفاقاً این آزمون نیز یکصد نمره دارد!

حزب حاکم، عملاً فضای سیاسی و حزبی افکار خود را بر آزمون استخدامی تحمیل کرد. در نتیجه گنجاندن سوالات فراوان در آزمون شفاهی آزمون استخدامی کارمندان در مورد امپراطوری عثمانی و مسائل سیاسی روز، اعتراض مخالفین اردوغان را به دنبال آورد.

روزنامه سوزجو امروز در صفحه نخست خود، چند سوال نمونه آزمون شفاهی را به این شکل گنجانده است:

1.مقصد نخستین هجرت پیامبر (ص) کجا بود؟

2.مقصود پیامبر (ص) از «زنی که پس از مادرم برایم مادری کرد»، کیست؟

3.وقتی که واژه «رئیس» را می شنوید، یاد چه کسی می افتید؟ (رئیس در ادبیات سیاسی آکپارتی، لقب تحبیب شخص اردوغان است.)

4.نام نوه های اردوغان چیست؟

5.مسبب کودتای نافرجام 15 جولای کیست؟

6.رئیس دومین بخش قوه قضائیه کیست؟

7.سلطان عبدالحمید، چند سال بر سر قدرت بود؟

7.درباره نماز شب توضیح دهید.

9.این گفته از کدام فرمانده نظامی برجسته است: اگر جهان یک کشور بود، به طور حتم باید استانبول پایتخت آن کشور می شد. (پاسخ صحیح ناپلئون بناپارت)

10.ابراهیم کالن کیست؟ چه مسئولیتی دارد؟ کدامیک از کتاب های او را خوانده اید؟ (سخنگوی ریاست جمهوری و تئوریسین تیم اردوغان)

11.وزیر دفاع کیست؟

12. در شب کودتا چه می کردید؟

ظاهراً این سوالات طوری است که نشان می دهد، دولت به عقاید اسلامی کارمندان خود، اهمیت می دهد. اما این فقط بخشی از ماجراست.

معترضین به نتایج آزمون استخدامی، اعتراضی به سوالات دینی ندارند. اما حرف آنها این است که در لابه لای سوالات ناگهانی شفاهی که هیچ قاعده ای برای آن وجود ندارد، مسائلی مطرح می شود که به طور ویژه و اخص، نشان دهنده علایق و دلبستگی های حزب عدالت و توسعه و دو جناح حامی این حزب یعنی ملی گرایان راست افراطی باقیمانده در حسرت عثمانی و طریقت هایی است که علاوه بر فرائض رسمی اسلامی، سنن و تقالید فراوانی را از پیروان خود می خواهند.

به عنوان مثال، فردی که می خواهد در یک بیمارستان دورافتاده یک شهرستان محروم ترکیه به عنوان یک بهیار استخدام شود، چرا باید حتماً در مورد اردوغان و خانواده او اطلاعات داشته باشد و وانمود کند که اردوغان در ذهن او، مترادف ریاست و شکوه ترکیه است؟

منتقدین بر این باورند که الزام به ملاقات و قبولی در آزمون شفاهی یک ابداع خطرناک برای فیش برداری و تفتیش عقاید است و دولت برآمده از حزب عدالت و توسعه به دنبال آن است تا با استفاده از این آزمون، استخدام در ادارات و نهادهای دولتی را همچون یک رانت و امتیاز، تنها در اختیار افرادی بگذارد که در انتخابات، از حزب حاکم، حمایت می کنند.

آزمون شفاهی، راه برای حضور ممتحنین و کارشناسان وابسته به طریقت ها و گروه های ملی گرا باز کرده و آنان با طرح این تیپ سوالات، عملاً هواداران و منسوبین خود را به استخدام دستگاه ها در می آورند.

در مقاطع پیشین، شاگردان فاتح الله گولن، در سازمان سنجش ترکیه نفوذ کرده و سوالات تمام آزمون های استخدامی را قبل از امتحان در اختیار نیروهای خود می گذاشتند و به راحتی آنها را به استخدام در می آوردند. اما حالا با برجسته شدن نمرات آزمون شفاهی، هر گوشه از کار، به یک جریان سپرده شده تا از بین داوطلبان، افرادی را سوا کند که آنها را در مسیر افکار خود می بیند!

بازی با عقاید دینی

به گفته مخالفین و منتقدین اردوغان، بازی با عقاید دینی و سوءاستفاده از ارزش های اسلامی، نه تنها در استخدام دولتی، بلکه در بیان دیدگاه های سران کشور نیز، بازتاب های گسترده ای دارد. انتشار بخشی از سخنان سلیمان سویلو وزیر کشور ترکیه در یک سخنرانی عمومی در بورسا، واکنش های منفی و اعتراضات فراوانی به دنبال آورد.

سویلو که در سال 2021 میلادی، نام او بارها به عنوان مظنون ارتباط با مافیا بر سر زبان ها افتاد، دیروز در جمع هوادران حزب خود گفته است: «این اقداماتی که در حال حاضر توسط دولت ما صورت می گیرد، کارهایی است که شاید در ظاهر به دست ما انجام می شود، اما این فقط ظاهر است. شاید ما کننده کار باشیم. اما این خداوند متعال است که ما را در این راه می اندازد و این کارها را به دست ما انجام می دهد. در نتیجه، خیلی روی ما زوم نکنید و فکر نکنید ما داریم کار می کنیم. اینها همه کار خداست. خداست که این کارها را به دست ما انجام می دهد. خداست که این کارها را به دست ما انجام می دهد. خداست که این کارها را به دست ما انجام می دهد.»

سخنان سویلو با انتقادات فراوانی روبرو شد. تمل کاراملا اوغلو رهبر حزب اسلامگرای سعادت در این مورد گفته است: «وزیر کشور، درست مانند اربابش فتو حرف زد. جالب است که شیره ای ها و شاگردان حسن صباح نیز به همین شکل حرف می زدند. می خواهید معاذ الله خطاهای خود را هم بر گردن خداوند بیندازید؟ تا دیروز می گفتید همه مشکلات به خاطر احزاب مخالف است. بیست سال است قدرت را در دست دارید. چرا نمی توانید مشکلات را حل کنید؟ حالا هم به دنبال فریب مردم و بازی با عقاید دینی هستید و می خواهید بگویید که خطاهای شما هم کار خداوند است.»

این اولین بار است که رهبر یک حزب سیاسی قدرتمند ترکیه به طور آشکار، وزیر مقتدر کابینه اردوغان را به تبعیت از فتح الله گولن کودتاگر، متهم می کند.

سخنان سویلو و تاکید سه باره او بر نام الله، در حالی بیان شده که او اساساً قبل از ورود به حزب عدالت و توسعه یک شخص دینی نبود. برخلاف اغلب چهره های مهم پیرامون اردوغان، همسر محجبه نیز ندارد اما در دو قطب ملی گرایی و ادعاهای دینی و اسلامی، از همه وزرای اردوغان، سبقت گرفته است.

در پایان باید گفت، تنش و دوقطبی سیاسی و اجتماعی از یک سو و تمامیت خواهی حزب عدالت و توسعه از دیگر سو، به اوج  رسیده است. با آن که رئیس جمهور ترکیه اعلام کرده که انتخابات پیش از موعد برگزار نخواهد شد، اما بسیاری از تحلیل گران معتقدند که ترکیه با این وضعیت دوام نمی آورد و دولت مجبور خواهد شد در سال 2022 میلادی، انتخابات را برگزار کند.

انتهای پیام/