رهبر انقلاب، شعر فارسی را یک سرمایه ملی می‌دانند
مراسم رونمایی از کتاب «رسم شاعری» برگزار شد. جمعی از شاعران و اهالی فرهنگ در این مراسم درباره دیدگاه‌های رهبر معظم انقلاب درباره شعر فارسی صحبت کردند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، مراسم رونمایی از کتاب «رسم شاعری»، شامل بیانات رهبر معظم انقلاب درباره شعر، نوشته محمدرضا وحیدزاده، شب گذشته 24 دی‌ماه، با حضور جمعی از شاعران و اهالی فرهنگ و ادب به صورت مجازی برگزار شد.
وحیدزاده، تدوین‌کننده کتاب «رسم شاعری» در ابتدای این مراسم با اشاره به چرایی و چگونگی تدوین این اثر گفت: اِشراف و احاطۀ مقام معظم رهبری بر شعر و شاعری و مسائل مرتبط با آن چنان امر بدیهی و بارها و بارها بازگو شده‌ای از قول بزرگان و فحول عرصۀ شعر و ادب است که نه تکرار آن دیگر چیز جدیدی بر دانسته‌های مخاطبان آشنا و علاقه‌مند می‌افزاید و نه دیگر بیان مجددش از سوی بنده لطفی در پی دارد. اما نکتۀ مهم در این میان آن‌جاست که پیش از این، با وجود چنین ظرفیت ارزشمندی و به‌رغم نیاز بارز علاقه‌مندانِ شعر به منبعی در دسترس و جامع از بیانات مقام معظم رهبری در موضوع شعر، هیچ سند مکتوب قابل استفاده‌ای تا کنون فراهم نیامده بود؛ این در حالی است که در موضوعاتی به مراتب فرعی‌تر و کم‌مخاطب‌تر از موضوع شعر، با تدوین بیانات معظم‌له آثار ارزشمند و قابل استفادۀ فراوانی به بازار نشر عرضه شده بود.
«رسم شاعری»؛ نگاهی به دیدگاه‌های رهبر انقلاب درباره شعر
وی ادامه داد: من خود به یاد می‌آورم که مکرراً برای یافتن جمله‌ای از رهبر انقلاب در خصوص یکی از موضوعات مرتبط با شعر، ساعت‌ها ناگزیر به جستجو در سخنرانی‌های منتشرشدۀ ایشان شده بودم و در بیشتر مواقع نیز با اطلاع از وجود مطالب بیشتر و مرتبط‌تر، ناخرسند از این کند و کاوها بیرون آمدم. همین درگیری با متن بیانات مستقیم و غیر مستقیم ایشان در زمینۀ شعر موجب شد با مراجعه به چند تن از عزیزان و پژوهشگران متعهد و دغدغه‌مند ادبیات معاصر، ضمن طرح بحث، پیشنهاد خود را با ایشان مطرح سازم و انتظارم را به عنوان خواسته‌ای از سوی یکی از علاقه‌مندانِ شعر، با آنها در میان گذارم.
وحیدزاده با بیان اینکه کار تدوین کتاب «رسم شاعری» از زمستان سال 90 آغاز شد، افزود: از همان زمان شروع به جست‌وجوی مطالب و جمع‌آوری مقدمات و پیشینه‌های لازم کردم. همۀ کارهایی را که قبل از این انجام شده بود و به نوعی می‌توانست با این کار مرتبط باشد، گرد آوردم. «شرح غم پنهان»، «هنر از دیدگاه مقام معظم رهبری»، «شب پانزدهم»، «فرهنگ در منظر مقام معظم رهبری» و «امین زبان و ادب پارسی» از جمله منابعی بود که آنها را ورق به ورق و سطر به سطر خواندم و با وسواس کاویدم.
این نویسنده با تأکید بر اینکه به منابع متعدد رجوع کرده است، اضافه کرد: در همان آغاز جست‌وجوها مشکلی نگران‌کننده پیش رویم سربرآورد. نشانی سخنرانی‌های بسیاری را یافتم که به قراین مختلف یقین داشتم رهبر معظم انقلاب در آنها مطالبی را دربارۀ شعر عنوان کرده‌اند، اما متن مکتوبی از آنها در هیچ‌کجا موجود نبود. فهرست کامل و بلندبالایی از این سخنرانی‌ها تهیه کردم و برای دسترسی به متن آنها، به هر راه و وسیله‌ای که می‌شناختم متوسل شدم.
حاصل این امر در طی چند سال، تأمین بخشی از این فهرست و ناقص ماندن بخش دیگر بود. با گذشت زمانی طولانی از این جست‌وجوهای کلافه‌کننده و صبرسوز، نه میتوانستم دل از بخش ناقص‌مانده ببُرم و نه میتوانستم چشم بر فرصتی که با شتاب از دست می‌رفت بپوشم. بدون دسترسی به این بخش‌ها کار خود را کامل نمی‌دیدم. معطلی بیش از این را نیز آفتی می‌دیدم که به جان انگیزه و توانم می‌افتاد.
وحیدزاده با بیان اینکه قرار شده است تکمیل اثر در صورت یافتن منابع بیشتر در چاپ‌های بعدی صورت خواهد گرفت، گفت: پس از این مرحله، مهم‌ترین کار پیش روی من، تهیۀ ساختاری منطقی و منسجم از گفته‌های رهبر معظم انقلاب دربارۀ شعر بود. میتوانستم بر اساس منطقی ذهنی به ساختاری از پیش‌اندیشیده برسم و سپس با داشته‌های موجودم آن را تکمیل کنم. راه دیگر هم این بود که آن‌قدر این گفته‌ها را ورق بزنم و بخوانم و زمزمه کنم که از دلِ همان‌ها ساختاری منسجم و منطقی، براساس نظم ذهنی بالقوۀ مستتر در آنها خود سربرآورد و خویشتن را بر ذهنم تحمیل کند. دومی سخت‌تر و لغزنده‌تر، اما قابل اعتناتر بود. من دومی را انتخاب کردم.
این نویسنده در ادامه به دیگر مراحل تدوین کتاب حاضر از جمله جانمایی مطالب، بخش‌های فنی و در نهایت، نتیجه‌گیری اشاره کرد و یادآور شد: آنچه پیش روی شماست، نتیجۀ عینی این هفت سال دست و پنجه و نرم کردن مداوم و مستمر من با واژه‌ها و نقطه‌ها و ویرگول‌ها و سرفصل‌ها و فصل‌ها و پاراگراف‌هاست؛ چیزی که اگر راهنمایی‌ها و همراهی‌های جمع کثیری از استادان و دوستان عزیزم در این عرصۀ خطیر فرهنگی نبود، بی‌گمان و بی‌مداهنه بی‌نتیجه می‌‌ماند و حاصلی در بر نمی‌داشت.
روایت 10 سال اجرای جلسات شاعران با رهبر انقلاب
علیرضا قزوه، شاعر و پژوهشگر، که خود سال‌ها کار اداره جلسات شعرخوانی شاعران در محضر رهبر معظم انقلاب را برعهده داشت، در ادامه این مراسم به تجربیات این سال‌های خود اشاره کرد و گفت: من به عنوان یک عضو کوچک از خانواده شعر، این افتخار را داشتم که بیش از 20 سال در جلسات شعرخوانی شاعران در دیدار با رهبر انقلاب شرکت و حدود 10 سال نیز این جلسات را اداره کرده‌ام. ایشان همواره مشوق شاعران جوان بودند.
وی با بیان اینکه رهبر معظم انقلاب همواره نکات ظریفی را به شاعران متذکر می‌شوند که گاه از نظر خود شاعران پنهان مانده است، ادامه داد: خوشحالیم که رهبر فرزانه‌ای داریم که شعر و ادبیات را پاس می‌دارند و خودشان نیز به زینت شاعری آراسته‌اند. این افتخار بزرگی برای ایران اسلامی است که هر دو رهبر و حکیم بزرگ در انقلاب اسلامی، امام(ره) و رهبر معظم انقلاب، شعرشناس بوده‌اند.
بزرگترین اتفاق ادبی بعد از انقلاب
رضا اسماعیلی، شاعر و پژوهشگر، نیز در ادامه این جلسه با ارائه یادداشتی به تاریخچه جلسات دیدار شاعران با رهبر انقلاب و تأثیرات این جلسات بر فضای شعری کشور اشاره کرد. در بخشی از این یادداشت آمده است: پیشینه جلسات شعرخوانی شاعران در حضور مقام معظم رهبری به دهه اول انقلاب و سال‌هایی بر می‌گردد که امین شعر انقلاب مسئولیت ریاست جمهوری را بر عهده داشتند. من خود در آن سال‌ها یکی، دوبار توفیق حضور در این دیدارها را داشته‌ام. وجه تمایز دیدار آن سال‌ها با نشست‌های سال های اخیر در افزایش تعداد شاعران و رسانه‌ای شدن این رخداد بزرگ فرهنگی است. آن سال‌ها دیدارها بیشتر جنبه خصوصی داشت و با حضور تعداد بسیار کمی از شاعران انقلاب و بدون هر گونه پوشش رسانه‌ای برگزار می‌شد.
اسماعیلی در بخش دیگری از این یادداشت، دیدار شاعران با رهبر معظم انقلاب در نیمه ماه مبارک رمضان را بزرگترین اتفاق ادبی بعد از انقلاب توصیف کرد و یادآور شد: دیدار سالانه رهبر ادیب انقلاب با شاعران – بدون هیچ اغراقی- یکی از بزرگترین اتفاقات ادبی سال‌های پس از انقلاب و همایشی باشکوه و بی‌بدیل است که تاکنون آن‌گونه که شایسته و بایسته است، مورد تحلیل و واکاوی قرار نگرفته است. از همین رو، جا دارد که صاحب‌نظران و پژوهشگران این حوزه، با بازخوانی و واکاوی بیانات راهگشای رهبر انقلاب در این دیدارها، و فراهم کردن زمینه تحقق آنها، راه پویایی و زایایی بیش از پیش شعر انقلاب اسلامی را فراهم سازند.
ضرورت راه‌اندازی «تشکیل شورای سیاست‌گذاری»
به گفته اسماعیلی؛ اینکه رهبر فرزانه انقلاب با بزرگواری تمام، بخشی از وقت خویش را در طول سال به دیدار با اساتید شعر و ادب و شاعران اختصاص می‌دهند، حاکی از ادب‌پروری و شعر دوستی ایشان است. ای کاش سایر مسئولان فرهنگی نیز از سیره عملی رهبر فرزانه انقلاب، تکریم و تجلیل شایسته از اصحاب شعر و ادب را بیاموزند. رهنمودهای راهبردی رهبر انقلاب در این دیدارها، در حُکم ترسیم «نقشه راه» برای رشد و اعتلای شعر و ادب و زبان پارسی است. اما اینکه تا چه اندازه مدیران و سیاست‌گذاران فرهنگی برای تحقق و اجرایی کردن این نقشه کمر همت بسته‌اند، حرف دیگری است که نیاز به بررسی و واکاوی محققانه دارد.
این پژوهشگر «تشکیل شورای سیاست‌گذاری» یکی از امور ضروری در اجرایی کردن رهنمودهای راهبردی رهبر معظم انقلاب در این دیدارها دانست و یادآور شد: از آنجا که جلسات دیدار شاعران با رهبر انقلاب یک جلسه کلان فراسازمانی است، ضرورت دارد برای گزینش عادلانه‌تر شاعران برای حضور در این دیدارها و پایان بخشیدن به حرف و حدیث‌هایی که در این مورد وجود دارد، انتخاب شاعران بر دوش شورایی فراسازمانی با عنوان «شورای سیاست‌گذاری» گذاشته شود؛ شورایی متشکل از نمایندگان نهادهایی چون حوزه هنری، انجمن قلم، سازمان بسیج هنرمندان، سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و بنیاد شعر و ادبیات داستانی. سال‌های گذشته گزینش شاعران برای حضور در جلسات رهبری توسط یک شورای هفت نفره از شاعران حوزه هنری صورت می‌گرفت.
سیدحکیم بینش، از شاعران افغانستانی، نیز در این جلسه با اشاره به نکات مطرح شده در دیدار سالانه شاعران با رهبر معظم انقلاب گفت: بیانات ایشان همیشه برایم تازگی داشت. مثلاً وقتی درباره انقلاب، آرای رهبر انقلاب را بررسی می‌کردم، پر از شگفتی می‌شدم. هر دفعه با صحبت‌های نو و تازه رو به‌رو بودم. شخصی در سن و سال ایشان با هر گروه و قشری که صحبت می‌کنند، مطابق ذائقه همان گروه حرف می‌زنند و بیانات ایشان کارشناسانه و شگفت‌انگیز است. اطلاعات و آگاهی فوق العادۀ رهبر انقلاب حتی در زمینه‌های بسیار تخصصی هر مخاطبی را به وجد می‌آورد.
رهبر انقلاب، شعر فارسی را یک سرمایه ملی می‌دانند
وی افزود: بیانات دقیق ایشان درباره شعر، آیندۀ شعر، هدف شعر، شعرای پیشین، حکمت در شعر و پرداختن به مضامین نو و صیقل دادن مضامین نه تنها برای شاعران جوان که برای همۀ شاعران کارگشاست. ایشان گاه به نکات بسیاری دقیقی اشاره می‌کنند که از نگاه تیزبین بسیاری از شاعران بزرگ زمانۀ ما دور مانده است و همین تذکر و یادآوری ایشان فصل جدیدی از تکاپو را در میان شاعران به‌وجود می‌آورد.
به گفته بینش؛ یکی از نکاتی که در سخنان مقام معظم رهبری دیده می‌شود، این است که از شعر به عنوان یک ثروت و سرمایه نام یاد می‌کنند و به این نکته جوانان را متذکر می‌شوند که از حکمت در شعرشان غفلت نکنند. بدون شک حمایت‌های رهبر فرزانه و حکیم انقلاب باعث رشد و شکوفایی شعر فارسی در این عصر شده است که به گفتۀ یکی از دوستان در هیچ دورۀ این قدر مضامین شعر فارسی گسترده و توسعه نیافته است. بدون شک کتاب «رسم شاعری» یکی از بهترین و حکیمانه‌ترین کتاب‌هایی است که تدوین شده است. نویسنده کار بزرگی کرده است.
خاطره‌ای از شعرخوانی در محضر رهبر انقلاب
نغمه مستشار نظامی، از بانوان شاعر، نیز در ادامه این جلسه به ارائه یادداشتی با عنوان «می‌گویند «دیدار» شما بخوانید زیارت حضرت ماه» پرداخت. او در بخشی از این یادداشت نوشت: این «دیدار» گرامی، ارزشمندترین صله برای هر شاعر پارسی زبانی است. نخستین‌بار سال 86 توفیق زیارت حضرت ماه را داشتم، درختان سبز حیاط و نسیم خنک دم افطار نشان از قدم‌های آرامش امت داشت، نزدیکی‌های اذان، «امین» ادب پارسی قدم بر چشم منتظران نهاد، چشم‌هایم از پشت پرده‌های اشک شوق آرامش عمیق و مبارک آن قامت استوار را می‌نگریست، هنگامه نماز شد، نمازی با اقتدا بر ولی امر مسلمین، حسی وصف ناشدنی، حضور قلبی خالصانه و صادقانه که ان‌شاءالله نصیب همه مشتاقان شود، لحظه لحظه این دیدار حضور است و نور.
وی در بخش دیگری از این یادداشت نوشته است: برکتی را که طیب‌الله حضرتشان به شعر می‌دهد، باید در راه تعالی فرهنگ و ادب ارزشمدار صرف کنی، اول‌بار شعر انتظار «گاهی اگر با ماه صحبت کرده باشی» را در محضرشان خواندم، و شمیم حضور را در آن فضای متبرک استشمام کردم، پس از آن تا شش سال زیارت حضرت ماه روزی‌ام نشد اما برکت آن طیب‌الله و آفرین بر سر شعرهایم دست کشید، کتاب‌ها و اشعار آیینی‌ام رنگ و بوی دیگری گرفتند و اشتیاق تبرکی دیگر در جانم ماند تا سال 95 که دیگر بار قرعه فال به نامم زدند و شعری تقدیم به پنج تن آل عبا را در آن محضر مبارک قرائت کردم، و نظر لطف حضرتشان چون باران رحمتی جوانه‌های شعرم را شکوفا کرد و از آن دیدار تا ماه محرم یک دفتر شعر آیینی به نام ”همه تو» سرودم.
در بخش دیگری از این مراسم، تعدادی از شاعران سروده‌های خود را به مقام معظم رهبری تقدیم کردند که تعدادی از این سروده‌ها به شرح ذیل است:
نغمه مستشار نظامی
غباری در هوای آفتابت، در سحرگاهی
سلامی می‌کند از دورها با شعر کوتاهی
نسیم صبحگاهی می‌وزد بر واژه‌ها کم‌کم
به شادی می‌رساند بیت‌ها را تا قدمگاهی
عنایات کریمان در قلم هرگز نمی‌گنجد
که می‌خوانند صدها درد دل را از دل آهی
خوشا بیتی که برخیزد به پا در مقدم خوبان
خوشا شعری که بنشیند به پای درسشان گاهی
خوشا لطف امین نکته‌بین پارسی‌گویان
خوشاتر از هزاران گنج و گوهر، طیّب‌اللهی
کنیز مادران زینب آیین شهیدانم
نیرزد نزد کوه صبرشان شعرم پر کاهی
زهرا میریان کریمی
ریشه اندیشه‌ها را در کلامش دیده‌ایم
کاش روزی شاخه‌ای کوچک از این بستان شویم
شاخه‌های دین و آیین ، شاخه‌های اعتماد
باز سرفصلی برای قوّت ایمان شویم
گوشزد کرده به ما او راه و رسم شاعری
تا برای واژه‌ها و شعرهامان جان شویم
رهنمودی شاعرانه بر زبان مادری
با امین شعرها این‌گونه هم‌پیمان شویم
تا نیفتد در خطر آیین و رسم دینمان
درکنار شعر گفتن پیرو قرآن شویم
انتهای پیام/