نانی که با سردی کوره‌ها آجر شد/ کوره‌های آجرپزی خراسان جنوبی حال و روز خوشی ندارند

به گزارش خبرگزاری تسنیم از بیرجند،روزگاری بلندترین سازه شهرمان بودند. کوره‌هایی را می‌گویم که برای همه سرپناه می‌ساختند و حالا خود سرپناهی ندارند.

کوره‌های بلند قامت آجرپزی که روزی محل کسب درآمد خانوارهای زیادی بودند و حالا تبدیل به محلی برای جولان سگ‌ها و مأمنی برای معتادان و خلاف‌کاران شده است.

آری یکی از مشاغلی که این روزها رو به فراموشی است کار در کوره‌های آجرپزی است که دیگر رونق گذشته را ندارد و به دلیل خاموش شدن کوره‌ها، نان سرپرستان خانوار ساکن در آن نیز آجر شده است.

آجرپزی یکی از مشاغل رایج در استان خراسان جنوبی بوده است. مردم خراسان جنوبی با وجود سالیان دراز شیوه سنتی آجرپزی در کوره‌ها را حفظ کرده و از این طریق بخش بزرگی از آجر مورد نیاز برای مصارف ساخت و ساز کشور را تامین میکرد.
 
به دلیل از رونق افتادن کشاورزی و دامداری در پی خشکسالی‌های پی در پی آجرپزی و کار در کوره‌ها به منبع درآمد تعدادی از اهالی خراسان جنوبی تبدیل شده است. مردمی که با وجود آفتاب سوزان و گرمای طاقت فرسا رزق حلال خود را از میان آتش بیرون می‌کشند و برای اعتلای صنعت ساختمان ایران تلاش می‌کنند.

کوره‌های آجرپزی سال‌هاست که در خراسان‌جنوبی منبع ارتزاق بسیاری از خانواده‌هاست. از دیرباز کوره‌های سنتی وجود داشته اما مدت‌هاست کوره‌های سنتی، تبدیل به صنعتی شده است.

کوره‌های آجرپزی این روزها حال خوشی ندارند چراکه وضعیت مسکن خوب نیست و ساخت و ساز کاهش پیدا کرده است.حکایت سردی کوره‌ها حکایت طولانی است، حکایتی چندساله که قصه‌های بی‌مهری مسئولان را یکی پس از دیگری به اتمام رسانده و خود نیز در خاموشی مطلق در انتظار مساعدت است.

روند تعطیلی کوره‌های آجرپزی در بیرجند چند صباحی است روزی خانواده‌ها شاغل در این مکان را قطع و کارگرانی را در بیکاری آواره کرده است. مدتی است که دودکش‌های سر به فلک کشیده کوره‌های آجرپزی در بیرجند خاموش و بی‌صدا زمان سپری می‌کنند بی‌آنکه آتشی بدمند و یا آجری بپز‌ند.

قیمت گاز در سال جاری پس از اینکه در قانون بودجه 1400 برای واحدهای تولیدی تغییر کرد قبوض گاز کوره داران آجر خراسان جنوبی تا 10 برابر افزایش یافت و بسیاری از آنها در آستانه تعطیلی قرار گرفته اند.

برای شنیدن درد دل صاحبان کوره‌ها راهی کوچه‌ و خیابان‌های شهر می‌شویم اما برخی از این شهر و دیار رفته و برخی نیز بدون نام و نشانه در کوشه‌ای به کارگری مشغول شده‌اند.

یکی از محروم‌ترین و در عین حال ناشناس‌ترین گروه‌های کارگری کشور، شاغلان کوره‌های آجرپزی هستند. کارگرانی که مجبور می‌شوند برای تامین معیشت خود در ساعات طولانی و گرمای هوا و کوره کار کنند.

معمولا کارگران شاغل در کوره پزخانه‌ها در حاشیه شهرها مشغول به فعالیت هستند. بخشی از کارگران شاغل در این بخش به دلیل ماهیت کار مجبور به اشتغال خانوادگی هستند و گروه‌هایی نیز به صورت انفرادی اشتغال دارند.

اغلب شاغلان در این بخش یا اصلا بیمه نیستند و یا دارای سوابق بیمه‌ای ناقص دارند. گروه قابل توجهی نیز در این بخش از اتباع بیگانه هستند.در حال حاضر، آتش کارها در کوره پزخانه‌ها به صورت انفرادی کار می‌کنند، اما در قسمت خشک کردن آجرها، افراد به صورت خانوادگی کار می‌کنند.

یکی از کوره‌داران  بیرجند در گفتگو با خبرنگار ما با انتقاد از بی‌مهری مسئولان نسبت به کوره داران بیان کرد: کوره داران مشکلات زیادی را متحمل می‌شوند اما هیچ نهادی برای حل مشکلات آن‌ها پاسخگو نیست.

علی اکبری بابیان اینکه کوره‌های مناطق دستگرد و کلاته بجندی در محدوده شهر واقع‌شده است اظهار کرد: چندین سال پیش طی بازدیدهای به‌عمل‌آمده قرار شد زمینی در خارج از شهر در اختیار این کوره داران قرار گیرد.

وی ادامه داد: قرار بود تمامی کوره‌ها به آنجا منتقل شود و دولت در تهیه مصالح نیز همکاری کند، اما باگذشت چند سال هنوز که هنوز است قول مساعدت مسئولان بر زمین مانده است.

اصغری یکی دیگر از کوره‌داران هم با بیان اینکه در شرایط کنونی و با مشکلات عدیده جامعه، آجرپزی صرفه اقتصادی ندارد ادامه داد: کار کردن در شرایط فعلی کوره‌ها چیزی جز ضرر به دنبال ندارد و به همین دلیل در آینده‌ای نزدیک تمامی کوره‌ها تعطیل می‌شود.

یکی از شهروندان بیرجندی گفت: در زمان رونق کوره‌ها، دیوار تمام خانه‌های شهر با آجر‌های پخته شده در این کوره‌ها ساخته می‌شد.

احمدی گفت: آجر‌های این کوره‌ها کیفیت بالایی داشتند و حتی مهندسین نیز به این نکته اشاره می‌کنند که مقاومت و کیفیت آجر‌های قدیمی بیشتر از آجر‌های ساخته شده در حال حاضر است.

این شهروند بیرجندی اظهار داشت: مسئولان میراث فرهنگی خراسان جنوبی از ثبت کوره‌های آجرپزی در فهرست آثار ملی خبر می‌دهند اما چند سالی است که این مکان‌ها از رونق افتاده و دیگر فعالیتی در آن‌ها صورت نمی‌گیرد.

امسال از همان ابتدای سال شاهد افزایش قیمت ها بودیم و حال از هفته گذشته بهای آجر به بهانه افزایش تعرفه های گازی افزایش بسیاری داشته و این افزایش قیمت تضرر مصرف کنندگان را در پی دارد.

وی گفت: قبلا حدود 150 نفر در کوره‌های آجرپزی مشغول به کار بودند، اما حالا فقط معتادان هستند که در اینجا پاتوق دارند و به استعمال مواد مخدر مشغول هستند.

این شهروند بیرجندی تأکید کرد: باید از این میراث کهن که در ساختمان سازی در بیرجند نقش موثری داشته، حفاظت شود تا تخریب نشود.

یکی از کوره داران بیرجندی با بیان اینکه از ابتدای سال بنا به نرخنامه های اعلام شده افزایش قیمت داشتیم. ادامه داد: این افزایش قیمت هر چند نارضایتی مصرف کننده را در پی دارد اما برای کوره داران هم صرفه اقتصادی ندارد.

وی  گفت: با افزایش تعرفه های گاز اگر تا ماه های گذشته قبض 10 یا 20 میلیونی داشتیم طی دو ماه گذشته به بالای 60 و 70 میلیون رسیده است.

همچنین برخی کارگران کوره ها از وضعیت دستمزد و... گلایه دارند و خواستار رسیدگی هستند.انگونه که یک کارگر کوره در خراسان جنوبی عنوان کرد: چند سال است در کوره کار می کنیم اما از هر 10 نفر نیروی کوره شاید دو نفر بیمه باشد.

وی با بیان اینکه چاره ای نداریم با دستمزد پایین کار می کنیم‌، ادامه داد: از اول سال چند بار آجر افزایش قیمت داشته اما دستمزد ها چندان تغییری نکرده است.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی گفت: امیدواریم با همکاری مالک کوره‌ها بتوانیم نسبت به مرمت و بازسازی کوره‌ها اقدام و در صورت موافقت، این کوره‌ها را به مکانی گردشگری تبدیل کنیم.

رمضانی گفت: کوره‌های آجرپزی بیرجند جزو کوره‌های هافمن هستند که ابداع فردی آلمانی بوده و از نوع به هم پیوسته‌اند و فرایند پخت آجر در این کوره‌ها به صورت آجر ثابت و آتش متحرک انجام می‌شود.

وی افزود : این کوره‌ها با شماره 16452 در سال 1385 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

رییس سازمان صمت خراسان جنوبی هم گفت :آنالیز قیمت ها توسط واحدها و انجمن انجام و مدارک برای بررسی به سازمان صمت ارسال می شود.

 جرجانی افزود: سازمان صمت و سازمان حمایت هم پس از بررسی مدارک اگر قیمت ها نامتعارف باشد اقدامات لازم را انجام می دهند.

وی بیان کرد: در حال حاضر هم مدارک توسط کوره داران در حال ارسال است و پس از بررسی ها قیمت اعلام می شود.

به گفته وی طی این مدت هم اگر افزایش قیمت نامتعارفی باشد توسط بازرسین برخوردهای لازم انجام می شود.

رئیس انجمن کوره داران خراسان جنوبی هم با بیان اینکه  پس از بررسی های انجام شده توسط کوره داران طبق مصوبات و دستورالعمل های موجود نامه ای برای افزایش قیمت به همراه نرخنامه پیشنهادی نامه ای به سازمان صمت ارسال شد گفت :  چون طبق قوانین جواب نامه طی مدت مقرر دریافت نشد و این به معنای موافقت با پیشنهادات ارائه شده است بنابراین قیمت آجر بسته به کیفیت و ... افزایش قیمت را تجربه کرد.

اشاره به متضرر شدن کوره داران و تعطیلی برخی کوره ها و تعدیل نیرو ها از اخبار مبنی بر برداشتن قانون تعرفه های گازی ابلاغی امسال برای کوره داران خبرداد و افزود: قبوض گاز 10 برابر شده است و پس از اعتراض خبری مبنی بر بازنگری در قوانین و ..‌. اعلام شد اما این گفته ها نیاز به توجه ویژه نمایندگان مجلس و مدیران دارد و باید حمایت انجام شود تا حداقل برای سال آینده شرایط و تعرفه های گازی برای کوره داران بهتر و قیمت آجر متعادل شود.

موسوی ادامه داد: طبق قانون اعلام شده توسط سازمان صمت هر مجموعه به صورت دوره ای آنالیزی بر قیمت تمام شده محصول تولیدی دارد و پس از آنالیز و ارائه گزارش و تصویب آن می تواند با 18 درصد سود و محاسبه 9 درصد مالیات بر ارزش افزوده اقدام به قیمت گذاری و فروش محصول کند و کوره داران هم پس از این مراحل افزایش قیمت داشته اند.

انتهای پیام/254/ ع