روایت قزوه از دوستانی که شعر فارسی را از معنا تهی کردند

به گزارش خبرگزاری تسنیم، نشست نقد و بررسی مجموعه شعر «فقط او بخواند» با حضور شامگاه دوشنبه، چهارم بهمن‌ماه، با حضور علیرضا قزوه و مهرداد نصرتی به عنوان منتقدان نشست، عباس محمدی مدیر مرکز آفرینش‌های ادبی حوزه هنری، علی داوودی مدیر دفتر شعر حوزه هنری، محمود حبیبی کسبی کارشناس دفتر شعر مرکز آفرینش‌های ادبی حوزه هنری و هادی محمدحسنی شاعر این مجموعه در سالن صفارزاده حوزه هنری برگزار شد.

علیرضا قزوه و مهرداد نصرتی در ابتدای نشست نقد و بررسی مجموعه شعر «فقط او بخواند» به سبک، تنوع موسیقیایی در عناصر ادبی، تشبیهات و تمثیل‌های زیبای این مجموعه غزلیات اشاره و نکات مثبتی از این کتاب مطرح کردند.

 قزوه مدیر، دفتر شعر و موسیقی و سرود سازمان صدا و سیما، به برخی حشوهای موجود در غزل‌های این کتاب اشاره کرد و آن را جزئی از شعر دانست. وی به صورت موردی چندین غزل از مجموعه غزلیات کتاب را خواند و به نقد برخی از آنها پرداخت و گفت: بار معنایی از نکات مهم شعر است که باید مدنظر قرار گیرد. منطق شاعرانه‌ اندکی از غزل‌ها کمرنگ است، همچنین شک و یقین را کنار هم آوردید؛ در حالی که باید تضاد عمیق‌تر مطرح شود؛ البته این کنار هم آوردن، بی‌معنی نیست اما می‌شود قوی‌تر شود.

وی با اشاره به اینکه شکست کلمات در اکثر اشعار وجود ندارد، افزود: نکته مثبتی که باید حتماً ذکر کنم این است که کلمات در غزل‌ها خیلی کم شکسته شده‌اند و این یعنی، شعر مسیر درست را پیش رفته است. شاعری که در غزلیاتش کلمات شکسته ندارد، خودش نوعی هنر است. در عین حال، اما از تکرار کلمات به درستی استفاده نشده و در جهت تقویت شعر برنیامده است.

وی همچنین به توهم، منطق شاعرانه و گزینش معنایی برخی کلمات که درست نیست، اشاره و اضافه کرد: بد نیست از ترفند فاضل نظری و دوستانش که با زبان عامیانه و به کارگیری کلمات قدیمی و پیش‌پا افتاده، صمیمیت را به شعر تزریق می‌کنند، استفاده کرد تا هم منطق درستی بیابد و هم معنای بهتر. در عین حال، اکثر غزل‌ها پایان بسیار خوبی دارند.

مدیر دفتر شعر و موسیقی و سرود سازمان صدا و سیما یادآور شد: در این راستا می‌توان از شگرد ستون شدن قافیه بهره برد؛ از ظرفیت قافیه می‌توان نهایت استفاده را کرد و به قول علی معلم، این شگرد حکم‌اندازی می‌کند. این حکم‌اندازی که گاهی کفرگویی و عاشقانه‌گویی هم دارد، راحت می‌شود فرمول آن را پیدا کرد. اشعار هادی محمدحسنی، جزو اشعاری است که به شعر فاضل نظری پهلو می‌زند.

وی در ادامه به بخشی از شعری که تاریخ را به سخره گرفته، اشاره کرد و گفت: شعرهایی هم در این کتاب هست که به اعتقاد من تقریباً ارزشی ندارند و به واقعیات تاریخی ننگ‌آمیز اشاره دارد. نباید با تاریخ شوخی کنید؛ هرچند از آن عصبانی یا ناراحت هستید. تاریخ بهترین چیز برای خواندن است و با آن شوخی نکنید. باید از واقعیات درس گرفت.

قزوه با بیان اینکه باید قوی‌ترین بیت شعر را آخر گذاشت، افزود: از لحاظ استحکام بیتی باید بگویم اینها گاهی سه فاز و باانرژی هستند، بنابراین تلاش کنید انرژی شعر و بیت‌ها بالا باشد. در اندکی از شعرها نیز موازنه کامل نیست و باید سعی شود کامل شود و با پایان‌بندی ضعیفی روبرو می‌شویم.

وی با بیان اینکه در مجموع، کار بسیار خوب و پخته‌ای در کتاب «فقط او بخواند» ارائه شده است، یادآور شد: گاهی این سختگیری‌ها را نمی‌گویم اما وقتی شاعر و شعر خوب می‌بینم، حتماً نکات سختگیرانه را برای بهتر شدن کار، مطرح می‌کنم. گاهی پیچیده صحبت کردن و در لفافه حرف زدن خوب و گاهی با صراحت حرف زدن با شاعر بسیار خوب‌تر است. اشعار کتاب «فقط او بخواند» از حیث رعایت سلامت واژگان و شکار مضمون و آوردن تعابیر تازه، قابل اعتنا است.

این شاعر خطاب به هادی محمدحسنی گفت: شما شاعری نوگرا هستید، هر چند همه واژگان یک‌دست نیست. اگر کمی زبان‌تان را تازه کنید و در معانی عرفانی، واژگان و منطق بیت را رعایت کنید، کارتان در حد شاهکار و ماندگار خواهد شد. از چاپ این کتاب پشیمان نخواهید شد و توصیه می‌کنم شاعران جوان آن را بخوانند.

مهرداد نصرتی دیگر منتقد این نشست در تکمیل سخنان علیرضا قزوه با اشاره به ضرورت ویرایش سروده‌ها به ویژه بداهه‌سروده‌ها گفت: اگر شاعر کتاب «فقط او بخواند» برمی‌گشت و اشعارش را ویرایش می‌کرد، حتماً از این موارد کمتر دیده می‌شد. آقای محمدحسنی حتی حوصله انتشار این اشعار را نداشت؛ چه برسد به اینکه بخواهد برگردد و ویرایش‌شان کند!

عباس محمدی مدیر مرکز آفرینش‌های ادبی حوزه هنری نیز در این نشست گفت: متأسفانه جلسات نقد خیلی در کشور پررنگ نیست اما امروز مشتاقانه به صحبت‌های دو منتقد گوش می‌دادم. در حد چند جمله در مورد شعرهای محمدحسنی بگویم؛ زمانی که با اولین شعر هادی محمدحسنی آشنا شدم، غزلی نو خواندم که نشان از شاعری نو اندیش و شگفت می‌داد. ذات بداهه‌سرایی محمدحسنی اینجا یک مزیت برای او نشده و ترمزی است که جلوی پیشرفت را می‌گیرد. قاعده غزل گفتنش هم اینگونه است که ناگهان چشمه جوشان و مدتی بعد، ناگهان خشک می‌شود. در ترکیب و تلفیق زبان محاوره و گفتار روز مردم، اشعارش، نشان‌دهنده این است که قابلیت بالایی دارد که در کمتر شعری را دیدم.

علی داوودی مدیر دفتر شعر حوزه هنری نیز گفت: به عنوان یک مخاطب نه به عنوان یک مسئول، شاید با سلیقه شخص خودم با این نوع غزل موافق نباشم اما این مجموعه، کاری قابل توجه و تقدیر، علی‌رغم ضعف‌های موجودش بود. با توجه به میزان توجه شاعر به پدیده زبان و کشف مضمون، چرا خودش را درگیر برخی نکاتی کرده است که آقای قزوه نیز اشاره کرد. چون ذهن را به ادبیات کهن می‌برد، خود به خود حذف می‌شود.

وی ادامه داد: در عنوان معناگرا بحثی ندارم اما هر گونه دسته‌بندی در شعر، باعث قرار گرفتن یک کتاب در یک قفسه می‌شود که طیفی از مخاطبان را در بر می‌گیرد و همین موضوع لطمه می‌زند مثل اتفاقی که در شعر عاشقانه و آیینی می‌افتد. تراز این مجموعه شعر بالاست اما همین عنوان سبب می‌شود، جایگاهی که درخور آن است، پیدا نکند ولی در کل، مجموعه خواندنی و جذابی بود.

قزوه در این قسمت نشست به بحث معناگرایی اشاره کرد و در این مورد گفت: جامعه باعث شده مردم از معنا خارج شوند و شاعران می‌توانند معناگرا باشند. شعر خودش معناست و می‌تواند خوش‌لفظ هم باشد. دهه 80 و 90 دوستانی بودند که شعر را از معنا و محتوا خارج کردند و فرمالیستی جلو رفتند.

وی با بیان اینکه توهم را باید از شعر کنار گذاشت، تصریح کرد: حرکت جمعی، خوب است، یعنی چه اشکالی دارد بگوییم «دوستان فاضل». امروز شعر فاضل در برابر خیلی از اشعار ایستاده است و فاضل تلاش بسیاری کرده است اما اینکه برخی دچار اغراق شوند که شعرشان مساوی با حافظ و سعدی است، توهم است اما شعر فاضل نظری شعر قابل اعتنا و شاخصی در بین اشعار امروز است؛ البته نباید ما را از قله‌ها دور کند. به پیشرفت اینها امید داریم و اگر سخت می‌گیریم می‌خواهیم شما به قله بالاتری برسید.

این شاعر تاکید کرد: نگاه ما نگاه سنتی و مدرنیته به صورت توأمان است؛ این درخت هزار و 100 ساله است. معتقدیم سبک ششمی هم هست که خوبانی در این سبک شعر می‌سرایند. این نقد جدی بود که امروز بر فاضل و دوستانش مطرح کردم.

قزوه در پایان بیان کرد: شعر هادی محمدحسنی از خودش جلوتر و این صفتی خوب برای شاعر است.

در پایان جلسه نیز هادی محمدحسنی، شاعر مجموعه شعر «فقط او بخواند» اشعاری را خواند.

انتهای پیام/