گزارش| حاشیهنشینی گسترده در تنها بندر اُقیانوسی ایران/ دلیل ساخت شهرهای جدید در سواحل مکران چیست؟+ نمودار و عکس
گروه استانها - شهر جدید تیس که مراحل ساخت و ساز آن یک سالی است شروع شده قرار است ۱۵۰ هزار نفر جمعیت را مستقر کند؛ این شهر چه ویژگی‌هایی دارد و چه کسانی قرار است در آن ساکن شوند؟
به گزارش خبرگزاری تسنیم از سواحل مکران، سواحل راهبردی مکران به عنوان سواحل اقیانوسی ایران اهمیتی استراتژیک دارد به طوری که قدیمی‌ها هم به اهمیت راهبردی آن پی برده بودند و گفته شده از زمان حضور پرتغالی‌ها از نخستین دهه‌های قرن 16 در آب‌های جنوب تا ظهور انگلیس به‌عنوان قدرت خلیج فارس در طول جنگ جهانی اول همواره بخشی از فعالیت‌های تجاری و دریانوردی رایج در بنادر جنوبی استان سیستان و بلوچستان متمرکز بوده است و کشتی‌های موجود در چابهار را که در خطوط کشتیرانی فعالیت داشته اند را 119 فروند ذکر می‌کنند که از این تعداد 5 فروند کشتی تجاری و 64 فروند کشتی بادبانی بوده‌اند.
هم‌چنین سال 1306 هفته نام حبل‌المتین کلکته هند نوشت، روزی می‌رسد که چابهار آینده اقتصاد و تجارت ایران می‌شود، این حرف هفته نامه حبل المتین صدسال پیش زمانی که چابهار یک بندر کوچک ماهیگیری بود از نگاه خبره ترین کارشناسان هم فانتزی و دست نیافتنی تلقی می‌شد اما امروزه سواحل مکران به مرکزیت چابهار طوری رشد کرده و میکند که تداعی کننده فانتزی صدسال پیش است.
استقرار صنایع بزرگ و مادر فولاد و پتروشیمی از دهه 90 شمسی در سواحل مکران و چابهار شروع شده است؛ بندر چابهار با قابلیت پهلوگیری بزرگ‌ترین کشتی‌های تجاری جهان سال 1396 افتتاح شده و بندر جاسک هم با مخازن ذخیره سازی و انتقال صادرات نفت ایران و پهلوگیری بزرگ‌ترین کشتی‌های نفتی سال گذشته افتتاح شد؛ همه این‌ها یعنی ایران درحال انتقال تجارت خود از خلیج فارس به دریای عمان و سواحل راهبردی مکران است.
رشد جمعیت چابهار در حاشیه نشین‌ها استقرار می‌یابند و یا شهرهای جدید؟
با استقرار صنایع مختلف و ایجاد ظرفیت‌های تجاری و ترانزیتی و صادرات و واردات جمعیت سواحل مکران به شکل قابل ملاحظهای افزایش می‌یابد و در صورتی که از همین حالا فکری به حال این جمعیت نشود، سکونتگاه‌های غیررسمی و حاشیه‌نشین که حالا هم چابهار درگیر آن‌هاست دوباره سر برمی‌آورد.
وزارت راه و شهرسازی برآورد کرده چابهار بالاترین نسبت جمعیت حاشیه‌نشین در میان شهرهای حاشیه‌نشین ایران را دارد و نصف جمعیت شهر چابهار حاشیه‌نشین‌اند؛ محمدیونس حقانی شهردار چابهار هم می‌گوید: چابهار 14 سکونتگاه غیررسمی حاشیه دارد و حدود 70 هزار نفر از جمعیت این شهر حاشیه‌نشین‌اند.
وی در گفت‌وگو با تسنیم می‌افزاید: عمده دلیل حاشیهنشینی در چابهار جذابیت‌های اقتصادی که این بندر و عدم مدیریت درست برای استقرار جمعیت است، به طوری که اگر ما از همان اول فکر استقرار جمعیت اضافه و سر ریز جمعیت بودیم امروز درگیر این حاشیه نشینی گسترده نبودیم.
نمونه عدم مدیریت مناسب برای استقرار جمعیت شهری در سال‌های اخیر مشخص شده به طوری که چابهار طی سال‌های گذشته بارها درگیر حاشیهنشینی شده، حاشیهنشینی آن سامان داده شده و دوباره سر از مناطق جدید سربرآورده است. بومیان و قدیمی‌های چابهار می‌گویند در دهه 60 شمسی در محدوده فعلی کوی بندی چابهار حاشیه نشنیی بوده، بعدا ساماندهی شدند برایشان خانه ساخته شده و دوباره الان حاشیهنشینی سر از 14 سکونتگاه غیررسمی دیگه سربرآورده است.
در زیر سه تا نمودار جمعیتی با نرخ‌های رشد متفاوت برای چابهار پیش بینی شده، می‌بینید که در 14 سال آینده چابهار به طور متوسط 1 میلیون تا یک میلیون پانصد هزار نفر شهروند خواهد داشت. پیش بینی شده در یک افق جمعیتی فعلی 600 هزار نفر سواحل مکران از جاسک تا پسابندر به 2.2 میلیون نفر افزایش پیدا میکند.
منبع: طرح ویژه توسعه و عمران منطقه ساحلی مکران دانشگاه شهید بهشتی
این حدود 2 میلیون نفر اضافه جمعیت اگر از همین حالا فکری به حال استقرارشان نشود دوباره مثل دهه 60 سر از حاشیهنشینی های دیگر اطراف چابهار درمی آورند. راهکار برنامه جامع استقرار شهری و ایجاد شهرهای جدید است.
شهرهای جدید به شهرهایی گفته می‌شود که به دلیل اشباح شدن شهرهای بزرگ همجوارشان از جمعیت ساخته میشن تا بخشی از جمعیت توسعه‌ای آن‌ها را در خودشان جای دهند.
نقشه شهرهای جدید ایران
به گفته وزارت راه 5 شهر جدید در محدوده سواحل مکران درحال مطاله هستند که شهر جدید مکران در کنار جاسک و شهر جدید تیس در کنار چابهار مراحل مطالعاتی شان نهایی شده است و شهر جدید مکران قرار است صد هزار نفر را درون خودش مستقر کند و جانمایی این شهر نهایی شده و شهر جدید تیس هم که پیشتاز تره درحال حاضر درحال ساخت است.
استقرار جمعیت در فاز اول "شهر جدید تیس" به بومیان منطقه اختصاص دارد
امان الله کردی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در سواحل مکران اظهار داشت: شهر جدید تیس در راس خلیج چابهار واقع شده جایی که از نظر موقعیت اسثنایی‌ترین مکان بوده و حتی در قبل از انقلاب هم قرار بوده جمعیت شهر کنارک و بخش مهمی از چابهار در این نقطه مستقر شوند.
وی افزود: مساحت این شهر در مجموع 4300 هکتار است که 1300 هکتار آن که در پهنه ساحلی واقع شده به گردشگری و زیرساخت‌های آن اختصاص یافته و 3000 هکتار باقی مانده در دو فاز آماده سازی شده و استقرار جمعیت در آن صورت می‌گیرد.
رئیس هیئت مدیره شهر جدید تیس با بیان اینکه در مجموع 150 هزار نفر در شهر جدید تیس در افق مستقر می‌شوند، تصریح کرد: در فاز اول 900 هکتار آماده‌سازی و 45 هزار نفر مستقر می‌شوند؛ در بخش اول فاز اول آماده‌سازی 300 هکتار از اراضی در دستور کار قرار گرفته و همزمان ساخت واحدهای مسکونی نهضت ملی مسکن هم در این فاز پیش بینی شده است که در مجموع همزمان با زیرساخت‌های برق، آب، جاده؛ 1400 واحد مسکونی نهضت ملی مسکن هم در این شهر ساخته می‌شود.
کردی گفت: تمام کسانی که در طرح نهضت ملی مسکن ثبت نام کردند بومیان منطقه هستند و از شهرستان‌های چابهار، کنارک، دشتیاری، قصرقند و نیکشهر ثبت نام کرده و می‌کنند و واحدهای آنان در این شهر ساخته می‌شود.
رئیس هیئت مدیره شهر جدید تیس خاطرنشان کرد: بیش‌از 50 درصد کسانی که در کل شهر جدید تیس مستقر می‌شوند بومی منطقه‌اند، بخشی جمعیت سیار است که در زون گردشگری پیش بینی شده و بخشی هم جمعیتی از متخصصان، بازرگانان و سرمایه‌گذرانی است که از خارج از استان به سواحل مکران می‌آیند و باید مکان مناسبی برای حضور و استقرار آن‌ها داشته باشیم که شهر جدید تیس بهترین گزینه است.
با این تفاسیر اگر استقرار جمعیت و برنامه‌ریزی ایجاد شهر جدید تیس به همین منوال پبش بره و تغییر و خللی در آن ایجاد نشود، هم حساسیت بومیان برای استقرار بومیان منطقه در شهر تیس برطرف می‌شود و هم برنامه استقرار جمعیت اضافی چابهار در این شهر پیش بینی می‌شود و چابهار دوباره درگیر بحران‌های مختلف و سرسام آوری مثل حاشیهنشینی نخواهد شد.
انتهای پیام/395/ش
