میزگرد "کیفیت مازوت برای تولید برق" ـ ۴ | وزارت نفت مکلف به تحویل سوخت کم‌گوگرد به صنایع و نیروگاه‌ها می‌شود
ریاست جمهوری به وزارت کشور برای ارائه برنامه عملیاتی کاهش آلودگی تکلیف کرد و وزارت کشور در پیش نویس این برنامه اعلام کرده که بحث گوگرد زدایی و تحویل سوخت کم گوگرد به صنایع و نیروگاه‌ها، تکلیف وزارت نفت است.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، در فصول سرد سال که شاهد افزایش مصرف گاز طبیعی در بخش خانگی هستیم، تخصیص گاز به نیروگاه‌ها و صنایع با محدودیت مواجه شده است و بخشی قابل توجه از برق تولیدی زمستان با مصرف سوخت مایع به تولید می‌رسد.
در واقع سبد سوخت نیروگاه‌ها در زمستان شامل گاز طبیعی، گازوئیل و مازوت (نفت‌کوره) است و در برخی روزها، میزان مصرف سوخت مایع در نیروگاه‌ها از میزان مصرف گاز طبیعی پیشی می‌گیرد، ازاین‌رو کیفیت سوخت مایع تحویلی به نیروگاه‌ها، هم از نظر میزان آلایندگی و هم از نظر میزان خوردگی و استهلاک تجهیزات نیروگاهی بسیار حائز اهمیت است.
بررسی‌های تسنیم نشان می‌دهد میزان گوگرد (سولفور) مازوت تحویلی به نیروگاه‌ها برای تولید برق در زمستان، حدود 30 تا 40 هزار ppm و حدود 3 درصد وزنی است؛ که میزان بالایی از بی‌کیفیتی سوخت را نشان می‌دهد،
به همین مناسبت در خصوص این موضوع مهم که چرا مازوت بی‌کیفیت و با درصد بالای گوگرد برای تولید برق به نیروگاه‌ها تخصیص داده می‌شود و وظیفه جلوگیری از این آلایندگی با چه نهادی است، میزگردی را با حضور "ساناز جعفرزاده" مشاور مدیرعامل در امور محیط زیست و عضو هیئت مدیره شرکت تولید نیروی برق حرارتی و "امید عبدالملکی" رئیس گروه برنامه‌ریزی و نظارت بر سوخت و تعمیرات نیروگاه‌ها در شرکت تولید نیروی برق حرارتی برگزار کرده‌ایم.
در این میزگرد، قرار بود نماینده‌ای از شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی نیز حضور پیدا کند، اما این شرکت حاضر به پاسخگویی در خصوص کیفیت سوخت مایع تولیدی در پالایشگاه‌ها و سوخت مایعی که به نیروگاه‌ها ارسال می‌شود، نشد.
مهمترین مباحث مطرح‌شده در بخش اول میزگرد:
بخش اعظم سوخت مصرفی نیروگاه‌های کشور گاز است
برای تأمین برق در زمستان مجبور به استفاده از سوخت مایع هستیم
13 نیروگاه در کشور سوخت مازوت مصرف می‌کنند
کلانشهرها گرفتار ذرات معلق هستند
سهم نیروگاه‌ها از ذرات معلق 6.31درصد است
1.12درصد از ذرات معلق ناشی از مصرف مازوت است
وزارت نفت و سازمان استاندارد مکلف به استانداردسازی سوخت مصرفی صنایع شده‌اند
3 سال از ابلاغ قانون هوای پاک می‌گذرد، اما وزارت نفت به تکلیف قانونی خود عمل نکرده است
مهمترین مباحث مطرح‌شده در بخش دوم میزگرد:
گوگرد موجود در مازوت تحویلی به نیروگاه‌ها بین 2.5 تا 3.5 درصد وزنی است
گوگرد موجود در مازوت بر اساس استاندارد حفاظت محیط زیست باید زیر نیم‌درصد باشد
در حال ورود توربین‌های با راندمان بالاتر به شبکه نیروگاهی کشور هستیم
نیروگاه‌های با راندمان زیر 25درصد در نیمه دوم سال از مدار خارج می‌شوند
طرح راندمان پایین نیروگاه‌ها در بحث آلایندگی، فرار از مسئله است
احداث نیروگاه با راندمان زیر 55درصد ممنوع شد
معضل خوردگی تجهیزات نیروگاهی ناشی از وجود درصد بالای گوگرد در سوخت مازوت
نیروگاه‌های کشور، آبی برای گوگردزدایی از دود ندارند
اولویت گوگردزدایی از مازوت در پالایشگاه است
مهمترین مباحث مطرح‌شده در بخش سوم میزگرد:
نیروگاه‌ها هم راغب به مصرف سوخت مازوت نیستند
الزامی برای پالایشگاه‌ها برای تحویل سوخت باکیفیت وجود ندارد
گوگردزدایی از دود صرفاً تغییر نوع آلایندگی، از آلایندگی هوا به آلایندگی خاک است
ساخت یک نمونه نیمه‌صنعتی گوگردزدایی از دود در نیروگاه تبریز
گوگردزدایی از دود در نیروگاه سیریک با روش WET دریایی
قانون هوای پاک، ضرورت استانداردسازی سوخت مازوت تحویلی به نیروگاه‌ها و صنایع را تکلیف کرده؛ اما اجرا نمی‌شود
آنچه در ادامه آمده، مشروح بخش چهارم این میزگرد است.
* انتقال 4000 مگاوات تعمیرات نیروگاهی به اسفند و فروردین
تسنیم: آیا مصرف سوخت مایع، تعمیرات اساسی نیروگاه‌ها را به تأخیر انداخته است؟
عبدالملکی: بله، ما برای آنکه بتوانیم در نیمه دوم سال، پاسخگوی شبکه برق سراسری کشور باشیم، حدود 4000 مگاوات از تعمیرات را به اسفندماه و فروردین ماه سال 1401 شیفت داده‌ایم تا بتوانیم حداکثر سوخت مازوت را مصرف کنیم و شبکه سراسری برق را پایدار نگه داریم.
این برنامه‌ریزی‌ها تماما با همکاری وزارت نیرو و وزارت نفت انجام شده و این تعمیرات 4000 مگاواتی، اغلب مربوط به واحدهای بخاری هستند تا بتوانیم حداکثر مصرف مازوت را برای پایداری شبکه سراسری برق داشته باشیم.
* نگرانی از بابت تعمیرات باقی مانده نیروگاهی وجود ندارد
تسنیم: اگر مثل ابتدای سال 1400، در ابتدای سال 1401 نیز شاهد شروع زودهنگام فصل گرما باشیم، از یک طرف تعمیرات تاحدودی عقب افتاده و از طرفی دیگر ممکن است شاهد شروع زودهنگام فصل پیک، مثلا در اردیبهشت ماه باشیم؛ این مسئله مشکل‌آفرین نخواهد شد؟
عبدالملکی: الزاما اینها تعمیرات اساسی نیستند؛ بلکه تعمیرات دوره‌ای هستند. اغلب بازدیدهای کوتاه‌مدت هستند؛ 4 یا 5 آیتم آنها اساسی است که در اسفندماه اینها آغاز می‌شوند و تا خردادماه به اتمام می‌رسند. همانطور که می دانید برنامه تعمیرات نیروگاه‌ها از ابتدای مهرماه هر سال شروع می‌شود و تا پایان اردیبهشت‌ماه سال بعد ادامه دارد.
این مقدار از تعمیرات که برای اسفند و فروردین شیفت داده شده، بخشی اساسی و بقیه دوره‌ای است و آن هم بدین منظور بوده که از ظرفیت نیروگاه‌های بخاری در ایام زمستان بتوانیم حداکثر بهره برداری را داشته باشیم.
* در دنیا نیروگاه مازوت‌سوزی که مازوت آن آلودگی اولیه گوگردی داشته باشد بسیار کم داریم
تسنیم: بقیه دنیا چه می‌کنند؟ آیا در نیروگاه‌ها فیلتراسیون در بخش خروجی دارند یا کاهش مقدار گوگرد مازوت را از مبادی تولید انجام می‌دهند و نیروگاه‌هایشان سوخت باکیفیت‌تری دریافت می‌کنند؟
جعفرزاده: هر دو سناریو وجود دارد، ولی نیروگاه‌هایی که درگیر بحث گوگرد در دنیا هستند، عمدتا نیروگاه‌های زغال‌سنگ سوز هستند. ما خیلی نمونه نیروگاه مازوت‌سوزی که مازوت آن آلودگی اولیه گوگردی داشته باشد را در دنیا خیلی فراوان نداریم؛ شاید تعدادی در حوزه خلیج فارس باشند؛ و در دنیا، و در همان کشور ژاپن که برای ما مدل‌سازی کردند، برای تمام نیروگاه‌ها از ابتدا این سیستم طراحی شده، در طراحی اولیه وجود دارد و آن نیروگاه قرار است 100 درصد زمان بهره‌برداری خود را با سوخت زغال سنگ بهره برداری کند. میزان درصد گوگرد ممکن است 3 تا 6 درصد باشد، اما از ابتدا نیروگاه زغال سنگ سوز طراحی شده، لذا تمام تجهیزات کنترلی نصب می شود و چنین راهکاری که بیاییم شست‌وشوی زغال‌سنگ انجام دهیم که پیش از احتراق، گوگرد را حذف کنیم، در دنیا حداقل به صورت تجاری وجود ندارد. از اینرو از ابتدا چنین نیروگاه‌هایی را به عنوان نیروگاه زغال سنگ‌سوز که تماما قرار است با این سوخت بهره برداری شود تلقی می‌کنند و تجهیزات آن را پیش بینی می کنند، دقیقا مشابه همان کاری که ما در نیروگاه زغال سنگ سوز طبس انجام داده‌ایم.
* 90 درصد گوگرد و جیوه احتمالی زغال‌سنگ در نیروگاه زغال‌سنگ سوز طبس حذف می‌شود
با صرف هزینه زیاد، نوع بویلر را تغییر دادیم تا در زمان احتراق سوخت، همزمان پاشش آهک اتفاق بیفتد و اجازه ندهد تا ترکیبات اکسید گوگردی تشکیل شده و منتشر شوند؛ بعد از آن هم تجهیزات الکترواستاتیک دیده شده است که با استفاده از این مدل، به میزان 90 درصد هم گوگرد و هم جیوه احتمالی موجود در ذغال سنگ را حذف می‌کنیم و در سطح استاندادرهای بین‌المللی می‌توانیم خروجی استک داشته باشیم.
ولی در خصوص نیروگاه‌های ما باید گفت از ابتدا با این پیش فرض ساخته شده‌اند که قرار است این نیروگاه‌ها، گازسوز باشند؛ طراحی آنها بر اساس سوخت گاز بوده و از آنجایی که پیش‌بینی نشده، اصلا نصب تجهیزات فیلتراسیون قابلیت اجرا ندارد.
* سهم نیروگاه‌ها از آلایندگی کلانشهر تهران 3 درصد است
تسنیم: اخیرا وزارت کشور ورودی به بحث آلایندگی نیروگاه‌ها، یا بهتر بگوییم آلایندگی سوخت داشته، این مسئله را هم توضیح می‌فرمائید.
جعفرزاده: سازمان حفاظت محیط زیست سال گذشته اقدام ارزشمندی در خصوص سیاهه انتشار هشت کلانشهر کشور انجام داد که با همکاری کنسرسیومی از دانشگاه‌های برتر کشور تهیه شد و اگر اشتباه نکنم 13 دانشگاه در آن مشارکت داشتند؛ به استناد این سیاهه انتشار، اولویت سهم آلایندگی بخش های مختلف استخراج شد.
عمده سهم آلایندگی مربوط به حوزه حمل و نقل بود و بخش‌های دیگر سهم‌های مرتبط با خودشان را داشتند. برای کلانشهر تهران که نیروگاه‌های آن هفت سال است یک لیتر مازوت هم مصرف نکردند، سهم نیروگاه‌ها از آلایندگی کلانشهر تهران 3 درصد بوده است.
با توجه به تکرار مسئله آلودگی در این 8 کلانشهر، ریاست جمهوری تکلیفی را به وزارت کشور محول کردند تا برنامه عملیاتی کاهش آلودگی را ارائه دهند.
* گوگردزدایی و تحویل سوخت کم‌گوگرد به نیروگاه‌ها و صنایع، جزو تکالیف وزارت نفت شد
تسنیم: چه سالی؟
جعفرزاده: سال 99 سیاهه انتشار استخراج شد و این جلسات و این تفویض اختیار به وزارت کشور در سال 1400 صورت گرفت. وزارت کشور به صورت متناوب در حال برگزاری این جلسات است و از جمله خروجی‌های این جلسات، پیش نویس برنامه عملیاتی کاهش آلودگی هوای کلانشهرها بوده که به دو بخش عمده تقسیم شده است. بخشی، برنامه عملیاتی منابع متحرک شامل خودروها و بخش حمل‌و نقل بوده که بخش عمده مسئله را تشکیل می‌دهند و بخش دوم، برنامه عملیاتی کاهش آلایندگی منابع ثابت بوده است.
در بخش برنامه عملیاتی کاهش آلایندگی منابع ثابت که فکر می‌کنم هنوز ابلاغ نشده، دستگاه‌ها نظراتشان را داده‌اند و در حال نهایی شدن است؛ به استناد این برنامه عملیاتی، بحث گوگردزدایی و تحویل سوخت کم‌گوگرد به نیروگاه‌ها و صنایع، جزو تکالیف وزارت نفت قرار گرفته است.
پیرو جلسات کارشناسی و تخصصی که شرکت کنترل آلودگی شهرها و سازمان حفاظت محیط زیست حضور داشتند و دستگاه‌های اجرایی به این مبحث ورود کرده و نظراتشان را ارائه دادند؛ در نهایت جمع‌بندی این جلسات کارشناسی و تخصصی، به این سمت رفت که در برنامه کاهش آلودگی هوا، این مسئولیت به وزارت نفت داده شد. البته بندهایی که برای سایر منابع ثابت من‌جمله نیروگاهی برای خود ما هم وجود دارد؛ اما به طور خاص بحث گوگردزدایی و تحویل سوخت استاندارد و کم‌گوگرد، جزو وظایف وزارت نفت قرار گرفته است.
تسنیم: این تکلیف در پیش نویس قرار گرفته است؟ اگر مصوب شود از طریق وزارت کشور اعلام می‌شود؟
جعفرزاده: بله، وقتی مصوب شود از طریق وزارت کشور به عنوان نماینده ریاست جمهوری به تمامی دستگاه‌ها ابلاغ خواهد شد که این برنامه عملیاتی برای کاهش آلودگی هوا است و دستگاه‌ها نیز موظف به اجرای آن خواهند بود و باید برنامه اجرایی ارائه دهند.
* با 10 درصد صرفه‌جویی در مصرف گاز بخش خانگی نیازی به مصرف سوخت مایع در نیروگاه‌ها نداریم
تسنیم: اگر جمع‌بندی دارید بفرمائید.
عبدالملکی: وظیفه اصلی صنعت برق، تأمین نیاز مردم در شبکه است و ما در نیمه دوم سال برای آنکه بتوانیم شبکه برق را پایدار نگه داریم، مجبوریم تا حدودی سوخت مایع را مصرف کنیم؛ با این وجود، نیروگاه‌های مازوت‌سوز سهم کمی از آلودگی هوا را به خود اختصاص داده‌اند. بخش اعظم آلودگی هوای کلانشهرها، به خاطر وسایل نقلیه متحرک است.
جعفرزاده: در روزهایی که سبد سوخت کلیه نیروگاه‌های کشور، 100 میلیون مترمکعب گاز بوده، مصرف بخش خانگی به بیش از 600 میلیون مترمکعب در روز رسیده است. در واقع عمده گاز کشور در بخشی مصرف می‌شود که هیچ گونه ارزش افزوده‌ای برای کشور ندارد. اگر با کنترل دمای محیط، اصلاح سیستم‌های موتورخانه و ایزولاسیون مناسب، فقط بتوانیم 10 درصد در مصرف گاز بخش خانگی صرفه‌جویی انجام دهیم، هیچ‌گونه سوخت مایعی در نیروگاه‌ها مصرف نخواهیم کرد.
ما معمولا عادت داریم در خانه‌ها، تابستان زمستان است و زمستان‌ها تابستان است، اگر این عادت را تغییر دهیم می‌توانیم صرفه‌جویی 10 درصدی را محقق کنیم. ما در سوخت‌های فسیلی غنی هستیم ولی اجازه نداریم آن را هدر دهیم. اگر هر کدام به عنوان یک شهروند، با اصلاح سیستم موتورخانه‌ها و کاهش 2 تا 3 درجه‌ای دمای منزل، بتوانیم در مصرف گاز طبیعی صرفه جویی کنیم و 10 درصد در مصرف سوخت بخش خانگی صرفه‌جویی صورت بگیرد، برابر با حدود 60 میلیون مترمکعب گازطبیعی است که عدد قابل توجهی خواهد بود.
فیلم بخش چهارم (پایانی) میزگرد "کیفیت مازوت برای تولید برق"
انتهای پیام/