شرف‌الدین: سرمایه‌گذاران یک شبه تهیه‌کننده می‌شوند و تهیه‌کنندگان، مدیر تدارکات
تهیه‌کننده باسابقه سینمای ایران معتقد است که بخش عمده‌ای از تهیه‌کنندگان سینمای ایران طی سال‌های اخیر، به مدیر تدارکات تبدیل شده‌اند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، یکی از چالش‌های جدی و دامنه‌داری که دست‌کم از یک دهه پیش تاکنون گریبان سینمای ایران را گرفته است، تغییر و نزول شأن، جایگاه و کارکرد تهیه‌کنندگی در سینما است. بدین معنا، کسر قابل توجهی از تهیه‌کنندگان سینما؛ به‌ویژه تهیه‌کنندگان نوظهور، شأن خود را تا سرحد دلالی تقلیل داده‌اند و تنها وظیفه خود را تأمین سرمایه لازم برای تولید فیلم‌های سینمایی می‌دانند. غالب این افراد خود را ملزم به پایش نظام ارزشی جاری در فیلم‌های سینمایی نمی‌دانند و اساسا نسبت به محتوای فیلم‌ها احساس مسئولیت و دغدغه‌ای ندارند.
از سوی دیگر، شنیده می‌شود که برخی تهیه‌کنندگان قدیمی و کم‌کار سینما، کارت تهیه‌کنندگی خود را در اختیار تهیه‌کنندگان تازه‌وارد؛ به‌ویژه آن دسته از تهیه‌کنندگان سرمایه‌دار و کم‌صبری که در جست‌وجوی کسب نام و شهرت آنی هستند و تاب یا شرایط لازم برای اکتساب کارت تهیه‌کنندگی را ندارند، قرار می‌دهند تا این افراد بتوانند مسیر تهیه‌کنندگی را بسیار زودتر از آنچه که باید، طی کنند و اصطلاحا یک شبه تهیه‌کننده سینما شوند!
تداوم وضعیت موجود در سینمای ایران، موجب بروز آسیب‌ها و عارضه‌های بسیاری شده است که ازجمله آنها می‌توان‌به: افت و تنزل کیفی تولیدات سینمایی، کارگردان‌سالاری، سوء‌استفاده‌های گاه و بی‌گاه از شغل و جایگاه تهیه‌کنندگی، نقض و دور زدن روال اداری موجود در صنف تهیه‌کنندگی از سوی برخی سودجویان و موارد دیگری از این دست، اشاره کرد.
برای بررسی و واکاوی ابعاد و زوایای مختلف این مسئله، به سراغ «محمدرضا شرف‌الدین» تهیه‌کننده باسابقه سینما رفتیم و نکات و نظرات او را درباره نزول و تطور نقش و کارکرد تهیه‌کنندگی در سینمای ایران جویا شدیم.
شرف‌الدین متولد سال 1337 در شهر اصفهان و فارغ‌التحصیل رشته عکاسی از دانشگاه تهران است. او فعالیت سینمایی خود را در سال 1365 با طراحی جلوههای ویژه فیلم سینمایی «تشکیلات» ساخته منوچهر مصیری آغاز کرد. وی همچنین برای طراحی جلوههای ویژه فیلم‌های سینمایی «کانی‌مانگا»، «انسان و اسلحه»، «هور در آتش»، «کیمیا»، «پرواز خاموش» و «قارچ سمی» موفق به دریافت سیمرغ بلورین از ادوار مختلف جشنواره فیلم فجر شده است و بدین ترتیب، یکی از پرافتخارترین طراحان جلوههای ویژه تصویری در سینمای ایران به شمار می‌آید. با وجود این، شرف‌الدین در دهه هشتاد به صورت جدی به تهیه‌کنندگی روی آورد و فعالیت‌های سینمایی خود را در این رسته سینمایی امتداد بخشید.
در ادامه، مشروح گفت‌وگوی خبرنگار فرهنگی تسنیم با این تهیه‌کننده سینما را از نظر می‌گذرانید:
«محمدرضا شرف‌الدین» تهیه‌کننده باسابقه سینمای ایران ضمن تأکیدبر اهمیت نقش تهیه‌کننده‌ها در جهت‌دهی به ساخت فیلم‌های سینمایی گفت: یکی از مهم‌ترین لوازم تولید آثار کیفی و ارزشمند در سینما این است که تهیه‌کننده از ابتدا تا پایان کار، به سراغ عوامل حرفه‌ای و کاربلد برود و زمام کار را به افراد متخصص و متعهد بسپارد. با این توصیف، می‌توان گفت که نقش تهیه‌کننده در تولید یک اثر کیفی و ارزشمند سینمایی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
وی با تأکید بر اینکه سینمای ایران طی سال‌های گذشته تهیه‌کنندگان کمی را به خود دیده است، افزود: سینمای ایران طی سال‌های اخیر، تهیه‌کنندگان کمی به خود دیده است. بدین معنا، تهیه‌کننده در سینمای ایران عمدتا به یک مدیر تدارکات قوی تبدیل شده است و جای خالی تهیه‌کنندگان تأثیرگذاری که فیلم را ممیزی و پالایش کنند و تفکر خود را به‌واسطه حسن بهره‌گیری از تکنسین‌ها روی پرده بیاورند، بسیار محسوس است. اکنون تهیه‌کننده کسی است که صرفا بتواند سرمایه‌ای را برای ساخت یک فیلم سینمایی فراهم کند.
شرف‌الدین ضمن انتقاد از فرهنگ کارگردان‌سالاری که طی سال‌های اخیر در سینمای ایران غالب شده است، مطرح کرد: بخش عمده‌ای از فیلم‌هایی که طی سال‌های اخیر در سینما دیده‌ایم و همچنان هم می‌بینیم، کارگردان‌محور بوده‌اند و کمتر فیلمی هست که تهیه‌کننده‌محور بوده باشد. فکر می‌کنم که اگر سینمای ما سینمایی تهیه‌کننده‌محور بود، شرایط به شکل بهتری رقم می‌خورد و شاهد نزول سینما نبودیم.
تهیه‌کننده فیلم سینمایی «فرزند صبح» بیان کرد: متأسفانه باتوجه به شرایط نامساعد اقتصادی که طی سال‌های اخیر در کشور رقم خورده و سینما نیز از آن متأثر شده است، بسیاری از سرمایه‌گذاران یک شبه به تهیه‌کننده تبدیل شدند. این افراد، صرفا سرمایه‌گذارند و به معنای واقعی کلمه فاقد خصوصیات لازم برای تهیه‌کنندگی هستند.
شرف‌الدین در بخش دیگری از سخنان خود به بیان برخی از خصوصیات یک تهیه‌کننده حرفه‌ای و کاربلد پرداخت و گفت: تهیه‌کننده کسی است که به شکلی عمومی به همه بخش‌های تولید یک فیلم سینمایی اشراف دارد و اطلاعات و دانش زمینه‌ای‌اش در حوزه سینما به‌روز است. یک تهیه‌کننده حرفه‌ای باید در حوزه سینما صاحب‌نظر باشد و بتواند بر روند نگارش فیلم‌نامه تأثیر بگذارد. از سوی دیگر باید از صلاحیت لازم برای انتخاب کارگردان برخوردار باشد و بتواند به ایده‌های کارگردان جهت دهد.
تهیه‌کننده فیلم سینمایی «بالای شهر پایین شهر» در بخش دیگری از سخنان خود کار تهیه‌کننده را به کار یک مهندس ساختمان تشبیه و اضافه کرد: کار تهیه‌کننده سینما مثل کار مهندس ساختمان می‌ماند که نسبت به کلیت ساختمان و اجزای مختلف تشکیل‌دهنده آن شناخت کافی دارد اما در زمینه اجرا، به دنبال افرادی می‌رود که از توان لازم و تخصص و تعهد کافی برای پیشبرد اهداف اجرایی مدنظر برخوردار باشند.
وی تصریح کرد: من وقتی می‌خواهم تهیه‌کنندگی اثری را قبول کنم، شرط می‌کنم که به‌دنبال سرمایه نروم؛ چراکه به این کار اعتقاد ندارم. درست است که یکی از وظایف اصلی تهیه‌کننده، توانایی جذب مناسب سرمایه برای تولید فیلم است اما ازآنجاکه اکنون همه وظایف تهیه‌کننده در همین یک وظیفه خلاصه شده و متأسفانه آفاتی متوجه این کار است، بهتر است که انسان از انجام آن خودداری کند.
تهیه‌کننده فیلم سینمایی «پرنده‌باز کوچک» ادامه داد: ترجیح می‌دهم به‌جای اینکه دنبال سرمایه بروم، هنگام نگارش فیلم‌نامه کنار فیلم‌نامه‌نویسم حضور داشته باشم یا مشغول هم‌فکری و هم‌افزایی با کارگردان باشم و ذهن او را نسبت به آنچه که می‌خواهم، آشنا و آماده کنم. یا اینکه در زمان تدوین، کنار تدوین‌گر باشم، به او مشاوره بدهم و از نزدیک در جریان جزئیات آنچه که تدوین می‌شود، قرار بگیرم. این‌ها مجموعه وظایفی هستند که من برای یک تهیه‌کننده حرفه‌ای و کاربلد قائلم.
شرف‌الدین ضمن انتقاد از تهیه‌کنندگان ساده‌اندیشی که فکر می‌کنند به مجرد برخورداری از سرمایه لازم می‌توانند وارد عرصه سینما شوند، تصریح کرد: متأسفانه بسیاری از افرادی که این روزها به حوزه تهیه‌کنندگی وارد می‌شوند، بیشتر به این دلیل موفق می‌شوند به این عرصه ورود کنند که پول یا سرمایه‌ای در اختیار دارند. بخش عمده‌ای از این افراد تصور می‌کنند به مجرد اینکه پول یا سرمایه‌ای در اختیارشان قرار گرفت، می‌توانند وارد سینما شوند و اسم خود را تهیه‌کننده بگذارند؛ غافل از اینکه یک تهیه‌کننده حرفه‌ای و کاربلد باید از شاخص‌ها و پارامترهای گوناگونی بهره برده باشد تا بتوان از او به‌عنوان تهیه‌کننده یاد کرد.
وی در پاسخ به این پرسش که این روزها مشغول انجام چه کاری است، گفت: هم‌اکنون پروانه ساخت فیلم سینمایی «بازی‌دراز» را در اختیار دارم و مترصد تسهیل و آماده‌سازی شرایط برای ساخت این فیلم هستم. یاسمن نصرتی کارگردانی این فیلم سینمایی را برعهده دارد و قصه آن مرتبط با منطقه کرمانشاه و روایت‌گر برخی از اتفاقاتی است که در سال‌های آغازین جنگ تحمیلی در این منطقه رخ داده است.
این تهیه‌کننده سینما درباره زمان آغاز فیلمبرداری پروژه سینمایی «بازی‌دراز» گفت: باتوجه به اینکه فیلمبرداری این فیلم سینمایی باید در غرب کشور و در منطقه گیلانغرب انجام شود، برای آغاز کار، لازم است منتظر تغییر فصل باشیم تا سرمای هوا در آن منطقه فرو بنشیند. امیدوارم بتوانیم در اردیبهشت ماه سال آینده، فیلمبرداری را کلید بزنیم.
شرف‌الدین در بخش پایانی سخنان خود در پاسخ به این پرسش که آیا سایر عوامل حاضر در فیلم سینمایی «بازی‌دراز» نیز مشخص شده‌اند یا خیر، گفت: به جز کارگردانی و فیلم‌نامه‌نویسی که هر دو برعهده یاسمن نصرتی است، هنوز حضور هیچ‌یک از عوامل در فیلم قطعی نشده است. البته فیلم‌نامه این فیلم سینمایی نیاز به بازنویسی دارد و ممکن است برای انجام این کار، افراد دیگری را هم به‌عنوان فیلم‌نامه‌نویس به پروژه اضافه کنیم.
انتهای پیام/
