موضع واقعی کشورهای عربی در قبال بحران اوکراین چیست؟/ انگیزه‌های بن سلمان از ادامه همکاری با روسیه

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، «عبدالباری عطوان» سردبیر روزنامه رای الیوم و تحلیلگر شناخته‌شده جهان عرب که همانند سایر تحلیلگران و کارشناسان مقاله‌های اخیر خود را به بررسی تحولات جاری میان روسیه و اوکراین اختصاص داده در جدیدترین مقاله خود به بررسی مواضع کشورهای عربی و همچنین رژیم صهیونیستی در قبال بحران اوکراین پرداخت و اعلام کرد، رژیم صهیونیستی از زبان «یائیر لاپید» وزیر امور خارجه این رژیم اعلام کرد که در بحران اوکراین در سنگر آمریکا ایستاده و البته در یک وضعیت بلاتکلیف به سر می‌برد. در همین حال می‌بینیم که برخی از متحدان و شرکای عربی این رژیم –چه به صورت آشکار و –چه پنهان نیز در یک وضعیت تفرقه و سردرگمی در قبال بحران اوکراین به سر می‌برند.

عطوان افزود، در این بین برخی از کشورهای عربی از روسیه حمایت می‌کنند و برخی قصد محکومیت آن را دارند و البته اغلب آنها ترجیح می‌دهند که در این زمینه بی طرف باشند و خواستار  استفاده از راهکارهای سیاسی شده و درباره احترام به حقوق بین‌الملل صحبت می‌کنند.  اما در اینجا مواضع چهار کشور عربی حوزه خلیج فارس جای تامل دارد و انگیزه‌های پنهانی پشت این مواضع دیده می‌شود.

- مورد اول به موضع عربستان سعودی  مربوط می‌شود که ظاهراً قصد دارد ایالات متحده را در بحران اوکراین به چالش بکشد.  «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی اخیراً در تماس تلفنی با «امانوئل ماکرون» رئیس جمهوری فرانسه تاکید کرد که به توافق اوپک پلاس درباره میزان تولید نفت با روسیه متعهد است.

-  مورد دوم به موضع قطر در حمایت تلویحی از اوکراین و آمریکا مربوط می‌شود؛ جایی که «محمد بن عبدالرحمن آل ثانی» وزیر خارجه قطر تاکید کرد که کشورش بر حاکمیت و استقلال اوکراین و وحدت اراضی این کشور در مرزهای آن تاکید دارد.

- در مورد سوم، امارات متحده عربی به عنوان عضو موقت شورای امنیت به پیش نویس قطعنامه آمریکا درباره محکوم کردن عملیات نظامی روسیه در اوکراین رای ممتنع داد.

- در مورد چهارم، نشست اضطراری اتحادیه کشورهای عربی که در سطح نمایندگان این کشورها در قاهره به ریاست کویت برگزار شد از صدور هرگونه بیانیه  در مورد تایید یا محکومیت عملیات نظامی روسیه در اوکراین خودداری کرده و حاضران در این نشست صرفا به بیان عباراتی همانند «ضرورت احترام به قوانین بین المللی و منشور سازمان ملل متحد و حل مسالمت آمیز بحران اوکراین» اکتفا کردند.

عبدالباری عطوان در ادامه تاکید کرد، نکته مسلم این است که مواضع عربستان سعودی در هماهنگی با روسیه در زمینه تولید نفت و تعهد به توافق اوپک پلاس با این کشور  منجر به بروز یک سری اختلافات میان ریاض  با دولت آمریکا و «جو بایدن» رئیس جمهور این کشور خواهد شد؛ جو بایدنی که ابتکار عمل را در ابتدا برای تماس با «سلمان بن عبدالعزیز» پادشاه سعودی در دست گرفته و از او خواست تا تولید نفت کشورش را برای عرضه به بازارهای جهانی افزایش دهد تا گامی برای کاهش قیمت‌ها با هدف نجات آمریکا و اروپا از بحران اقتصادی و جبران کمبود نفت به ویژه در  نتیجه  تحریم‌های تحمیل شده علیه نفت روسیه باشد.

وی تصریح کرد، آنچه که می‌توان از این موضع عربستان سعودی برداشت کرد این است که چالشی آشکار برای آمریکاست. ممکن است این موضع منعکس کننده پیامی برای کاخ سفید باشد مبنی بر اینکه اگر بایدن بخواهد به سیاست بی توجهی خود به محمد بن سلمان ادامه دهد ممکن است که عربستان به خرید تسلیحات از روسیه روی بیاورد.

سردبیر رای‌الیوم ادامه داد، قاعده‌ای که اکنون در بحران اوکراین و روسیه مورد توجه قرار می‌گیرد این است که «کسی که با ما نیست علیه ماست». بنابراین امکان ندارد که دولت آمریکا مواضع بی‌طرفانه و یا میانه رو متحدان خود در حوزه خلیج فارس در زمینه بحران اوکراین را بپذیرد. اما سوالی که اکنون به شکل مکرر در محافل سیاسی منطقه خلیج فارس مطرح می‌شود این است که آیا محمد بن سلمان می‌تواند پیامدهای خشم آمریکا نسبت به موضع وی در نزدیکی با روسیه را تحمل کند و این مسئله چه عواقبی برای عربستان خواهد داشت.

عطوان ادامه داد، همین سوال را می‌توان درباره دولت قطر مطرح کرد؛ زمانی که وزیر امور خارجه این کشور به شکل تلویحی اعلام کرد که در سنگر آمریکا ایستاده است. همین مسئله می‌تواند تاثیر منفی در روابط روسیه و قطر داشته باشد به ویژه در باشگاه کشورهای تولیدکننده گاز که آخرین نشست آن هفته گذشته در سطح اجلاس سران در دوحه برگزار شد و «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهوری روسیه در آن حضور نداشت.

عبدالباری عطوان ادامه داد، این تناقض آشکار در رویکرد کشورهای حوزه خلیج فارس در برابر بحران اوکراین در پوشش رسانه‌ای آن‌ها نیز دیده می‌شود.  شبکه‌هایی مانند العربیه عربستان و الجزیره قطر و اسکای نیوز امارات  در عین حال که قصد دارند موضع بی‌طرفانه درباره بحران اوکراین اتخاذ کنند اما هر از گاهی به شکل تلویحی این موضع خود را نادیده می‌گیرند.

این تحلیلگر برجسته عرب در ادامه گفت، با همه این وجود ما نمی‌توانیم قضاوت کنیم و ما نمی‌دانیم که آیا رای ممتنع نماینده امارات در سازمان ملل درباره پیش نویس قطعنامه آمریکا برای محکومیت عملیات نظامی روسیه در اوکراین، در نتیجه یک توافق قبلی با دولت آمریکا صادر شده یا نه. اما در صورتی که امارات بدون رضایت و هماهنگی آمریکا چنین موضعی را اتخاذ کرده باشد، مناسبات آینده میان واشنگتن و ابوظبی با شرایط سختی روبرو خواهد شد که کمترین پیامد آن خشم طرف آمریکایی از امارات است و ممکن است فرصتی به این کشور بدهد تا از موضع خود عقب‌نشینی کند.

عطوان در پایان مقاله خود نوشت، این برای اولین بار بعد از پایان جنگ جهانی دوم در سال 1945 است که جنگ‌ها از خاورمیانه به اروپا کشیده شده است  و کشورهای عربی حتی نمی‌توانند یک راه عاقلانه انتخاب کنند و شاید این ضرب المثل که می‌گوید «اگر فیل‌ها با یکدیگر بجنگند علف‌ها بزرگترین قربانی هستند» به طور خاص در جریان بحران اوکراین درباره کشورهای حوزه خلیج‌فارس صدق کند.

انتهای پیام/