آیا آسمان ابری آنکارا و دمشق آفتابی می‌شود؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، طی روزهای گذشته، یکبار دیگر خبرهای جسته گریخته ای از احتمال عادی سازی روابط ترکیه – سوریه منتشر شد.

چند رسانه ترکیه در گزارش های خود اعلام کرده اند که هاکان فیدان رئیس سرویس اطلاعاتی میت ترکیه همراه با یک تیم کم شمار، سخت روی این پرونده کار می کند و در طرف مقابل، علی مملوک، مرد شماره یک امنیت ملی سوریه نیز افرادی را مسئول کرده که تصمیمات و رویکرد ترکیه را رصد کنند.

اما این اخبار تا چه اندازه قابل اعتماد است؟ از این مهم تر، حتی اگر فرض بر درستی و صحت اخبار مزبور باشد، آیا می توان با خیال راحت اعلام کرد که رویکرد دولت اردوغان در قبال سوریه عوض شده است؟

در پاسخ به این سوال باید گفت: مقامات دولت اردوغان و حزب عدالت و توسعه، هنوز هم با ادبیاتی بسیار تند و نیشدار در مورد بشار اسد و سوریه صحبت می کنند و نشانه مشهودی از تغییر سیاست وجود ندارد. اما در عین حال، نباید این واقعیت را از نظر دور داشت که اردوغان و تیم او، در انجام گردش های ناگهانی شهرت دارند و تنها مدت کوتاهی پس از آنکه عبارات بسیار تندی در مورد سران رژیم صهیونیستی در سخنان اردوغان و چاووش اوغلو شنیده شد، رئیس این رژیم با بالاترین میزان تشریفات، در آنکارا به حضور پذیرفته شد.

ترکیه نیازمند رونق مرز سوریه

پروفسور بسام بیگ از اعضای هیئت علمی دانشکده علوم سیاسی دانشگاه دمشق معتقد است که ترکیه برای عادی سازی رابطه خود با سوریه، با موانعی روبرو است و یکی از این موانع، مخالفت جدی آمریکا است. چرا که آمریکا تمایل دارد آنکارا و دمشق نه در کنار هم، بلکه علیه هم باشند.

وی همچنین گفته است: «برای آنکارا دشوار است که قبل از احیای روابط با دمشق، روابط بلندمدت و پایداری با دیگر کشورهای عربی به ویژه و به طور کلی برقرار کند. همچنین سود تجاری مورد نظر را برای آنکارا فراهم نمی کند. زیرا سوریه پل زمینی آنکارا است. هزینه های دور زدن اردن، لبنان، عربستان سعودی، کشورهای حاشیه خلیج فارس و حتی شمال عراق به سمت مناطق مرکزی و جنوبی عراق، ارتباط مستقیمی با احیای روابط ترکیه و سوریه دارد. این مسیر مهمترین دروازه تجاری آنکارا است. به ویژه، این مسیر به مثابه لوله تنفس اقتصادی استان های ترکیه در امتداد خط سوریه است. مسیرهای دریایی جایگزین برای رساندن کالاهای ترکیه به بازار خلیج فارس طولانی و گران هستند. به خصوص در این شرایط که هزینه های لجستیک و حمل و نقل، سر به فلک زده و هزینه سنگینی بر کالاهای ترکیه گذاشته شده است.»

بسام بیگ، چهره دانشگاهی سوری که زمانی رایزن فرهنگی سفارت سوریه در آنکارا بوده، در ادامه گفته است: «زمان کمی تا انتخابات 2023 باقی مانده و می دانیم ترکیه با چالش اقتصادی جدی مواجه است. مشکلات اقتصادی، فشار جدی بر دولت وارد می کند. به ویژه استان های واقع در مرز ترکیه و سوریه، خطی که از خاتای تا تقریباً شرناخ امتداد دارد، مناطقی هستند که بیشترین آسیب را از بحران اقتصادی ناشی از جنگ سوریه متحمل شدند. درآمد ناعادلانه ای که گروه کوچکی از مناطق جنگی به صورت غیرقانونی و با غارت نفت و محصولات کشاورزی به دست می آورند، نمی تواند خسارت این استان ها را جبران کند. علاوه بر این وضعیت، زیان جدی در صادرات محصولات کشاورزی به دلیل جنگ در اوکراین رخ داد. مشکلات ناشی از جنگ اوکراین و روسیه و همچنین افزایش هزینه حمل و نقل به بازارهای خلیج فارس، ضربه اقتصادی واقعی به تجارت ترکیه وارد کرد. بدتر شدن روابط با دمشق و اختلال در تجارت ترانزیتی باعث نابودی بسیاری از شرکت های خصوصی شد.»

برخی از تحلیلگران ترکیه بر این باورند که چهره های اصلی اتاق فکر نهاد ریاست جمهوری ترکیه، هنوز هم در مورد سوریه، به جمع بندی کاملی نرسیده اند. اما در مقابل، افرادی هستند که می گویند: حالا که آنکارا روابط خود را با امارات، مصر، عربستان و اسرائیل، به سمت عادی شدن برده، چرا نباید در مورد سوریه چنین اتفاقی روی دهد؟

حزب حاکم ترکیه، مسئول ناآرامی های سوریه

تمل کاراملا اوغلو رهبر حزب اسلامگرای سعادت در اظهاراتی انتقادی اعلام کرد:«متاسفانه، حزب عدالت و توسعه، گام اصلی را برای ناآرامی و ناامنی در سوریه برداشت. به دنبال  اجرای این سیاست های غلط، میلیونها سوری آواره شدند و کشور آنها تبدیل به حمام خون شد.»

رهبر حزب اسلامگرای سعادت در ادامه در مورد آوارگان سوری نیز گفته است:«موضوع بازگرداندن آوارگان سوری به کشورشان، بسیار حساس و مهم است و نمی توان به راحتی از آنها خواست که ترکیه را ترک کنند. اگر شرایط خوبی فراهم نشود و از امنیت آنها اطمینان حاصل نشود، اخلاقاً نمی توان اقدامی انجام داد. البته لازم است به این هم اشاره کنم که همین الان در شرایطی که در روستاهای ما کسی حاضر نیست چوپان شود و به کوه و صحرا برود، ده ها نفر از آوارگان سوری این کار را انجام می دهند. علاوه بر این، هزاران نفر از آنان در ترکیه شرکت تاسیس کرده و مشغول کار و فعالیت اقتصادی مثبت و سودمند هستند.»

چالش های مهم

درمورد احتمال عادی شدن روابط ترکیه و سوریه، سوال مهم دیگری نیز وجود دارد: آیا مقامات سوریه به راحتی حاضرند روابط خود را با ترکیه به شرایط عادی بازگردانند؟ زمانی به میزان اهمیت این سوال پی می بریم که این چند واقعیت ساده را به یاد بیاوریم:

1.هنوز هم نزدیک به یکصد و پنجاه هزار نفر از مردان سوری که با پول و امکانات ترکیه تسلیح و تجهیز شد اند، به عنوان یک ارتش غیرقانونی ضد دولت، در خارج از مرزهای سوریه و در چندین استان ترکیه، در سودای ساقط کردن دولت دمشق هستند و ترکیه اصلی ترین حامی آنها است.

2.چندین شهر سوریه به طور غیرقانونی و با توسل به زور توسط ترکیه اشغال شده است.

3.نزدیک به 4 میلیون آواره سوری در ترکیه زندگی می کنند که دهها هزار نفر از آنان، تابعیت ترکیه را دریافت کرده اند و دانش، سرمایه و مهارت خود را در اختیار ترکیه گذاشته اند.

با توجه به بندهای بالا، به راحتی می توان پیش بینی کرد که سوریه برای عادی شدن روابط خود با ترکیه، چه شرط و شروطی را برای آنکارا تعیین خواهد کرد.

انتهای پیام