گزارش تسنیم از انتخابات لبنان-۱| ۸ مارس و پیروزی در انتخابات پارلمانی لبنان... خیلی دور خیلی نزدیک

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، یکشنبه هفته آینده(بیست و پنجم اردیبهشت) سرانجام موعد انتخابات پارلمانی لبنان فرا می‌رسد؛ انتخاباتی که می‌تواند مدخلی بر فصل جدید مناسبات سیاسی در این کشور بحران زده باشد. لبنان از سال 2019 برای اولین بار از زمان انعقاد توافق طایف، شاهد اعتراضات فراگیری در میان مردم و عموما شهروندان طبقه متوسط این کشور است.شهروندانی که از فساد و ناکارامدی دولت‌های سیاسی حاکم طی قریب به سه دهه گذشته به ستوه آمده و خواستار اجرای اصلاحات و تغییراتی عمیق در ساختار سیاسی-اقتصادی لبنان هستند.

این اعتراضات در حقیقت واکنشی برآمده از متن جامعه نسبت به پدیده فروپاشی تدریجی اقتصاد لبنان و ورشکستگی دولت و نظام بانکی این کشور بوده است. بر اساس ارزیابی بانک جهانی، بحران اقتصادی لبنان، سومین بحران بزرگ اقتصادی در تاریخ معاصر (پس از یونان و آرژانتین) است و لبنانی‌ها برای عبور از این بحران به دست کم 10 الی 15 سال زمان نیاز دارند؛ دورانی که باید همراه با اصلاحات ساختاری و البته بدون شک در پیش گرفتن برنامه‌های ریاضت اقتصادی به منظور دریافت کمک‌های خارجی باشد.  

بر این اساس می‌توان گفت انتخابات یکشنبه آینده اهمیت مضاعفی در مقایسه با رقابت‌های انتخاباتی پیشین در این کشور خواهد داشت. از یک سو پارلمان و در نتیجه دولت آینده، مسئولیت اداره کشور در سخت‌ترین دوران گذار اقتصادی را بر عهده می‌گیرد. برای مثال مذاکرات با صندوق‌ بین‌المللی پول و سایر نهادها و کشورهایی که می‌توانند با سرمایه گذاری‌های خود از شدت بحران اقتصادی در لبنان بکاهند، بر عهده دولت آینده است.

همچنین افزایش نارضایتی‌های اجتماعی و کاهش مشروعیت نظام برآمده از طایف، احتمالا زمینه را برای اعمال تغییراتی در ساختار سیاسی و یا حتی قانونی اساسی لبنان فراهم می‌کند که بدون شک پارلمان آینده در آن نقشی اساسی خواهد داشت. علاوه بر تمام این‌ها، انتخابات روز یکشنبه میدانی برای ارزیابی وزن هر یک از گروه‌های سیاسی سنتی و یا نوظهور در لبنان است؛ جریان‌هایی که طی دو سال گذشته مشغول قدرت نمایی و نبردهای رسانه‌ای با همدیگر بوده‌اند.

بدون شک رقابتی‌ترین بخش از این انتخابات مربوط به دوگانه حاکم بر جامعه مسیحی (مارونی) لبنان است؛ جریان آزاد ملی مقابل قوات. جریان آزاد ملی به ریاست جبران باسیل (داماد میشل عون، رئیس جمهور کنونی لبنان) و مهمترین متحد مسیحی حزب‌الله که هم اکنون دست برتر را در پارلمان در اختیار دارد ممکن است مقابل رقبای خود عقب نشینی کرده و تعدادی از کرسی‌های پارلمان را از دست بدهد. از سوی دیگر، جامعه اهل سنت نیز برای اولین بار طی سه دهه گذشته شاهد تشتت و بی نظمی انتخاباتی گسترده‌ای است.

این بی نظمی در پی کناره‌گیری سعد حریری، رئیس جریان المستقبل به عنوان مهمترین حزب اهل سنت از انتخابات شکل گرفته است. بسیاری این کناره‌گیری را نشانه‌ای از تعمیق تنش‌ها میان حریری با عربستان سعودی به عنوان مهمترین قطب سنی-عربی اثرگذار در تحولات لبنان به شمار می‌آروند. بر این اساس حریری تلاش می‌کند با خروج از روند انتخابات و دعوت به تحریم، وزن سیاسی خود را به رخ حامیان پیشین و رقبای امروز خود بکشد. در عین حال تلاش‌های ولید البخاری (سفیر سعودی در لبنان) برای ایجاد اجماع میان شخصیت‌های جایگزین حریری در اهل سنت (به ویژه فواد سنیوره) نیز دست کم تا کنون ناکام مانده است.

از سوی دیگر اگرچه احزاب شیعی به دلیل انسجام داخلی بیشتر، وضعیت بسیار بهتری نسبت به دیگر مجموعه‌های سیاسی-مذهبی در لبنان دارند.اما آن‌ها نیز با چالش کاهش پایگاه رای روبرو هستند.به این معنی که اگرچه رقیب جدی برای حزب‌الله و امل وجود ندارد و احتمالا تعداد کرسی‌های این دو حزب تغییر مهمی نخواهد داشت، اما کاهش تعداد رای آن‌ها می‌تواند پیام‌های منفی در سطح سیاسی داشته باشد. از این رو مهمترین چالش احزاب شیعه طی روزهای پیش رو، تشویق جامعه و پایگاه انتخاباتی برای آشتی با صندوق رای خواهد بود.

همچنین جریان‌های موسوم به انقلابی که طی دو سال گذشته به تدریج پا به عرصه رقابت‌های سیاسی گذاشته و خود را نماینده جنبش اعتراضی اکتبر 2019 می‌دانند اکنون با اولین آزمون سیاسی حقیقی، به دور از قدرت نمایی‌های رسانه‌ای روبرو می‌شوند. آن هم در حالی که اغلب پیش بینی‌ها حاکی از عدم توفیق چشمگیر این جریان‌ها در صندوق رای است.

بر اساس معادلات کنونی می‌توان انتظار داشت مجموعه 8 مارس (متحدان مقاومت) نتایج نسبتا بهتری را در انتخابات پیش رو داشته باشند. در واقع حتی اگر تعداد کرسی‌های این ائتلاف از انتخابات سال 2018 نیز کمتر شود، در سایه تشتت اردوگاه رقیب و مخصوصا تحریم انتخابات از سوی حریری، دست برتر را در پارلمان خواهد داشت. اما در نگاه بلندمدت می‌توان دید این ائتلاف حتی در صورت دستیابی به پیروزی نسبی و اولیه در انتخابات، با چالش‌های سختی روبرو خواهد بود. اولین چالش مربوط به انتخاب شخص رئیس جمهور است.

از سوی دیگر، دولت آینده لبنان (با فرض اینکه برآمده از ائتلاف 8 مارس باشد) باید فورا مذاکرات سخت خارجی برای جذب منابع مالی و اصلاحات دردآور داخلی برای اجرای سیاست‌های ریاضت اقتصادی را آغاز کند. این ماموریت سخت اگر با ایجاد اجماع سیاسی میان تمام احزاب و طوایف (از جمله ائتلاف 14 مارس) همراه نباشد، بعید است به سرانجام برسد. با توجه به آنچه گفته شد، انتخابات روز یکشنبه آتی لبنان نقطه عطفی برای تعیین سرنوشت این کشور در سال‌های آینده است؛ چه از منظر ارزیابی نفوذ واقعی جریان‌های سیاسی (فارغ از مانورهای رسانه‌ای) و چه از بابت تعیین مسیر اصلاحات سخت اقتصادی و البته سیاسی که فعلا به حالت تعلیق درآمده است.     

انتهای پیام/