ترجمه‌ها و خلق کتاب "لوکس" کودک/ "سود" حرف اول و آخر را می‌زند
کارشناس حوزه ادبیات کودک با اشاره به جریان ترجمه در این زمینه گفت: متاسفانه گاه مولفه‌های هویت‌ساز فرهنگی‌مان در این جریان در نظر گرفته نمی‌شود.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، نشست بررسی «حال و روز کتاب کودک در ایران» روز پنجشنبه، 22 اردیبهشت‌ماه در غرفه مجمع ناشران انقلاب اسلامی در نمایشگاه کتاب تهران برگزار شد. معصومه محسنی، کارشناس حوزه کتاب، در ابتدای این نشست با بیان اینکه رونقی که نشر کودک دارد، نسبت به دیگر نشرها از سرعت و گستردگی بیشتری برخوردار است، گفت: دلیل اصلی این گستردگی مسئله خوبی نیست و صرفاً برای سود است. آنچه برای نشر کودک چارچوب تعیین می‌کند، مسئله سود و بازار است. من معتقدم آنچه که مناسبات مسئله آموزش کشور را تعیین می‌کند، برای نشر کودک و نوجوان هم اتفاق می‌افتد. در مسئله آموزش کشور مناسبات تجاری است که حتی چارچوب‌های تربیتی را مهندسی می‌کند. در نشر کودک و نوجوان به جای اینکه مناسبات فرهنگی نقش تعیین‌کننده داشته باشند، مناسبات تجاری و کسب سود است که تعیین‌کننده است.
این کارشناس حوزه کودک و نوجوان ادامه داد: امروزه بسترهای فرهنگی متولی جریان نشر کودک و نوجوان نیستند و این یعنی آسیب‌پذیر شدن سازه‌های هویتی نوجوانان ما. بسیاری از کسانی که متولی کار کودک و نوجوان هستند، صرفاً یک فایل داستانی را ترجمه می‌کنند و به بازار ارائه می‌دهند و امری که چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد، نیازهای مخاطب است؛ در واقع آنچه اهمیت بیشتری دارد، کسب سود است.
وی با بیان اینکه در محصولاتی که برای کودک و نوجوان ترجمه می‌شود، استانداردهای لازم رعایت نمی‌شود، افزود: در این جریان، مؤلفه‌های فرهنگی هویت‌ساز کشور ما نادیده گرفته می‌شود. در این میان کتاب‌هایی که برای قشر کودک و نوجوان به بازار رفته، عمدتاً کتاب‌هایی است که قالب‌های ضعیفی دارند؛ زیرا باید هزینه کمتری پرداخت شود. این معضل را ناشران ایجاد نکردند. آنچه باید در اینجا پرسیده شود، این است که وظیفه نهادهای دولتی در این مقوله چیست؟ نهادهای دولتی چه نقشی در این مسئله بسیار مهم ایفا می‌کنند و آیا برای خود نقشی قائل هستند؟ متأسفانه انتشاراتی که در حوزه کودک و نوجوان بودجه دولتی دریافت کرده است، در نمایشگاه حضور ندارد. کانون پرورش فکری نوجوان در نمایشگاه حضور ندارد. این خود نشان‌دهنده تضییع حقوق کودک است.
محسنی بیان کرد: متأسفانه راهی که در حوزه نشر کودک و نوجوان مشخص شده، کتاب را به یک کالای لوکس تبدیل کرده است. در بسیاری موارد ما وقتی محتوای این کتاب‌ها را بررسی می‌کنیم، می‌بینیم که این کتاب برای بخش خاصی نوشته شده‌اند. از سوی دیگر، در بسیاری از خانواده‌ها در هنگام خرید کتاب، به هزینه کتاب بیشتر از محتوای کتاب اهمیت داده شده می‌شود.
وی با بیان اینکه خوشبختانه تمایل خانواده‌ها برای کتابخوان شدن فرزندانشان بسیار بیشتر شده و این دسته از خانواده‌ها فرزندان خود را جزو سرمایه‌های اجتماعی می‌دانند، یادآور شد: خانواده‌ها به این مسئله واقف هستند که کتاب منبع بسیار مهمی برای هویت‌یابی است. اما این نکته را هم باید اشاره کرد که توان خرید کتاب از بسیاری از خانواده‌ها از دست رفته است. در این موضوع مراکزی مانند کانون پرورش فکری کودک و نوجوان باید وارد شود.
محسنی مشکل اصلی کتاب‌های منتشر شده کنونی را محتوای نازل آن دانست و افزود: مثال‌هایی که در برخی از این کتاب‌ها نوشته شده، سخیف و بد است و من نمی‌توانم در جمع از روی مثال‌ها بخوانم؛ این در حالی است که کتاب‌هایی که در زمینه قومیت‌های ایرانی، اسوه‌های دینی و قهرمانان دینی نوشته شده‌اند، محدودند.
معصومه محسنی بیان کرد: نکته‌ای که اینجا مهم است، مسئله نوجوان است که به مراتب مهم‌تر است. کودک نسبت به نوجوان برای کنترل محتوا راحت‌تر است؛ چراکه برای کودکان، معلم و خانواده کتاب تهیه می‌کند و حتی در خواندن مطالب، خانواده‌ها می‌تواند آن قسمت‌هایی را که مناسب نمی‌دانند، سانسور کنند. اما نوجوان خودش دست به انتخاب کتاب می‌زند. زمینه‌هایی باید فراهم کنیم تا محتواهای سالم در اختیار نوجوانان قرار بگیرد.
این کارشناس کتاب ادامه داد: مسائلی که هم اکنون برای نوجوانان ما مطرح می‌شود، مسائل جوان امروز ما نیست. در مسئله اجتماعی، عمومیت لازمه کار است و عمومیت را از آمار می‌توان فهمید که متأسفانه ما آمار‌های متقنی نداریم. محتواهایی که اکنون در کتاب‌های نوجوانان عرض اندام می‌کنند، مسئله اجتماعی ما نیستند و از اصول هویتی ما فاصله دارند. در اینجا باید بگویم ما نیازمند محتوایی هستیم که خارج از محور سوددهی باشد و این امر مهم توسط نهادهای متولی دولتی صورت می‌گیرد.
محسنی وجود کتاب‌ها با محتوای ترجمه‌ای را ضروری دانست و اضافه کرد: نوجوان ما باید با جامعه و فرهنگ بیرون از خودش هم آشنا شود. فضای موجود در نشر کودک و نوجوان دارای ظرفیت‌های بسیاری است که هنوز بکرند و کارهای مفیدی صورت نگرفته است. ما در تولید مفاهیم جدید در این حوزه وارد نشدیم که باید این امر تحقق یابد. نکته دیگر اینکه ما از رصد فضای نشر کودک نباید غافل شویم.
انتهای پیام/