نگاهی به ابعاد دوقطبی سیاسی شکل گرفته در ترکیه

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، هنوز یک سال به انتخابات سراسری ترکیه زمان باقی مانده اما پاتیل رقابت سیاسی احزاب از حالا بر روی آتش گذاشته شده و به جوش آمده است.

جبهه گسترده مخالفین اردوغان به دنبال این هستند تا در انتخابات سال 2023 میلادی، او و شریکش دولت باغچلی را برای همیشه از صحنه قدرت کنار بزنند. آنان خود را جبهه حمایت از دموکراسی، عدالت خواهی و خواست مردم می نامند اما طبیعتاً از سوی اردوغان، به عنوان ائتلاف ذلت، خیانت و کفر به پاخاسته علیه دین، قلمداد می شوند.

اتاق فکر حزب عدالت و توسعه با استفاده از یک ماشین تبلیغاتی عظیم، به دنبال جا انداختن این مفهوم است که امروز در صحنه سیاسی اجتماعی ترکیه، لاییک های کمالیست، در برابر اسلامگرایان قرار گرفته اند و می خواهند یک بار دیگر، به مدت چندین دهه، اسلامگرایان را به حاشیه برانند. اما واقعیت چیست؟ آیا آنچنان که اردوغان و یاران او ادعا می کنند، در یک سوی جبهه، اسلامگرایان و در سوی مقابل آنها، لاییک ها علیه هم سنگر گرفته اند؟ خیر. چنین نیست.

یکی از خطاهای رایج در مورد توصیف دوقطبی سیاسی – اجتماعی در ترکیه، این است که اسلامگرا و لاییک در دو جبهه مقابل هم دیده شوند. حال آن که وضعیت عینی و واقعی جامعه کنونی ترکیه، چیز دیگری است.

بگذارید در آغاز نیم نگاهی بیندازیم به شناسنامه سیاسی دو قطبی که علیه هم به میدان آمده اند:

الف) قطب نخست: ائتلاف جمهور

1.حزب عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان با شناسنامه اسلامگرا، محافظه کار و دموکرات با مشی حمایت از بازار آزاد، قلمروگشایی منطقه ای و عملگرایی در مواجهه با غرب، شرق و رفتار منفعت طلبانه و تاجرمآبانه با مساله فلسطین.

2.حزب حرکت ملی به رهبری دولت باغچلی با شناسنامه ملی گرایی ترکی با مشی راست افراطی و حمایت از گفتمان های نژادپرستانه و مرتبط با جریانات نظامی و امنیتی. همچنان که آلپ ارسلان ترکش، رهبر موسس این حزب اعلام کرده، حرکت ملی به ارزشهای اسلامی و دینی هم پایبند است، اما اولویت آتی و نخست برای این حزب، حمایت از گفتمان ناسیونالیسم ترکی در داخل و خارج است.

ب) قطب دوم: ائتلاف ملت

ائتلاف ملت، از سوی اردوغان و باغچلی، به شکلی توهین آمیز و با عبارت ائتلاف ذلت، نام برده می شود. رئیس جمهور ترکیه و شریک او، وانمود می کنند که این ائتلاف مجموعه ای از سیاستمداران لائیک، ضد اسلام، ضد ترکیه و دست نشانده غرب است و با ارزش های عقیدتی و تربیتی ملت ترکیه و جهان اسلام مخالفند.

حال ببینیم شناسنامه این احزاب چه واقعیت هایی را نشان می دهد.

1.حزب جمهوری خلق به رهبری کمال کلیچدار اوغلو با شناسنامه لاییک – کمالیست و مشی سوسیال دموکراتیک. همسو با سیاست و گفتمان غرب و در عین حال، پایبند به احترام نهادن به افکار و نگرش های اهل سنت و علویان ترکیه و تغییر سیاست های ضددینی پیشین.

2.حزب خوب به رهبری خانم مرال آکشنر با شناسنامه ملی گرا – محافظه کار. آکشنر از نخستین سیاستمدارانی است که شخصاً با حجاب اسلامی به محوطه ایاصوفیا رفته و به خاطر تغییر کاربری از موزه به مسجد، نماز شکر به جا آورد.

3.حزب سعادت تمل کارا ملا اوغلو با شناسنامه اسلامگرا و حامی گفتمان مبارزان فلسطین.

4.حزب دموکرات به رهبری گلتکین اویسال با شناسنامه محافظه کار و مبتنی بر اندیدشه های اسلامی بدیع الزمان نورسی.

5.حزب آینده به رهبری احمد داود اوغلو باشناسنامه دموکرات محافظه کار نئوعثمانی .

6.حزب جهش و دموکراسی به رهبری علی باباجان با شناسنامهدموکرات محافظه کار نزدیک به لیبرالیسم.

این لیست به سادگی نشان می دهد که از لاییک ترین احزاب تا دینی ترین احزاب ترکیه، چنان از دست مدیریت ناکارآمد و تمامیت خواهانه اردوغان به ستوه آمده اند که اختلافات بنیادین را کنار نهاده و همگی زیر یک سقف، کنار هم گرد هم آمده اند. در همین حال، حتی لاییک ترین حزب ترکیه نیز، اهمیت رای اسلامگرایان را درک کرده و از رفتارهای ضددینی خود در دهه های گذشته، بارها عذرخواهی و اظهار ندامت کرده است. در همین حال، حزب عدالت و توسعه نیز چنان دچار فساد مالی، تجمل، رانت و جاه طلبی و غرور شده که از ارزش های اخلاقی اسلامی، به شکل جدی فاصله گرفته است. پس حالا، نه اردوغان یک اسلامی دوآتشه است و نه مخالفین او مصداق اسلام ستیزی.

توصیف صحیح دوقطبی کدام است؟

بر اساس آن چه در بالا مورد ارزیابی قرار گرفت، امروز در ترکیه، چیزی به نام تنش و رقابت بین دوقطبی شدید اسلامی – لاییک در میان نیست. بلکه لازم است صحنه آرایی این تنش بزرگ و کم نظیر را به این شکل توصیف کرد: قطب اردوغانی در برابر قطب ضد اردوغان.

مهمترین ویژگی نامگذاری و توصیف دقیق دوقطبی کنونی ساخت سیاسی – اجتماعی ترکیه بر اساس دو قطب اردوغانی و ضد اردوغانی، در این است که به خاطر بیاوریم، بسیاری از مخالفین اردوغان، معتقدند که خود او، مسبب بسیاری از لطمات و آسیب های حزب عدالت و توسعه است و چه بسا اگر اردوغان از حزب کناره می گرفت، یا قدرت و اختیارات او تعدیل می شد، بسیاری از یاران و موسسان پیشین عدالت و توسعه، خارج نمی شدند.

آنان شخص رجب طیب اردوغان را واجد چنین صفات و ویژگی هایی می دانند:

1.تکرو در تصمیم گیری و بی اعتنا به ارزش و اثر مشورت کارشناس و مشاور.

2.بی توجه به اهمیت مساله حیاتی شایسته سالاری و نصب و عزل های گسترده بر اساس رفاقت، رانت و روابط خانگی و محروم کردن نظام مدیریتی ترکیه از حضور نخبگان و سپردن رانت های گسترده قدرت و ثروت به متملقین و مدیران نالایق. نمونه برجسته این رویکرد اردوغان، سپردن سکان وزارت مالی و خزانه داری ترکیه به داماد ارشد خودش یعنی برات آلبایراک بود که ظرف مدتی کمتر از دو سال، باعث تبخیر شدن 128 میلیارد دلار از ذخایر ارزی بانک مرکزی ترکیه شد. البته این فقط یکی از مصادیق است و در سپردن ریاست دانشگاه های کشور و معرفی اعضای هیات مدیره بانک های بزرگ نیز به همین روال عمل شده و مجموع این عزل و نصب های رانتی عاری از مفهوم شایسته سالاری، لطمات سنگینی به ترکیه وارد کرده ست.

3.بر باد دادن بسیاری از منافع ملی ترکیه و لطمه زدن به سیاست خارجی ترکیه بر اساس میل و گرایش عاطفی و هیجانی در سیاست خارجی، بدون توجه به توصیه وزیر امور خارجه، سفرا و دیگر کارشناسان با تجربه و قدیمی دستگاه دیپلماسی.

4.خشونت کلامی و رفتاری، تحقیر مخالفین و بنزین ریختن بر آتش دوقطبی و اختلاف.

5.برچیدن اصل تفکیک قوا و تبدیل شدن قوه قضائیه و قوه مقننه به حیاط خلوت اردوغان و رفقای او.

6.پاسخگو نبودن اردوغان به مردم، منتقدین و مخالفین.

7.برچیدن آزادی بیان و به کارگیری شبکه گسترده ای از صدها نیروی سایبری برای مهندسی اجتماعی از راه  تحریف افکار عمومی و لطمه زدن به مخالفین.

با توجه به این انتقادات، اسم رمز اصلی جمع شدن مخالفین اردوغان زیر یک سقف و شکل گرفتن دوقطبی کنونی، حول محور کنار زدن خود اوست و نه تقابل اسلامگرایی و لائیسم.

انتهای پیام/