علایی: بیان تحلیل وقایع جنگ تحمیلی برای نسل جدید ضرورت دارد/ چرا جنگ ادامه پیدا کرد؟

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، شناخت و آگاهی از ابعاد مختلف جنگ ایران و عراق یکی از مهترین موضوعات نسل جدید است. نسل امروز که آشنایی با دوران دفاع مقدس نداشته و سئوالات و شائبه‌های بسیاری در هیاهوی رسانه‌های بیگانه در ذهنش قرار گرفته، از اینکه چرا جنگ شروع شد؟ چرا پس از آزادسازی خرمشهر جنگ پایان نیافت؟ و سئوالات بسیاری در زمینه عملیات‌ها و غیره که نیازمند مطالعه و بررسی تحلیلی آن وقایع است. نمایشگاه بین‌المللی کتاب فضای بسیار مناسبی را ایجاد کرده تا علاقه‌مندان و صاحبان خرد بتوانند کتب مورد نیاز خود را جستجو و برای سئوالات خود پاسخ مناسبی دریافت کنند. از این رو مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس سپاه پاسداران نیز با برپایی غرفه‌ای در نمایشگاه مطبوعات کتب تحلیلی، ترجمه، روزشمار، گویا و غیره در زمینه دفاع مقدس را به نمایش مخاطبان قرار داده تا آنها نیز بتوانند از وقایع و روزهای دفاع مقدس کسب اطلاع کنند. به همین مناسبت هر روز یکی از نویسندگان و راویان با حضور در این غرفه ضمن مراسم جشن امضاء، به سئوالات مخاطبان پاسخ می‌دهند. حسین علایی نویسنده کتاب تاریخ تحلیلی جنگ ایران و عراق  -یکی از پرفروش‌ترین کتب دفاع مقدس که به تمام ابعاد جنگ بصورت مختصر و مفید پرداخته‌است- نیز روز گذشته(چهارشنبه) با حضور در نمایشگاه مطبوعات در گفتگو تفصیلی با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، درباره چاپ چهارم کتاب خود سخن گفت. متن کامل گفتگو بدین شرح است:

تسنیم: درباره کتاب تاریخ تحلیلی جنگ ایران و عراق برایمان بفرمایید و بگویید در این کتاب چه مواردی از جنگ آمده است.

علایی: کتاب تاریخ تحلیلی جنگ ایران و عراق که الآن برای بار چهارم به چاپ می‌رسد، کتابی است که علاقه‌مندان به آشنایی با تاریخ جنگ تحمیلی می‌تواند بفهمند که از قبل پیروزی انقلاب اسلامی مسائل بین ایران و عراق چه بوده است و رژیم بعث عراق چرا جنگ با ایران را بعد از پیروزی انقلاب اسلامی شروع کرد و همچنین بفهمند که چه تحولاتی در جنگ اتفاق افتاد و اینکه جنگ چه سیری را طی کرد و در نهایت ایران و عراق چه اقداماتی را انجام دادند تا بتوانند جنگ را خاتمه بدهند و راهبرد ایران برای خاتمه دادن به جنگ چه بود. اگر بخواهد با همه این موارد آشنا شود در واقع با خواندن این کتاب دو جلدی می‌تواند همه این موارد را مطالعه کند بدون اینکه نیاز به این داشته باشد که به منابع و کتاب‌های دیگر مراجعه کند البته اگر کسی اهل تحقیق باشد باید کتاب‌های زیادی را بخواند ولی اگر کسی بخواهد با خواندن یک کتاب همه مسائل مربوط به جنگ را هم بفهمد و هم در جریان قرار بگیرد و هم تجزیه‌وتحلیل شده آن‌ها را دریافت کند و به سؤالاتی که در جامعه وجود دارد بخواهد پاسخی برای آن سؤالات پیدا کند در این کتاب وجود دارد.

مثلاً این سؤال که اصلاً چرا جنگ شروع شد؟ می‌شد ما کاری کنیم که جنگ شروع نشود؟ پاسخ این سؤال را پیدا می‌کند. اینکه بعد از آزادسازی خرمشهر آیا می‌شد جنگ ادامه پیدا نکند؟ و امام چه دیدگاهی داشت؟ دیگران چه دیدگاهی داشتند؟ چرا پس از آزادسازی خرمشهر جنگ ادامه پیدا کرد؟ همچنین اینکه سیر تحولات جنگ چه بود؟ فراز و نشیب‌های جنگ برای ما و برای عراق چه بود؟ جنگ در نهایت چگونه خاتمه پیدا کرد؟ حاصل جنگ برای ایران چه بود؟ برای عراق چه بود؟ چه کشورهایی از ایران حمایت کردند؟ چه کشورهایی از عراق حمایت کردند؟ و ایران و عراق منابعشان را برای جنگ چگونه تأمین می‌کردند؟ عراق از کجا اسلحه می‌گرفت؟ آیا ایران از جایی اسلحه می‌گرفت یا نمی‌گرفت؟ و اینکه در نهایت سرنوشت جنگ چه شد؟ سرنوشت عراق چه شد؟ سرنوشت ایران چه شد؟ صدام حسین چه سرنوشتی پیدا کرد؟ حزب بعث در عراق چه سرنوشتی پیدا کرد؟ آیا ایران بعد از جنگ تضعیف شد یا تقویت شد؟ چه اتفاقاتی افتاد؟ همه این‌ها در این کتاب، اگر کسی این کتاب را بخواند می‌تواند در مورد همه این سؤال‌ها پاسخ بدهد.

تسنیم: جناب آقای علایی آیا در این کتاب از اختلافات گذشته ایران و عراق هم مطالبی را گفته‌اید؟

علایی: همه مطالبی که یک خواننده نیاز دارد برای اینکه یک مقطع تقریباً دوازده‌ساله ـ دو سال قبل از پیروزی جنگ و دو سال بعد از پایان جنگ و هشت سال جنگ ـ به‌صورت مختصر و فشرده ولی کامل آشنا شود که چه اتفاقی افتاد می‌تواند در این کتاب آن‌ها را پیدا می‌کند.

تسنیم: کتب زیادی در زمینه جنگ نوشته و تدوین شده به نظر شما امروز باید به کدام موضوع دفاع مقدس پرداخت؟

علایی: خوشبختانه تا الآن در بُعد احساسی و عاطفی و حماسه‌آفرینی‌های مربوط به دفاع مقدس هم کتاب‌های زیادی، هم فیلم‌های زیادی و هم مطالب زیادی منتشرشده‌است ولی آن چیزی لازم است بُعد عقلانی و بُعد علمی مربوط به جنگ است که باید به آن بیشتر پرداخته شود. کتاب تاریخ تحلیلی جنگ علاوه بر اینکه به ابعاد معنوی مربوط به جنگ اشاره دارد؛ به بُعد عقلانی و عملی جنگ پرداخته است و از دیدگاه اسلام هم مسائل مربوط به جنگ و صلح را بررسی کرده است و بنابراین از این‌ جهت یک گام اولیه است که برداشته‌شده است. من فکر می‌کنم تمام کسانی که در حوزه دفاع مقدس کار می‌کنند، در نگاه اسلامی به مکتب دفاعی توجه می‌دهند باید به این بُعد بیشتر توجه کنند و روی این مسائل کار کنند چون ما وقتی‌که جنگ را بررسی می‌کنیم می‌بینیم که در تمام دوران جنگ ما تمام اصول جنگ را مورد توجه قرار داده بودیم و هرکجا که اقدامات ما علاوه بر اتکال به خداوند متعال بر مطالعه علمی در مباحث مربوط جنگ مبتنی بوده‌است ما پیروزی‌های بزرگی به دست آوردیم، هرکجا که ما به این نکات توجه نکردیم و فقط به بُعد احساسی و عاطفی توجه کردیم و از بُعد عقلانی، علمی و سایر ابعادی که یک جنگ به طرح‌ریزی عملیات نیاز دارد کمتر توجه کردیم، ما هم مثل جای دنیا مثل همه ارتش‌های دنیا  با ناکامی مواجه شدیم. بنابراین در کتاب تاریخ تحلیلی جنگ ما هم پیروزی‌ها را گفتیم و تجزیه‌وتحلیل کردیم و هم‌جاهایی که شکست خوردیم را گفتیم؛ و گفتیم که چرا شکست خوردیم؟ دلایل این شکست چه بوده است؟ از این‌ جهت این کتاب برای آینده امنیت ملی ایران و برای آینده کسانی که در حوزه نیروهای مسلح و در حوزه امنیت ملی کار می‌کنند خواندن این کتاب لازم است برای اینکه در طرح‌ریزی‌های خودشان به این نوع مسائل توجه کنند.

تسنیم: جناب آقای علایی با توجه به اینکه بسیاری از خاطرات و نکات دوران دفاع مقدس در سینه رزمندگان باقی مانده و نسل جدید از آن بی‌بهره‌اند، توصیه شما به این دوستان چیست؟

علایی: من پیشنهادم به همه این است که اولاً همه دست به قلم ببرند تا شروع به نوشتن کنند، هرکسی در هر حوزه‌ای توانایی دارد، مخصوصاً آن‌هایی که خودشان در دوران دفاع مقدس حضور داشتند و بودند، چرا؟ چون فرصت ما کم است و عمر به سرعت می‌گذرد، الآن وقتی‌که نگاه می‌کنیم می‌بینیم که سی‌وچند سال از پایان جنگ گذشته است و خیلی سریع گذشته است، کل جنگ هشت سال بوده است ولیکن الآن سی‌وچهار سال از پایان جنگ گذشته است و بنابراین خیلی زود همه‌چیز می‌گذرد و خیلی‌ها در دوران جنگ حضور داشتند شما پنجاه سال آینده را نگاه کنید این‌ها اصلاً دیگر در دنیا نیستند، به همین خاطر تمام کسانی که در دوران جنگ حضور داشتند باید بیایند آن دوران را روایت کنند، هم از بُعد نقش خودشان هم از بُعد احساسی و عاطفی و حماسه‌آفرینی که لازم است، هم از بُعد تأثیر مکتب اسلام بر قدرت و انگیزه آن‌ها در جنگ و هم از بُعد علمی و عقلانی و هم رعایت اصول جنگ و چگونگی نقش مؤلفه‌های مختلف در پیروزی یک عملیات و جنگ، این‌ها بررسی کنند و مطالب را بگویند منتشر کنند چون در آینده این نسلی که در جنگ بودند دیگر نخواهند بود ولیکن نسل‌های آینده باید این‌ها را حفظ کنند، باید انقلاب اسلامی را جلو ببرند و بالنده نگه دارند و آن‌ها نیاز به این دارند که تجربه عظیم دوران جنگ هم بیان کنند و هم تبیین کنند و هم تحلیل کنند.

تسنیم: جناب آقای علایی با توجه به نزدیک شدن به ایام آزادسازی خرمشهر، آیا به این موضوع و پایان جنگ پرداخته‌اید؟

علایی: وقتی که کتاب نوشتم و وقوع جنگ و همه اینها را بحث کردیم به آزادسازی خرمشهر رسیدیم، برای خیلی‌ها سؤال این بود که چرا جنگ ادامه پیدا کرد؟ سعی کردم بحث جنگ پس از آزادسازی خرمشهر را بحث کنم، هر مقطعی را تجزیه و تحلیل کردم. بعد در آخر هم به بحث پایان جنگ رسیدیم، اینکه جنگ چگونه خاتمه پیدا کرد؟ برای خاتمه جنگ هم راجع به تئوری‌ها و نظریه‌های مربوط به خاتمه جنگ مختصر بحث کردم و بعد رسیدم به اینکه استراتژی ایران برای خاتمه دادن به جنگ چه بود، عراق چه بود و جنگ چگونه خاتمه پیدا کرد؟

تسنیم: از چه منابعی استفاده کردید؟

علایی: هر چه منابع در داخل ایران بود، یک مقدار منابعی که از عراق پیدا کردیم، یک مقدار هم منابع بین‌المللی. هر چه منابع بود همه اینها را نگاه کردم. سعی کردم کتاب را فشرده و مختصر بنویسم. با اینکه سعی کردم مختصر بنویسم، هم دو جلد شد و هم بالای 1300 صفحه. یعنی سعی کردم مطالب اضافه نباشد اما دنبال این بودم که مطلبی از قلم نیفتد.

به همین خاطر در عین حال که مختصر است ولیکن حجیم است یعنی فشرده است. ولی حسن آن این است که کسی که این کتاب را بخواند تقریباً همه مسائل جنگ را می‌فهمد و درک می‌کند، با تحولات جنگ آشنا می‌شود، تمام سؤالاتی هم که در جامعه راجع به مسائل جنگ است از اینکه چرا جنگ شروع شد؟ چرا جنگ ادامه پیدا کرد؟ چرا امام (ره) فرمودند در پذیرش قطعنامه جام زهر را نوشیدم؟ تمام این سؤالاتی که در جامعه مطرح است که شما در این کتاب می‌توانید پاسخش را پیدا کنید یعنی حالا ممکن است که شما این پاسخ را نپسندید، اشکالی ندارد ولیکن راجع به همه سؤالاتی که در جامعه راجع به جنگ است شما در این کتاب جواب آنها را پیدا می‌کنید.

نکته دیگر اینکه قبل از اینکه این کتاب چاپ شود من در اختیار هم فرماندهان عالی جنگ و هم در اختیار اساتیدی که در حوزه تاریخ و در حوزه سیاست و در حوزه سیاست خارجی در واقع دست‌اندکار بودند قرار دادم و نظراتشان را گرفتم که خیلی از آنها فوت کردند مثلاً آقای دکتر رجایی خراسانی نماینده ایران در سازمان ملل بود، ایشان قبل از چاپ کتاب را خوانده و نظراتش را هم داده و فوت کرده است. یعنی همه کسانی که شما فکر کنید که می‌توانستند نظری داشته باشند به آنها کتاب را دادم و نظراتشان را قبل از چاپ گرفتم. وقتی که چاپ اول انجام شد بعد از چاپ همه کسانی که خواندند به من بازخوردهای زیادی دادند. بعد چاپ اول یک اشکالاتی هم در چاپ داشت که حالا به آنها نمی‌پردازم. اولاً اسم کتاب «تاریخ تحلیلی جنگ» بود، خود مرکز اسناد بنا به تشخیص خودش اسمش را «روند جنگ ایران و عراق» گذاشت که من آن اسم را انتخاب نکرده بودم، من اسم کتاب را «تاریخ تحلیلی جنگ» انتخاب کرده بودم. دو بار با اسم «روند جنگ ایران و عراق» چاپ شد و بعد به اسم «تاریخ تحلیلی» چاپ شد که دیگر چاپ کتاب با اسم «تاریخ تحلیلی جنگ» من تمام بازخوردهایی که از خوانندگان گرفته بودم در این کتاب تأثیر دارد یعنی مثلاً سؤالاتی داشتند، ابهاماتی داشتند، مثلاً در بعضی جاها مطالب کتاب را خوب نفهمیده بودند، همه اینها را سعی کردم اضافه کنم که فهمش بیشتر باشد. آن کتاب به اسم «تاریخ تحلیلی جنگ» وقتی که چاپ شد آن هم زود تمام شد ولیکن حسنش این بود که خیلی‌ها دوباره به من نظر دادند، من دیدم با اینکه آن کتاب را من خیلی توضیحات اضافه کردم ولی هنوز نیاز به اضافه کردن دارد که رسیدیم به این چاپ بعدی یعنی چاپ چهارم که در چاپ چهارم من سعی کردم در این کتاب به تمام سؤالات و ابهامات بپردازم و از طرفی اطلاعاتی جدیدی که به دست آورده بودم یا منابع جدیدی که به دست آورده بودم آنها را هم اضافه کردم و بنابراین خیلی اضافه شده است.

انتهای پیام/